Nhiều ngành tham gia nhưng lại thiếu chặt chẽ

Nhiều vi phạm trong hoạt động kinh doanh xăng, dầu

Trong tháng 2-2021, Cục Cảnh sát hình sự (Bộ Công an) phối hợp với Công an tỉnh Đồng Nai triệt phá đường dây sản xuất và buôn lậu xăng giả, lớn chưa từng có; tang vật thu được gần 2,7 triệu lít xăng, hóa chất tạo màu cùng hơn 100 tỷ đồng tiền mặt. Tính từ tháng 8-2020 đến thời điểm bị phát hiện, các đối tượng trong đường dây này đã tuồn ra thị trường hơn 200 triệu lít xăng giả, kém chất lượng.

Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết: Năm 2020, lực lượng QLTT đã kiểm tra 4.550 vụ việc liên quan đến mặt hàng xăng, dầu; xử lý 1.291 vụ với tổng số tiền xử phạt gần 14 tỷ đồng; tịch thu, tạm giữ gần 79.000 lít xăng, dầu các loại với trị giá hàng hóa hơn 1,5 tỷ đồng. Theo ông Nguyễn Kỳ Minh, Phó chánh Văn phòng Tổng cục QLTT: Trong quá trình kiểm tra, kiểm soát, QLTT các tỉnh, thành phố phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực KDXD như: Vi phạm tác động vào cấu trúc kỹ thuật của phương tiện đo để làm sai lệch kết quả đo; không niêm phong kẹp chì nắp bồn xe chứa xăng, dầu; bán xăng, dầu ngoài hệ thống; KDXD khi giấy chứng nhận cửa hàng đủ điều kiện bán lẻ xăng, dầu đã hết hiệu lực; bán xăng, dầu có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng; bán xăng, dầu nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Đáng chú ý, một số nhân viên bán hàng lợi dụng giờ cao điểm cũng như khâu quản lý lỏng lẻo để bơm chồng số, không niêm yết giá, tự ý điều chỉnh giá, treo biển không bán hàng, cố ý che bảng thông tin cột bơm... nhằm thu lợi bất chính, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Lực lượng quản lý thị trường tỉnh Lạng Sơn kiểm tra hoạt động kinh doanh xăng, dầu trên địa bàn huyện Bình Gia.

Lý giải một phần nguyên nhân dẫn tới tình trạng gian lận thương mại trong lĩnh vực KDXD diễn ra phổ biến hiện nay, theo ông Nguyễn Kỳ Minh: Trên thị trường, các chất dung môi, phụ gia, chế phẩm có thể lợi dụng để pha chế xăng, dầu được mua khá dễ dàng nếu các đối tượng có ý gian lận về xăng, dầu. Bên cạnh đó, việc quản lý hoạt động kinh doanh, buôn bán, chứa trữ các chất dung môi, phụ gia, chế phẩm trên do nhiều cơ quan chức năng đảm nhiệm... Nhìn ở góc độ khác, ý kiến của một số chuyên gia trong lĩnh vực xăng, dầu cho rằng, tình trạng xăng, dầu lậu diễn biến phức tạp là do mức lợi nhuận quá lớn đến từ việc doanh nghiệp có thể trốn được các loại thuế, phí đối với mặt hàng này, như: Thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, chi phí định mức kinh doanh, lợi nhuận định mức... Đây là mức "siêu lợi nhuận".

Chồng chéo trong quản lý

Đề cập đến trách nhiệm quản lý liên quan đến hàng loạt vụ buôn lậu, gian lận thương mại trong KDXD bị phát hiện gần đây, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Trần Duy Đông cho biết: "Hiện, việc KDXD được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật, như: Luật Đầu tư; Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật giá; Luật Hải quan; Nghị định số 83/2014/NĐ-CP ngày 3-9-2014 của Chính phủ về KDXD... Cùng đó, nhiều cơ quan có chức năng quản lý mặt hàng xăng, dầu như: Công an, hải quan, biên phòng, Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương... và trách nhiệm của các địa phương. Theo Nghị định số 83/2014/NĐ-CP, Bộ Công Thương thực hiện 3 chức năng chính, gồm: Chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính điều hành giá bán xăng, dầu; bảo đảm nguồn cung cho sản xuất và tiêu dùng; phát triển hệ thống phân phối, bán lẻ cho sản xuất và tiêu dùng. Từ thực trạng trên, Bộ Công Thương đang soạn thảo, sửa đổi Nghị định số 83/2014/NĐ-CP để khắc phục những bất cập, bảo đảm tính minh bạch hơn, tránh tình trạng phát triển không đi vào thực chất; tăng cường phối hợp để thanh tra, kiểm tra mặt hàng xăng, dầu.

Kiến nghị giải pháp tăng cường quản lý mặt hàng xăng, dầu, đại diện Tổng cục QLTT cho hay: Việc kiểm tra, xử lý về gian lận thương mại trong lĩnh vực xăng, dầu vẫn còn nhiều khó khăn vì đây là mặt hàng có nhiều ngành cùng tham gia quản lý. Chỉ đơn cử về kiểm soát chất lượng xăng, dầu, hiện nay, rất nhiều cơ quan kiểm tra có thẩm quyền lấy mẫu giám định và xử lý trong lĩnh vực KDXD. Theo quy định về lưu mẫu, các lô hàng khi doanh nghiệp nhập về đều phải lưu mẫu; tuy nhiên, không rõ phải lưu bao nhiêu mẫu. Vì vậy, khi có nhiều đoàn kiểm tra thì mẫu lưu không còn để đối chứng. Do đó, lực lượng QLTT đề xuất các đơn vị liên quan cần nghiên cứu xây dựng các quy chế phối hợp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm tra, xử lý; quy định rõ trách nhiệm của từng ngành để tránh kiểm tra, xử lý chồng chéo và đổ lỗi trách nhiệm khi xảy ra những vấn đề gây bức xúc dư luận.

VŨ DUNG