Nhớ gánh xiếc một thời!

Khi truyền hình còn hạn chế, internet chưa phổ biến, xiếc là một trong những hình thức giải trí trực quan, sống động và dễ tiếp cận

Hơn 30 năm trước, lũ trẻ ở quê sau những buổi đến trường, chỉ biết loanh quanh trong xóm, trong làng chơi trốn tìm, bắn bi, ô quan… Lâu lâu, có đoàn lô tô, đoàn xiếc lưu động về làng, là hôm ấy lũ trẻ chúng tôi vui như hội. Những chiếc rạp lớn dựng tạm ở nhà văn hóa hay bãi đất trống nào đó, luôn thu hút đông đảo bà con ở làng tò mò đến xem. Thời ấy, nhà nào có điều kiện mới sắm được chiếc ti vi, nên khi có đoàn ca múa nhạc nào đó đến làng, đặc biệt là đoàn xiếc, bọn trẻ con nài nỉ cho được phụ huynh cho tiền để đi xem.

Với những màn trình diễn độc đáo: nhào lộn đầy mạo hiểm, chú hề với điệu bộ phóng đại gây cười, ảo thuật, tung hứng hay cả những con vật như: khỉ, chó, chuột được huấn luyện đi xe đạp, vượt tường lửa… Tất cả hòa cùng tiếng trống, tiếng kèn, ánh sáng rực rỡ từ sân khấu, khiến trẻ em reo hò thích thú, người lớn trầm trồ, vỗ tay không ngớt.

Ngày ấy, mỗi buổi diễn xiếc không chỉ đơn thuần là giải trí, mà còn là dịp để cộng đồng gắn kết. Người ta háo hức chờ đợi, rủ nhau đi xem, tạm gác lại lo toan thường nhật để hòa mình vào thế giới kỳ ảo. Khi truyền hình còn hạn chế, internet chưa phổ biến, xiếc trở thành một trong những hình thức giải trí trực quan, sống động và dễ tiếp cận nhất.

Bẵng một thời gian dài, khi công nghệ số bùng nổ, người ta không còn mặn mà, tha thiết đi xem, trong khi những đoàn xiếc cứ âm thầm lưu diễn từ tỉnh này qua tỉnh khác. Năm ngoái, khi có đoàn xiếc về phường Phan Thiết biểu diễn, tôi dẫn 2 con nhỏ đi xem để chúng cảm nhận sự đam mê tập luyện của những người nghệ sĩ. Sau 30 năm, tôi mới lại cảm nhận sự bồi hồi ùa về trong từng ký ức, vẫn còn nguyên cảm giác hồi hộp khi nghệ sĩ chuẩn bị thực hiện những động tác khó, như nhào lộn trên tháp người hay giữ thăng bằng trên sợi dây mong manh. Thế nhưng, khi nhìn xuống khán đài thưa thớt, tôi thật sự cảm thấy buồn, khi nhiều em nhỏ không mấy hứng thú, ngáp ngắn ngáp dài. Có em dán chặt mắt vào màn hình điện thoại, mải mê lướt trò chơi, còn tiếng vỗ tay vang lên rời rạc, yếu ớt. Tự dưng, tôi thấy chạnh lòng cho những người nghệ sĩ, họ cũng phải khổ luyện nhiều, đánh đổi với những động tác nguy hiểm, nhằm đem đến cho khán giả những tiết mục thật hấp dẫn. Thế nhưng, thời đại công nghệ đã kéo các bạn trẻ ra khỏi những khoảnh khắc sống động của đời thực, khiến những đoàn xiếc từng rực rỡ nay dần vắng khách, ánh đèn sân khấu như mờ nhạt trước sức hút của thế giới ảo.

Sự nhàm chán ấy không chỉ là một hiện tượng nhất thời, mà là biểu hiện của một sự thay đổi sâu sắc trong thói quen giải trí. Sự thờ ơ của khán giả, đặc biệt là thế hệ trẻ, đã khiến các đoàn xiếc rơi vào tình trạng khó khăn. Nhiều đoàn phải giảm quy mô, cắt giảm nhân sự, hoặc thậm chí giải thể. Khán giả vắng bóng không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu, mà còn làm giảm động lực của các nghệ sĩ, những người đã dành cả đời để rèn luyện và cống hiến cho nghệ thuật.

Để tồn tại và phát triển, có lẽ các đoàn xiếc cần thích nghi với thời đại, cần kết hợp công nghệ xen lẫn với cách làm truyền thống trong các buổi biểu diễn, để người xem có trải nghiệm độc đáo. Ngoài ra, các đoàn xiếc có thể tổ chức các chương trình tương tác, như workshop dạy kỹ năng ảo thuật hoặc các buổi gặp gỡ nghệ sĩ để tạo sự gần gũi và khơi dậy sự tò mò. Hơn nữa, việc giáo dục trong nhà trường về giá trị của nghệ thuật xiếc là rất cần thiết. Để loại hình nghệ thuật độc đáo này không bị mai một, các đoàn xiếc cũng phải tự đổi mới, thích nghi với thời đại. Chỉ khi đó, giới trẻ mới có thể tìm lại được những khoảnh khắc kỳ diệu của đời thực mà các nghệ sĩ đã dày công tạo nên.

Minh Vân .