Nhiều nghị quyết và luật được ban hành tạo đòn bẩy để đại học, cao đẳng ngoài công lập vươn mình

3 giờ trước Gốc

Khi có khung pháp lý rõ ràng, nhất quán và minh bạch, các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập sẽ có điều kiện phát triển bền vững.

Chiều 26/12, tại Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, Câu lạc bộ Khối các trường đại học, cao đẳng tư thục thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam đã tổ chức chương trình Tọa đàm "Đại học, cao đẳng ngoài công lập vươn mình cùng đất nước".

Tham dự chương trình, về phía Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam có Tiến sĩ Lê Trường Tùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Khối các trường đại học, cao đẳng tư thục, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học FPT; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nga - Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục trực thuộc Hiệp hội; Tiến sĩ Đặng Văn Định - Trưởng ban Phân tích Chính sách; Thạc sĩ Phạm Ngọc Lan - Trưởng ban Công tác hội viên.

Về phía Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội - đơn vị đăng cai tổ chức tọa đàm có 3 Phó hiệu trưởng gồm Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Công Nghiệp - Phó hiệu trưởng phụ trách; Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Văn Tiến và Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hà Đức Trụ.

Quang cảnh tọa đàm.

Về phía thành viên Câu lạc bộ Khối các trường đại học, cao đẳng tư thục có sự tham dự của đại diện nhiều cơ sở giáo dục như: Trường Đại học FPT, Trường Đại học Công nghệ Đồng Nai, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành, Trường Đại học Đông Á, Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Hải Phòng, Trường Đại học Quản lý và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Đại Nam, Trường Cao đẳng Bách Nghệ Hải Phòng, Trường Cao đẳng Quảng Ngãi, Trường Cao đẳng Y Dược Phú Thọ, Trường Cao đẳng Quốc tế Hà Nội,...

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Tiến sĩ Lê Trường Tùng bày tỏ, các nghị quyết và luật được ban hành, sửa đổi trong năm 2025 đã tạo nên một khung thể chế đồng bộ, nhất quán và mang tính đột phá, mở ra cơ hội lớn để các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập vươn mình cùng đất nước.

Tiến sĩ Lê Trường Tùng - Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Khối các trường đại học, cao đẳng tư thục phát biểu.

Đặc biệt, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo cùng với Nghị quyết số 248/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đã thể hiện quyết tâm trong việc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, trong đó khối giáo dục ngoài công lập được xác định là một bộ phận quan trọng của hệ thống giáo dục quốc dân.

"Nghị quyết số 71 đã làm rõ vai trò của Nhà nước là định hướng chiến lược, kiến tạo phát triển, bảo đảm nguồn lực và công bằng trong giáo dục, đồng thời khẳng định giáo dục công lập là trụ cột, giáo dục ngoài công lập là thành phần quan trọng cấu thành hệ thống giáo dục quốc dân.

Việc Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, lấy đầu tư công dẫn dắt để thu hút nguồn lực xã hội cho hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục đã tạo nền tảng để các trường ngoài công lập yên tâm đầu tư dài hạn, mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng đào tạo và chủ động tham gia giải quyết những bài toán lớn về nguồn nhân lực cho đất nước.

Đồng thời, quy định này có ý nghĩa tháo gỡ căn bản những rào cản lâu nay đối với các trường ngoài công lập, giúp các cơ sở giáo dục tập trung vào đổi mới quản trị, chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên và gắn kết chặt chẽ hơn với nhu cầu thực tiễn của thị trường lao động, thay vì chỉ xoay quanh bài toán tài chính ngắn hạn", thầy Tùng nhận định.

Theo thầy Tùng, các quy định mới về đầu tư thành lập cơ sở giáo dục tư thục trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đã thể hiện tư duy cởi mở và thực tiễn hơn. Việc cho phép nhà đầu tư lựa chọn giữa hình thức trực tiếp đầu tư thành lập cơ sở giáo dục hoặc thành lập tổ chức kinh tế theo quy định của pháp luật về đầu tư và doanh nghiệp, cùng với các quy định rõ ràng về chuyển nhượng vốn nhưng vẫn bảo đảm sự ổn định và liên tục của hoạt động giáo dục, đã góp phần tạo môi trường pháp lý minh bạch, lành mạnh, bảo vệ quyền lợi của người học, nhà giáo và người lao động.

