Nhiều khó khăn trong xây dựng xã nông thôn mới nâng cao

Xã Thanh Hưng (huyện Điện Biên) đang nỗ lực thực hiện tiêu chí nâng cao thu nhập trong xây dựng xã NTM nâng cao. Trong ảnh: Mô hình trồng rau của người dân xã Thanh Hưng.

Dự kiến đến hết năm nay, toàn tỉnh có tổng số 22 xã đạt chuẩn NTM. Các xã sau khi đạt chuẩn NTM phải đăng ký xây dựng xã NTM nâng cao. Dự kiến đạt chuẩn NTM nâng cao trong giai đoạn 2021 - 2025 gồm 9 xã: Thanh Hưng, Noong Hẹt, Thanh Chăn, Pom Lót (huyện Điện Biên); Lay Nưa (TX. Mường Lay); Thanh Minh, Mường Phăng, Nà Tấu, Nà Nhạn (TP. Điện Biên Phủ). Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, các xã đang gặp nhiều khó khăn, thách thức. Trước hết do Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM nâng cao ban hành muộn (ngày 8/3/2022 Thủ tướng Chính phủ mới ban hành Quyết định số 318/QĐ-TTg về Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM và Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025). Trên cơ sở đó, đến cuối tháng 9/2022, UBND tỉnh mới ban hành Quyết định số 1833/QĐ-UBND về Bộ tiêu chí xây dựng xã NTM nâng cao của tỉnh.

Theo đó, để công nhận xã đạt chuẩn NTM nâng cao thì phải hoàn thành 19/19 tiêu chí và 75/75 chỉ tiêu, tăng 18 chỉ tiêu so với xã đạt chuẩn NTM của giai đoạn này và tăng 26 chỉ tiêu so với xã đạt chuẩn NTM giai đoạn trước. Điều này đang đặt ra không ít khó khăn, thách thức cho các địa phương. Bên cạnh đó, một số văn bản hướng dẫn của Trung ương vừa mới được ban hành, còn một số văn bản hướng dẫn thực hiện của các sở, ngành tỉnh chưa được ban hành. Theo chỉ đạo của UBND tỉnh, trong tháng 10 các sở, ngành của tỉnh phải ban hành xong hướng dẫn thực hiện các tiêu chí xây dựng xã NTM nâng cao. Tuy nhiên đến tháng 11, các huyện, thị xã, thành phố có xã xây dựng NTM nâng cao mới bắt đầu rà soát, đánh giá hiện trạng và xây dựng kế hoạch, lộ trình thực hiện.

Vì vậy, đến nay hầu hết các xã đều đang gặp khó khăn trong thực hiện một số chỉ tiêu, tiêu chí khó trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM nâng cao. Điển hình, xã Noong Hẹt (huyện Điện Biên) đã được UBND tỉnh công nhận đạt chuẩn NTM năm 2016 và đến năm 2021 được lựa chọn đưa vào kế hoạch xây dựng xã đạt chuẩn NTM nâng cao, phấn đấu đến hết năm 2022 được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao. Sau khi được lựa chọn, qua tự đánh giá theo Bộ tiêu chí NTM nâng cao của tỉnh giai đoạn trước thì xã Noong Hẹt đã đạt chuẩn 15/16 tiêu chí (tiêu chí chưa đạt là tỷ lệ người dân tham gia BHYT mới đạt 88%, theo quy định phải đạt từ 90% trở lên). Tuy nhiên, sau khi áp dụng, đối chiếu với Bộ tiêu chí quốc gia về NTM nâng cao giai đoạn 2021 - 2025 thì kết quả tự đánh giá, rà soát, xã mới chỉ đạt 7/19 tiêu chí, đạt 55/75 chỉ tiêu. Nguyên nhân do bộ tiêu chí xây dựng xã NTM nâng cao giai đoạn này có nhiều chỉ tiêu, tiêu chí cao hơn giai đoạn trước nên xã gặp nhiều khó khăn, như: Chỉ tiêu, tiêu chí thu nhập bình quân đầu người/năm (2022) phải đạt từ 47 triệu đồng trở lên và đến năm 2025 phải đạt từ 59 triệu đồng/người/năm trở lên; hay tiêu chí tỷ lệ hộ nghèo đa chiều phải đạt từ 8% trở xuống, trong khi hiện nay trên địa bàn xã nhiều thôn, bản vẫn có tỷ lệ hộ nghèo cao xét theo tiêu chí mới. Vì vậy, để phấn đấu đến hết năm 2022 cơ bản đạt chuẩn các tiêu chí NTM nâng cao, xã Noong Hẹt phấn đấu trên 90% tuyến đường giao thông thôn, bản đạt tiêu chí sáng - xanh - sạch - đẹp; thu nhập bình quân đạt trên 47 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo ở mỗi thôn, bản duy trì dưới 7%...

Không chỉ Noong Hẹt, hiện nay hầu hết các xã sau khi đạt chuẩn NTM, hướng đến xây dựng NTM nâng cao đều đang gặp khó khăn, thách thức trước những tiêu chí, chỉ tiêu cao trong Bộ tiêu chí xây dựng xã NTM giai đoạn 2021 - 2025. Qua tìm hiểu thực tế tại một số xã trên địa bàn tỉnh đều gặp khó khăn về thiếu nguồn kinh phí thực hiện; nâng cao thu nhập người dân; đảm bảo vệ sinh môi trường; phát triển giao thông... Trong khi đó, nhiều xã có điều kiện tự nhiên không thuận lợi, khó thu hút đầu tư phát triển sản xuất, dẫn đến thu nhập bình quân đầu người, đời sống của người dân không cao, khó huy động được nguồn lực xã hội hóa đầu tư xây dựng NTM nâng cao.

Trên tinh thần chủ động, xác định rõ những khó khăn trong quá trình xây dựng NTM nâng cao trong giai đoạn mới, các xã đăng ký xây dựng NTM nâng cao năm 2022 vẫn đang tích cực triển khai đồng bộ các giải pháp, để thực hiện từng chỉ tiêu theo quy định tại Quyết định số 318 ngày 8/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 1833/QĐ-UBND ngày 30/9/2022 của UBND tỉnh. Để đạt được mục tiêu đề ra, cùng với việc các xã được lựa chọn thực hiện bài bản, từng bước, có trọng tâm, trọng điểm thì cần sự hỗ trợ, hướng dẫn sát sao của ngành chức năng, các cấp có thẩm quyền.

Bài, ảnh: Văn Tâm