Nhiều ý kiến khác biệt khi sửa Luật Thuế giá trị gia tăng

Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị cân nhắc tăng thuế suất trong dự án luật sau khi nền kinh tế đã được phục hồi, có thể vào cuối giai đoạn 5 năm 2026 - 2030.

Chiều ngày 17/6, Quốc hội nghe Chính phủ và cơ quan thẩm tra báo cáo về dự án Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi). Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày tờ trình về dự án Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi).

THUẾ SUẤT VỚI NHIỀU MẶT HÀNG CHƯA PHÙ HỢP

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) gồm 4 chương, 18 điều. Dự án luật được xây dựng với mục đích hoàn thiện quy định về chính sách thuế giá trị gia tăng để bao quát toàn bộ các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu; bảo đảm tính minh bạch, dễ hiểu, dễ thực hiện Luật để góp phần nâng cao năng lực và hiệu quả của hoạt động quản lý thuế trong phòng, chống trốn thuế, thất thu và nợ thuế; đảm bảo thu đúng thu đủ vào ngân sách nhà nước, đảm bảo ổn định nguồn thu ngân sách nhà nước.

Đồng thời, khắc phục các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện Luật Thuế giá trị gia tăng thời gian qua; sửa đổi, bổ sung những quy định nhằm phù hợp với xu hướng cải cách thuế của quốc tế. Dự thảo luật về cơ bản vẫn được kế thừa từ luật hiện hành nhưng có chỉnh lý, bổ sung cho phù hợp với nội dung chính sách.

Theo đó, dự thảo Luật: giữ nguyên nội dung quy định tại 5 điều của Luật Thuế giá trị gia tăng hiện hành gồm: phạm vi điều chỉnh (Điều 1); thuế giá trị gia tăng (Điều 2); đối tượng chịu thuế (Điều 3); căn cứ tính thuế (Điều 6); phương pháp tính thuế (Điều 9).

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày tờ trình - Ảnh: Quochoi.vn.

Cùng với đó, sửa đổi, bổ sung các nội dung quy định tại 11 điều của Luật Thuế giá trị gia tăng hiện hành gồm: người nộp thuế (Điều 4); đối tượng không chịu thuế (Điều 5); giá tính thuế (Điều 7); thuế suất (Điều 8); phương pháp khấu trừ thuế (Điều 10); phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng (Điều 11); khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào (Điều 12); các trường hợp hoàn thuế (Điều 13); hóa đơn, chứng từ (Điều 14); hiệu lực thi hành (Điều 15); tổ chức thực hiện (Điều 16).

Dự thảo luật cũng bổ sung 1 điều quy định về thời điểm xác định thuế giá trị gia tăng và 01 điều quy định về các hành vi bị nghiêm cấm.

Cũng theo Bộ trưởng, còn nhiều bất cập khi triển khai luật thời gian qua khi số lượng nhóm hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế còn nhiều (26 nhóm) và không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào làm tăng chi phí sản xuất của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng.

Bên cạnh đó, việc áp dụng các mức thuế suất (hiện nay gồm 03 mức: 0%, 5% và 10%) đối với các nhóm mặt hàng còn chưa phù hợp. Đối tượng áp dụng mức thuế suất 5% còn nhiều (14 nhóm hàng hóa, dịch vụ) chưa phù hợp với định hướng cải cách hệ thống thuế, tiến tới áp dụng 1 mức thuế suất phổ thông...

ĐIỀU CHỈNH NGƯỠNG DOANH THU KHÔNG CHỊU THUẾ

Thay mặt cơ quan thẩm tra dự án Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), ông Lê Quang Mạnh, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách, khẳng định Ủy ban nhất trí về sự cần thiết sửa đổi luật để giải quyết các bất cập trong thực tiễn cũng như hoàn thiện chính sách thu, phù hợp với mục tiêu đề ra trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 và Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Về các vấn đề còn ý kiến khác nhau của quy định các đối tượng không chịu thuế, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách nêu rõ một là, về các trường hợp không phải nộp thuế giá trị gia tăng đầu ra nhưng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, dự thảo luật quy định cho phép không tính thuế đầu ra nhưng được khấu trừ thuế đầu vào đối với nông, lâm, thủy sản chưa chế biến.

