Nhìn rõ thêm tố chất của người lãnh đạo chính trị
Trong mọi thời đại, người lãnh đạo đều có những tố chất chung. Nhưng mỗi giai đoạn lịch sử, văn hóa và thể chế chính trị, người lãnh đạo có những tố chất riêng hoặc thể hiện ở những nét khác biệt. Tố chất của họ có thể tạo nên sự thành công hay thất bại và tất nhiên tác động trực tiếp cuộc sống mỗi người trong tổ chức hoặc Quốc gia mà họ lãnh đạo. Hiểu rõ thêm về tố chất của người lãnh đạo có thể giúp ta hiểu các quyết sách cụ thể và khách quan hơn khi nhận xét.
Lãnh đạo được hiểu là nghệ thuật thúc đẩy nhóm (tổ chức) hành động để đạt được mục tiêu chung. Năng lực lãnh đạo được phát triển do học tập và rèn luyện. Người lãnh đạo được đánh giá về tầm nhìn, khả năng truyền cảm hứng, sự hoạch định chiến lược, tính huấn luyện... Người lãnh đạo có những tố chất nhất định. Tố chất phản ánh những năng lực thiên bẩm. Đây được xem là bản chất vốn có của mỗi người, thể hiện thông qua những hoạt động thường ngày. Mỗi người đều có những tố chất riêng mang tính vượt trội, không ai giống ai. Nhìn chung, người lãnh đạo có những tố chất như: niềm say mê, sự hiểu biết và tính ham học, nhìn xa trông rộng, óc sáng tạo, khả năng truyền đạt thông tin, khả năng lập kế hoạch, khả năng làm việc nhóm, tài xoay xở tình huống...
Tố chất người lãnh đạo ở mỗi lĩnh vực có đặc điểm riêng. Trong lĩnh vực chính trị - xã hội, tố chất của người lãnh đạo thể hiện những nét đặc biệt. Chính trị là quan hệ giữa các giai cấp, các tầng lớp xã hội trong vấn đề quyền lực để đạt được lợi ích. Chính vì vậy, nhà lãnh đạo chính trị phải có những tố chất xuất chúng. Thế nên, nhà vật lý vĩ đại nhất mọi thời đại Albert Einstein không nhận làm Tổng thống Israel khi được Thủ tướng nước này đề nghị vào năm 1952. Ông nhận thức rằng: “Do cả cuộc đời tôi chỉ biết cống hiến cho khoa học nên tôi cho rằng mình không đủ tố chất và kinh nghiệm để điều hành công việc quốc gia. Hơn nữa, tuổi tác và sức khỏe là rào cản vô hình khó có thể giúp tôi hoàn thành một nhiệm vụ quan trọng như vậy”.
Rất nhiều tài liệu đã công bố kết quả nghiên cứu về phẩm chất và năng lực của nhà lãnh đạo nói chung, lãnh tụ chính trị nói riêng. Với việc tìm hiểu thêm, lãnh tụ chính trị có vài tố chất nổi trội dưới đây:
Sự kiên trì với mục đích
Một trong những tố chất nổi trội bật nhất của tất cả nhà lãnh đạo là theo đuổi đến cùng con đường, mục đích mà họ lựa chọn. Ý chí của họ rất mạnh mẽ. Tuyên bố, lời nói và hành động của bất cứ nhà lãnh đạo nào cũng gửi thông điệp này một cách rõ ràng. Không khó để liệt kê những phát ngôn có tính khích lệ cao của các lãnh tụ. Chẳng hạn: “Kiên trì và nhẫn nại. Không chịu lui một phân. Vật chất tuy đau khổ. Không nao núng tinh thần” (Hồ Chí Minh) hoặc “Không bao giờ bỏ cuộc” (Never give up) (Donal Trump).
Áp dụng và áp đặt cách thức mới
Cũng dễ nhận thấy ở người lãnh đạo là cách thức họ thực thi công việc. Thông thường, họ luôn tìm kiếm phương thức khác (mới) khi tiến hành nhiệm vụ. Trong tình thế chưa cho phép, họ “phá rào”, “vượt rào”, “vận dụng”, “thí điểm”... Khi quyền lực đủ mạnh, họ áp đặt cách thức mới (cuộc chơi), ngay như việc thay đổi quy định, điều lệ của tổ chức, sửa luật hay hiến pháp. Việc từ bỏ hoặc thành lập tổ chức, ngành, cấp... là chuyện “nhẹ tựa lông hồng”. Tổng thống Mỹ Donal Trump thành lập Bộ hiệu quả Chính phủ (DOGE: Department of Government Efficiency) để thanh lọc bộ máy nước này là một ví dụ.
Lợi ích được “phơi bày”
Hơn bất cứ tố chất nào khác, nhà lãnh đạo thể hiện tập trung về lợi ích của tổ chức, giai cấp hay Nhà nước. Dù ẩn hay hiện, nhà lãnh đạo bộc lộ đầy đủ nhất lợi ích. Ở đây, việc đại diện cho lợi ích toàn thể hay cục bộ là điểm phân biệt về phẩm chất nhà lãnh đạo. Đối với các nhà lãnh đạo của các quốc gia tư bản, lợi ích kinh tế là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt và được phơi bày một cách “trần trụi”. Đối với họ, không có bạn bè hay đồng minh vĩnh viễn. Các từ ngữ về tự do, dân chủ, bình đẳng, bác ái... chỉ làm đẹp thêm tư bản. Lịch sử và hiện tại trong quan hệ giữa các quốc gia trên chính trường quốc tế đã và đang cung cấp đầy đủ cứ liệu xác thực cho nhận định này.
Vượt trội hẳn người bình thường, nhà lãnh đạo có những tố chất đặc biệt. Và hơn những nhà khoa học hay lĩnh vực chuyên môn, lãnh tụ chính trị có nhiều tố chất mà trong số đó sự kiên trì, đột phá để định hình, theo đuổi lợi ích tạo nên dấu ấn mạnh mẽ nhất. Riêng đối với nhà lãnh đạo của giai cấp tư sản, lợi ích kinh tế là “hàn thử biểu” trong các quan hệ quốc tế, kể cả đồng minh. Sự “minh bạch” của họ phần nào giúp cho ta tránh được việc “gửi trứng cho ác”.
