Nhìn từ vụ ồn ào thơ 3 câu của Mai Văn Phấn

Cơn sốt thơ 3 câu

Trong bài Viếng mộ ông bà, Mai Văn Phấn viết: “Thắp hương xong/Dựa lưng/Vào ngôi mộ bên cạnh”. Bài Ly rượu: “Thắp hương cha/Tưới xuống đất/Thành tiếng”. Bài Cây ở nghĩa trang: “Lắc lư nhiều hướng/Lá nửa non/Nửa già”.

Nhiều độc giả nhại thơ 3 câu đáp lại Mai Văn Phấn. Một độc giả viết: “Thơ này/Tôi thấy/Không hay”. Độc giả khác tiếp lời: “Và tôi/Cũng đồng ý/Với bạn…”. Có độc giả hoang mang than: “Thời đại này sao thế/Mất/Ý tưởng lụi tàn phai”.

Có độc giả lại tự tin mình cũng là thi sĩ khi đọc mấy bài thơ 3 câu của Mai Văn Phấn. Người này viết: “Đọc vài câu thơ/Chợt nghĩ/Mình cũng là thi sĩ”. Mấy ngày nay, một số nhà thơ chuyên nghiệp cũng làm thơ 3 câu và đưa lên trang cá nhân như một hình thức đu trend.

Đừng nói độc giả, ngay cả một số nhà thơ chuyên nghiệp cũng nản với thơ 3 câu của Mai Văn Phấn. Một thi sĩ bình luận ngắn gọn: “Tôi không thích kiểu thơ này”. Thi sĩ khác nói thẳng: “Thơ dấm da dấm dớ, u a u ơ. Đọc xong, thấy buồn cười”. Một nhà phê bình văn học lảng tránh bình luận: “Thôi, thơ Mai Văn Phấn hiện đại lắm, tôi không thẩm được”.

Nhà thơ Mai Văn Phấn từng nhận giải thưởng Cikada của Thụy Điển. Cikada chủ yếu được trao cho các nhà thơ Đông Á.

Gập ghềnh cách tân thơ

Nhưng đánh giá thơ Mai Văn Phấn, không nên chỉ nhìn vào vài bài thơ 3 câu. Mai Văn Phấn có gia tài thi ca giàu có. Ngay trong thể loại thơ 3 câu của ông vẫn có những thi phẩm đẹp.

Giữa cơn bão, ghé thăm trang cá nhân của nhà phê bình văn học 8X, TS. Nguyễn Thanh Tâm gặp những bài thơ 3 câu đặc sắc của Mai Văn Phấn. Bài Hoa mận trắng: “Trời tối/Ghé sát hoa/Đọc nốt trang sách”; bài Mong manh: “Giọt sương nín thở/Treo/Trên vũng nước bẩn”; bài Cuối thu: “Những giọt sương/Dìu nhau/Về trái đất”; bài Vô tình: “Ai nỡ phơi rơm/Lên ngôi mộ đơn sơ/Người nằm đó cả đời lam lũ”.

Trên trang cá nhân, diễn giả Phan Đăng viết cảm nhận về bài thơ đang gây bão Ly rượu: “Thắp hương cha/Tưới xuống đất/Thành tiếng”. Anh tâm đắc với hai chữ “thành tiếng”. “Cái gì thành tiếng? Ly rượu. Trước khi thành tiếng, nó là cái gì? Nó chỉ là ly rượu, thứ được cảm nhận bằng thị giác. Còn sau khi thành tiếng, thị giác đã chuyển qua thính giác…”, anh nêu. Phan Đăng nhớ tới Basho trong bài thơ haiku nổi tiếng của ông: “Cái ao xưa cũ/Con ếch nhảy vào/Bõm!”.

Những bài thơ gây bão của Mai Văn Phấn.

Họa sĩ Đào Hải Phong chia sẻ cảm nhận về thơ 3 câu của Mai Văn Phấn: “Nhà thơ đất Cảng có tố chất, là người thích và dấn thân cách tân thi ca”. Thơ Mai Văn Phấn khiến họa sĩ nhớ tới thơ Haiku.

Đây không phải lần đầu tiên Mai Văn Phấn vướng ồn ào. Cách đây không lâu, một số phụ huynh tranh luận về tiếng hót ở bài Con chào mào trong sách giáo khoa lớp 6: “Con chào mào đốm trắng mũ đỏ/Hót trên cây cao chót vót/Triu.. uýt…huýt…tu hìu…”.

Có phụ huynh hỏi: “Con chào mào này hót sai cú pháp chăng”. Khi phóng viên Tiền Phong hỏi về tâm trạng của ông những ngày qua, nhà thơ Mai Văn Phấn đáp: “Chuyện bình thường ấy mà. Mình viết xong rồi, tác phẩm thuộc về bạn đọc”.

Ông gọi thơ của mình là thơ 3 câu, tiếp thu tinh thần tối giản của văn hóa Nhật Bản. “Tinh thần ấy nằm trong vườn đá, trong trà đạo, kiếm đạo, nghệ thuật cắm hoa… chứ không chỉ nằm trong haiku”, ông nói.

Con đường cách tân thi ca gian nan, gập ghềnh, lúc thành công, khi thất bại, có lúc tìm được sự đồng cảm từ độc giả, có lúc bị quay lưng. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - tác giả của tập trường ca Lò mổ đang gây tranh luận - viết trên trang cá nhân: Đôi khi chỉ cần một người chia sẻ với “đứa con tinh thần” của mình cũng đã là quá đủ, là đã xong con đường sáng tạo của mình.

Đào Nguyên