Hiện nay việc chuyển nhượng dự án đầu tư và một số trường hợp khác cũng đang được áp dụng cơ chế tương tự. Vì vậy, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị cơ quan soạn thảo giải trình làm rõ luận cứ và cơ sở pháp lý của các quy định này.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh.

Hai là,về mức doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế giá trị gia tăng, dự thảo luật sửa đổi quy định mức doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở xuống thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng (theo quy định của luật hiện hành) thành “dưới mức do Chính phủ quy định”.

Ba là,về bổ sung quy định không thu thuế giá trị gia tăng đối với một số loại hàng hóa nhập khẩu, dự thảo luật bổ sung quy định quà biếu, quà tặng, tài sản di chuyển, hàng biên mậu trong định mức miễn thuế nhập khẩu theo pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.

Mặc dù không được quy định trong luật song trên thực tế, việc miễn thuế giá trị gia tăng gắn với miễn thuế nhập khẩu hiện cũng được thực hiện đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ dưới 1 triệu đồng gửi qua chuyển phát nhanh (theo Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg).

Với sự bùng nổ của thương mại điện tử xuyên biên giới, lượng giao dịch hàng hóa có giá trị nhỏ xuyên biên giới tăng gấp nhiều lần trong thời gian qua.

"Tại Việt Nam, hàng ngày có trung bình 4-5 triệu đơn hàng giá trị nhỏ được vận chuyển từ Trung Quốc về Việt Nam qua các sàn Shopee, Lazada, Tiki, TikTok… Nhiều nước đã bỏ quy định miễn thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị nhỏ để bảo vệ nguồn thu, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng giữa hàng sản xuất trong nước và nhập khẩu", ông Mạnh nêu thực tế.

Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Lê Quang Mạnh đề nghị Chính phủ có chính sách phù hợp để mở rộng và bao quát các nguồn thu trong bối cảnh hạn chế về ngân sách hiện nay, giải trình cơ sở pháp lý của Quyết định số 78/2010/QĐ-TTg đối với nội dung nêu trên.

HAI LUỒNG Ý KIẾN KHI CHUYỂN TỪ NHÓM KHÔNG CHỊU THUẾ SANG THUẾ SUẤT 5%

Về các ý kiến khác nhau của thuế suất, về việc bổ sung đối tượng áp dụng thuế suất 5%, dự thảo luật chuyển phân bón, tàu khai thác thủy sản tại vùng khơi, vùng biển, các loại máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp từ diện không chịu thuế sang nhóm hàng hóa áp dụng mức thuế suất 5%.

Trong Ủy ban Tài chính - Ngân sách có hai luồng ý kiến. Một là,một luồng ý kiến đồng tình với nội dung của dự thảo luật để giải quyết vướng mắc, bất cập kéo dài của chính sách thuế giá trị gia tăng hiện hành đối với các ngành sản xuất trong nước về các hàng hóa này.

Hai là,một luồng ý kiến không tán thành với đề xuất của Chính phủ và cho rằng, việc áp dụng thuế suất 5% sẽ làm tăng chi phí đầu vào của sản xuất nông nghiệp, tăng giá thành sản phẩm, giảm tính cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trong nước.

Về định hướng tăng mức thuế suất phổ thông 10%, mức thuế suất phổ thông 10% tại Việt Nam hiện nay là thấp hơn so với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Điều này cho thấy Việt Nam có dư địa để tăng thuế suất thuế giá trị gia tăng, đặc biệt trong bối cảnh cần mở rộng cơ sở thu.

Hiện một số nước trong khu vực ASEAN đã và đang tăng thuế suất giá trị gia tăng như một giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu ngân sách từ sau đại dịch. Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 cũng đã xác định định hướng “nghiên cứu tăng thuế suất thuế giá trị gia tăng theo lộ trình”.

Do đó, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ đánh giá tác động đối với một số phương án tăng thuế suất theo lộ trình để cân nhắc khả năng quy định lộ trình tăng thuế suất trong dự án luật một cách phù hợp, sau khi nền kinh tế đã được phục hồi, có thể vào cuối giai đoạn 5 năm 2026-2030.

Bên cạnh các nội dung nêu trên, còn một số vấn đề khác đã được thể hiện tại báo cáo thẩm tra đầy đủ với 8 nhóm vấn đề lớn, Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị các vị đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận, cho ý kiến về các nội dung nêu trên cũng như những vấn đề khác mà đại biểu quan tâm.

Trâm Anh