Nhớ mùa ngọt ngào yêu thương

Có một thời trái thanh long là nỗi háo hức của chúng tôi mỗi khi đi xa trở về nhà. Thời ấy, chưa có những biện pháp ép thanh long ra hoa, cho trái trái mùa nên thanh long chỉ chín đỏ rộ vào hè. Những trái thanh long dù don don hay mập tròn, căng bóng luôn được vồ vập một cách nhiệt tình nhất với quan niệm của người lớn: Ăn mát, tốt cho ruột. Mà thật, hồi ấy ăn thanh long sao thấy ngon kỳ lạ!

Phía sau nhà tôi giáp vườn nhà bà Chín, có một cây mít to, tỏa bóng mát bao trùm qua hồ nước ở phía trên sàn mái nhà bếp. Một thời tuổi nhỏ, việc canh trái thanh long từ lúc nó ra bông cho đến thành trái là sự náo nức, hồi hộp, mong chờ của lũ chúng tôi; nhớ buổi trưa không ngủ trèo lên hồ nước từ cái cầu thang ngoài trời lén bẻ trộm trái chín vừa tầm tay. Có khi bị bà Chín bắt gặp, cái chỉ tay hăm dọa của bà đâu khiến chúng tôi sợ hay cản được sự tinh nghịch của con nít hơn cả việc thèm ăn.

Thời bao cấp đi học xa nhà, sức thanh niên ăn gì cũng thấy ngon, không biết no mà những bữa cơm thì luôn thường trực lỏng chỏng mấy miếng thịt mỡ trôi lững lờ trong tô canh chỉ toàn nước, thì những trái thanh long chín mỏng vỏ, xẻ làm sáu, rồi chỉ cần lột nhẹ phần vỏ màu đỏ bên ngoài, tận hưởng từ từ vị ngọt thanh pha chút xíu vị chua chua, mát miệng luôn là “thiên đường của mơ ước”! Cái thời mà mỗi khi đến miền Trung từ Phan Thiết cho đến Khánh Hòa, món quà đầu tiên khách nghĩ đến là trái thanh long mang về, nó không quá cao sang, đắt đỏ nhưng cũng không tầm thường khiến người nhận thờ ơ. Dì tôi từ Sài Gòn về Nha Trang, món quà mẹ tôi cho dì mang đi luôn là những trái thanh long bọc cẩn thận trong giấy báo, mẹ đặt chúng nhẹ nhàng trong cái giỏ cũng lót mấy lớp giấy một cách nâng niu.

Thời gian trôi đi, cuộc sống với những biến động thăng trầm, trái thanh long cũng không loại trừ quy luật “thịnh - suy”. Khi thanh long được trồng nhiều và xuất bán ra nước ngoài, người giàu lên nhờ thanh long, kéo theo nhà nhà trồng thanh long... Và rồi, để tạo thương hiệu cùng lợi nhuận, người ta lấy giống mới về, mới có thanh long đủ kiểu ruột vàng, ruột đỏ, vỏ vàng, vỏ đỏ... Tuy nhiên, đó cũng là lúc người tiêu thụ trong nước bắt đầu thấy nó thường hơn những loại trái cây khác. Tôi cũng như nhiều người thờ ơ nhìn trái thanh long theo kiểu cái gì nhiều quá thành không ngon. Thanh long vào mùa đỏ rực ở chợ chỉ có các bà nội trợ lớn tuổi mua về đơm ngày rằm.

Tuy nhiên, mới đây, có dịp ngồi xe lửa đi dọc dải đất miền Trung, nhìn đồng lúa nối tiếp đồng lúa, những cánh rừng cây thưa thớt khô cằn, những đồi cát nắng nóng bỏng, chói mắt…, tôi chợt ngẩn người khi thấy hoa thanh long nở trắng trên từng vạt đồi. