Nhiều ý kiến khác nhau về trao quyền giám sát cho Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân

Hai phương án

Về thẩm quyền và hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, hiện trong dự thảo luật đang đưa ra hai phương án.

Một là Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương khi được Hội đồng nhân dân hoặc Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp giao.

Hai là không quy định thẩm quyền của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân. Nếu theo phương án này, sẽ rà soát, sửa đồng bộ các quy định có liên quan trong dự thảo Luật.

Đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Đà Nẵng) góp ý vào dự thảo luật. Ảnh: Media Quốc hội.

Góp ý vào nội dung này, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Đà Nẵng) thống nhất lựa chọn phương án một bởi đây là hình thức tập hợp đại biểu theo đơn vị bầu cử và đó chính là lực lượng gần dân nhất, có thể phát hiện, phản ánh, kiến nghị kịp thời các vấn đề phát sinh.

Việc quy định thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân sẽ tăng cường hiệu lực, hiệu quả giám sát ở cơ sở, phát huy vai trò, trách nhiệm của đại biểu HĐND.

Đặc biệt, trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính, địa bàn rộng, việc trao quyền giám sát cho Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân sẽ giúp giảm tải cho Thường trực và các ban của HĐND.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị thẩm quyền này cần được thông qua Hội đồng nhân dân hoặc Thường trực Hội đồng nhân dân để tránh chồng chéo, trùng lặp với hoạt động giám sát của các ban.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng cần có Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh làm "cánh tay nối dài" tại cơ sở. Ảnh: Media Quốc hội.

Có quan điểm tương tự, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) đề nghị giữ quy định theo phương án một.

Bởi trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, khi đã không tổ chức cấp huyện, cần có Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh làm "cánh tay nối dài" tại cơ sở để bảo đảm thông tin giám sát liên thông từ tỉnh đến xã; không phát sinh thêm bộ máy nhưng tăng hiệu quả, kịp thời phát hiện vấn đề từ cơ sở, giúp HĐND cấp tỉnh nắm chắc thực tiễn, giám sát trúng và sâu hơn.

Có ý kiến khác, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) chỉ ra, hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân trong thời gian qua còn rất hình thức, có nơi làm được, có nơi không hiệu quả, đặc biệt là ở cấp xã. Cả nhiệm kỳ mỗi đại biểu HĐND đi giám sát chỉ một vài kỳ, thậm chí còn không có.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) góp ý nhiều nội dung liên quan tới dự thảo luật. Ảnh: Media Quốc hội.

Từ đó, đại biểu Hòa đề nghị không nên quy định hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh và cấp xã. Thay vào đó, nếu đại biểu muốn giám sát một lĩnh vực nào đó, nên báo cáo với Thường trực HĐND hoặc đề xuất trong các ban của HĐND để đưa vào chương trình giám sát chung, như vậy hoạt động sẽ hiệu quả hơn.

Theo đại biểu, thực tế nếu hoạt động giám sát không tốt, không có hiệu quả, hoạt động không tốt thì khi tiếp xúc cử tri sẽ khó trả lời, đáp ứng nguyện vọng.

Quy định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong thực hiện kết luận giám sát

Liên quan tới các vấn đề khác, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn Đà Nẵng) góp ý về vấn đề hậu giám sát.

Theo ông, luật hiện hành đã quy định khá đầy đủ về hình thức, thẩm quyền, trình tự giám sát, nhưng chưa có cơ chế hiệu quả để theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các kết luận, nghị quyết, kiến nghị sau giám sát.

"Lâu nay, các kết luận của các cuộc giám sát thường chỉ dừng ở mức kiến nghị. Nhiều trường hợp sau một năm hoặc hết nhiệm kỳ mới tổng kết lại việc thực hiện các nghị quyết thế nào, dẫn đến chậm trễ và giảm hiệu quả", ông Hạ nói và cho rằng cần thiết lập cơ chế hậu giám sát để bảo đảm quy trình khép kín.

Đó là: thu thập thông tin, giám sát, kiến nghị, theo dõi và đánh giá lại. Đồng thời nên có quy định về báo cáo định kỳ bắt buộc của đối tượng được giám sát (3 tháng, 6 tháng, 1 năm tùy nội dung).

Ngoài ra, cần cơ chế tái giám sát đối với trường hợp thực hiện chưa đạt yêu cầu hoặc không có chuyển biến, cùng với việc quy định rõ trách nhiệm của người đứng đầu, cả về chính trị lẫn hành chính, trong việc thực hiện kết luận giám sát.

Các đại biểu lắng nghe ý kiến thảo luận. Ảnh: Media Quốc hội.

Góp ý thêm về thẩm quyền chất vấn và trách nhiệm trả lời chất vấn, theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM), dự thảo luật đã quy định chất vấn tại kỳ họp HĐND nhưng còn chung chung, thiếu cơ chế bắt buộc.

Đại biểu cho rằng người bị chất vấn phải trực tiếp trả lời, việc ủy quyền chỉ được thực hiện trong trường hợp bất khả kháng và phải chịu trách nhiệm liên đới.

Phiên chất vấn được ghi âm, phát trực tiếp và công khai toàn văn trên cổng thông tin HĐND để tăng tính công khai, ràng buộc và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu, đồng thời bảo đảm nguyên tắc minh bạch.

Góp ý vào hoạt động giám sát của cá nhân đại biểu Quốc hội, đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) đánh giá thời gian qua hoạt động này còn "manh mún, bất cập"; số lượng các cuộc giám sát "đếm trên đầu ngón tay", thậm chí là không có.

Do vậy, ông cho rằng cần phải có quy định hướng dẫn cụ thể để hoạt động này thực chất.

"Khi đoàn đại biểu Quốc hội đi giám sát có các cơ quan, ban ngành tham gia, nhưng khi một đại biểu Quốc hội giám sát thì có quyền mời các ngành tham gia hay không?", ông đặt vấn đề.

Đại biểu đoàn Đồng Tháp đề xuất khi giám sát, đại biểu Quốc hội cần có quyền mời các ngành và các ngành phải tham gia thì vai trò của đại biểu Quốc hội mới phát huy được.

Một vấn đề khác đại biểu nhấn mạnh là tầm quan trọng của việc phối hợp trong hoạt động giám sát.

Ông nêu thực trạng chồng chéo hiện nay, khi đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND, các ban của HĐND và Mặt trận Tổ quốc đều đưa ra chương trình giám sát riêng, dẫn đến việc một đơn vị có thể phải tiếp hai, ba đoàn giám sát trong một năm.

Đại biểu cho rằng đây là một điểm bất cập, gây rất nhiều khó khăn cho cơ quan chịu sự giám sát ở địa phương. Do đó cần có báo cáo giải trình, tiếp thu và có giải pháp khắc phục.

Trang Trần