"Từ tổng thể trên, tôi cho rằng năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tư duy phát triển giáo dục, khi các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập không chỉ được mở rộng không gian phát triển về cơ chế, chính sách mà còn được trao niềm tin để đồng hành cùng Nhà nước trong thực hiện mục tiêu đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Đây chính là nền tảng để khối trường ngoài công lập phát huy vai trò, trách nhiệm xã hội, góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong giai đoạn mới", thầy Tùng nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, các đại biểu cũng có những thảo luận xung quanh một số điểm mới của 3 Luật về lĩnh vực giáo dục đã được Quốc hội thông qua vào tháng 12/2025 vừa qua bao gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Trong đó có những điểm mới liên quan trực tiếp đến quá trình vận hành của các cơ sở giáo dục ngoài công lập như: Trường hợp có từ hai nhà đầu tư trở lên thì phải thành lập tổ chức kinh tế để thực hiện việc thành lập cơ sở giáo dục; Đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học tư thục cần bố trí tối thiểu 2% nguồn thu học phí để cấp học bổng khuyến khích học tập cho người học; Cho phép sử dụng đất ở, đất xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp không phải là công trình giáo dục và đào tạo, đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp sang sử dụng vào mục đích giáo dục và đào tạo không phải căn cứ vào quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; Phần chênh lệch thu lớn hơn chi hằng năm của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tư thục từ hoạt động giáo dục, đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ phải dành tối thiểu 25% đầu tư trở lại cho phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp và thực hiện trách nhiệm xã hội; hoạt động kiểm định cơ sở giáo dục, hợp tác quốc tế...

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Công Nghiệp - Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội giới thiệu sơ lược về lịch sử hình thành và phát triển của trường.

Phát biểu tại tọa đàm, Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Văn Tiến - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho biết, qua theo dõi thực tế hoạt động của nhiều cơ sở giáo dục đại học ngoài công lập, có thể thấy bên cạnh các vấn đề về tài chính và cơ sở vật chất, không ít trường đang gặp khó khăn liên quan đến mô hình sở hữu và khung pháp lý trong quản trị. Một số trường phát sinh mâu thuẫn giữa các nhóm cổ đông, nhà đầu tư hoặc thành viên hội đồng quản trị, dẫn đến xung đột kéo dài, ảnh hưởng đến sự ổn định và định hướng phát triển của trường.

Thực tế cho thấy, những cơ sở có cơ cấu sở hữu rõ ràng, trách nhiệm tập trung thường vận hành ổn định hơn; trong khi đó, các trường có nhiều cổ đông với lợi ích khác nhau dễ phát sinh tranh chấp, làm gián đoạn quá trình quản lý và điều hành.

"Ngay cả ở những trường vẫn duy trì được chất lượng đào tạo, các xung đột ở cấp quản trị cũng có thể tác động tiêu cực đến chiến lược phát triển lâu dài. Trong bối cảnh Nhà nước đã trao quyền tự chủ về tài chính, nhân sự cho các cơ sở giáo dục đại học, vấn đề đặt ra là cần tiếp tục hoàn thiện quy định về sở hữu, tổ chức và quản trị đối với các trường ngoài công lập. Việc làm rõ trách nhiệm của các chủ thể liên quan, cũng như cơ chế phòng ngừa và xử lý tranh chấp được xem là cần thiết nhằm bảo đảm hoạt động ổn định, minh bạch và phát triển bền vững của khối trường này", thầy Tiến nêu quan điểm.

Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Văn Tiến - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội chia sẻ tại tọa đàm

Phát biểu trong phần thảo luận, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nga - Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết, trong quá trình phát triển, các trường ngoài công lập gặp nhiều thách thức liên quan đến cơ chế quản lý, hợp tác quốc tế và đầu tư.

Trong đó, mô hình đầu tư và quản trị tại các trường tư, nhất là những cơ sở có tập đoàn hoặc công ty liên quan thường có cấu trúc điều hành phức tạp, chủ yếu quyền quyết định nằm ở cấp trên, khiến việc phối hợp và quản lý ở cấp cơ sở gặp nhiều khó khăn. Điều này có thể ảnh hưởng đến chiến lược phát triển, phân bổ nguồn lực và việc huy động nhân sự, giảng viên từ bên ngoài cũng như các hoạt động đào tạo thực hành, thực tập.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nga - Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam.

