Nhiều rào cản trong phát triển kinh tế số

Kinh tế số Việt Nam được dự báo còn nhiều tiềm năng. (Ảnh minh họa)

Cơ bản hoàn thiện thể chế

Theo báo cáo e-conomy SEA năm 2022 của Google, Temasek và Bain Company, quy mô KTS Việt Nam có thể đạt 50 tỷ USD năm 2050, trong đó, TMĐT sẽ là lĩnh vực có đóng góp quan trọng nhất. Cũng theo báo cáo này, quy mô thị trường TMĐT bán lẻ tại Việt Nam tăng trưởng 28%, đạt 23 tỷ USD trong năm 2022. Nếu được tối ưu hóa, lượng khí phát thải từ hoạt động TMĐT sẽ giảm đáng kể (từ 30 - 40%) so với hoạt động thương mại thông thường, từ đó đóng góp cho phát triển bền vững (PTBV) chung của toàn nền kinh tế.

Hiện Việt Nam cơ bản đã ban hành khung khổ thể chế về KTS như: Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020), thành lập Ủy ban Chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN, Cơ chế một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại, các văn bản về TMĐT (Luật Giao dịch điện tử, Nghị định 85/2021/NĐ-CP ngày 25/9/2021...), cũng như các điều khoản tạo thuận lợi cho thương mại xuyên biên giới trong các hiệp định thương mại tự do.

Hạ tầng công nghệ thông tin của Việt Nam cũng đã được cải thiện đáng kể. Việt Nam xếp thứ 25/194 quốc gia về Chỉ số an toàn, an ninh mạng toàn cầu, hệ thống hải quan điện tử VNACCS/VCIS đã được triển khai tại 100% chi cục hải quan và hệ thống quản lý giám sát hải quan tự động đã bao phủ 100% thương mại qua cảng biển và hơn 90% thương mại qua cảng hàng không…

Thực tế cho thấy, ở nước ta hiện nay, nhiều dự án luật liên quan đến hệ sinh thái số đang được triển khai đồng bộ như: Luật Giao dịch điện tử; Luật Bảo vệ người tiêu dùng; Nghị định bảo vệ dữ liệu cá nhân; Nghị định về quản lý thuế; Nghị định về quản lý hải quan với hoạt động xuất nhập khẩu qua TMĐT.

“Chìa khóa” thúc đẩy kinh tế số

Tại Hội thảo “KTS và PTBV: Cơ hội và thách thức trong bối cảnh mới” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế TW (CIEM) tổ chức mới đây, các chuyên gia cũng lưu ý, bên cạnh những yếu tố thuận lợi, Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều rào cản trong quá trình phát triển KTS như hạ tầng cho KTS chưa đồng bộ, năng lực kết nối số còn thấp, hệ thống thể chế chưa thực sự tạo thuận lợi cho phát triển KTS, nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển KTS còn thiếu và yếu, thiếu quy định về bảo vệ người tiêu dùng. Ngoài ra, năng lực đổi mới sáng tạo của khu vực tư nhân được đánh giá là một trong những hạn chế lớn đối với sự phát triển KTS của Việt Nam.

Ông Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban Ban Nghiên cứu tổng hợp (CIEM) đặc biệt lưu ý, chuyển đổi số trong doanh nghiệp (DN) Việt Nam hiện nay được xem là “chìa khóa” thúc đẩy phát triển KTS. Trên thực tế, để PTBV KTS, bên cạnh nỗ lực của cơ quan chức năng, thời gian qua cộng đồng DN cũng đã có những hành động cụ thể. Trong đó Lazada Việt Nam được xem là một trong những ví dụ về vai trò của DN trong thúc đẩy PTBV KTS.

Ở góc độ DN, bà Vũ Thị Minh Tú - Giám đốc đối ngoại Lazada Việt Nam chia sẻ, với mong muốn góp phần hạn chế rác thải từ bao bì trong TMĐT, Lazada Việt Nam đã phát hành cuốn cẩm nang “Đóng gói hàng hóa hiệu quả, thân thiện với môi trường” dành cho nhà bán hàng trên sàn TMĐT, nhằm khuyến khích các thông lệ tốt, thân thiện với môi trường. Cuốn cẩm nang đưa ra những lời khuyên hữu ích để các nhà bán hàng thuộc mọi quy mô có thể đóng gói hàng hóa đúng quy chuẩn và hiệu quả, nhằm tiết kiệm nguyên liệu đóng gói, giảm thiểu các rủi ro sai sót, nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế, đồng thời giảm thiểu rác thải ra môi trường.

Bên cạnh đó, Lazada đã thực hiện rất nhiều hoạt động hỗ trợ DN phục hồi kinh doanh trong và sau đại dịch cùng hàng loạt các sáng kiến hướng tới PTBV, tập trung vào các lĩnh vực như: Hoạt động quản trị vì mục tiêu PTBV; bảo vệ môi trường; hoạt động cộng đồng; bồi dưỡng nguồn nhân lực và công tác nghiên cứu báo cáo. Tuy nhiên, không phải DN nào cũng có chiến lược và điều kiện chuyển đổi số. Theo các chuyên gia, để phát triển KTS cần hoàn thiện chính sách, tạo thuận lợi hơn cho DN tham gia chuyển đổi số.

Linh Linh