"Một thách thức khác là cơ chế xã hội hóa giáo dục chưa đồng bộ, đặc biệt đối với các cơ sở nhỏ và vừa, dẫn đến hạn chế trong việc tiếp cận nguồn lực từ doanh nghiệp và cộng đồng. Việc chưa có quy định rõ ràng về quyền lợi và trách nhiệm của các bên liên quan gây khó khăn trong hợp tác, chia sẻ nguồn lực và triển khai các chương trình đào tạo.

Do đó, để các trường ngoài công lập phát triển bền vững, cần có sự hoàn thiện pháp lý rõ ràng, nhất quán và khả thi, đảm bảo vừa tạo điều kiện tự chủ cho trường, vừa bảo đảm quản lý, kiểm soát và minh bạch trong hoạt động hợp tác, đầu tư và xã hội hóa giáo dục", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nga nêu quan điểm.

Đồng quan điểm trên, Tiến sĩ Nguyễn Văn Sinh - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Quốc tế Hà Nội bày tỏ: "Các cơ sở giáo dục ngoài công lập đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt trong giai đoạn gần đây khi các quy định và điều kiện quản lý liên tục thay đổi. Bên cạnh những yêu cầu chung từ phía cơ quan quản lý, các trường mới thành lập hoặc có thời gian hoạt động chưa dài càng gặp nhiều thách thức hơn trong việc đáp ứng các điều kiện về tổ chức, nhân sự và cơ sở vật chất.

Việc có sự tham gia góp ý của các cơ quan quản lý và Hiệp hội chuyên môn là cần thiết, bởi các ý kiến tập thể sẽ giúp định hướng tư duy quản lý, hỗ trợ lãnh đạo nhà trường trong quá trình điều hành".

Tiến sĩ Nguyễn Văn Sinh - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Quốc tế Hà Nội chia sẻ tại tọa đàm

Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Sinh, từ góc độ xã hội hóa giáo dục, bản chất của giáo dục ngoài công lập là huy động nguồn lực xã hội để cùng Nhà nước phát triển giáo dục. Tuy nhiên, nhiều quy định hiện hành còn thiên về kiểm soát, chưa thực sự tạo điều kiện mở để thu hút sự tham gia của doanh nghiệp và các tổ chức xã hội.

Chẳng hạn, trong việc mời chuyên gia từ doanh nghiệp hay chuyên gia nước ngoài giảng dạy. Các điều kiện liên quan đến bảo hiểm, hợp đồng và chuẩn hóa nhân sự chưa thật sự rõ ràng, khiến cơ sở giáo dục gặp khó khăn khi hợp tác với chuyên gia, kỹ sư, kỹ thuật viên từ doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia giảng dạy, hướng dẫn thực hành và thực tập. Dù các mô hình hợp tác này có thể đáp ứng tốt yêu cầu đào tạo gắn với thực tiễn, nhưng chưa được công nhận đầy đủ trong các tiêu chí quản lý.

Bên cạnh đó, các chính sách ưu đãi dành cho giáo dục ngoài công lập, nhất là về đất đai và điều kiện tiếp cận nguồn lực vẫn còn hạn chế, đặc biệt đối với các cơ sở giáo dục nhỏ và vừa. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng lớn và yêu cầu đào tạo gắn với thị trường lao động ngày càng cao, việc hoàn thiện khung pháp lý theo hướng rõ ràng, linh hoạt và nhất quán hơn được xem là cần thiết. Điều này không chỉ giúp các trường ngoài công lập có cơ hội phát triển bền vững, mà còn tạo điều kiện để người học tiếp cận môi trường đào tạo đa dạng, phù hợp với nhu cầu của xã hội và nền kinh tế.

"Vì vậy, tôi đề xuất, cần có khung pháp lý rõ ràng, nhất quán để đảm bảo việc tự chủ và phát triển bền vững của các trường ngoài công lập", Tiến sĩ Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh.

Ngoài ra, một số thầy cô cũng nêu ra những khó khăn thực tế trong quá trình thực hiện chuẩn cơ sở giáo dục đại học theo Thông tư 01/2024/TT-BGDĐT, đặc biệt là ở tiêu chí về diện tích đất/người học. Bởi tiêu chí này cần một lộ trình dài hạn và còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố mới có thể mở rộng diện tích đất.

Một số hình ảnh tiêu biểu trong chương trình: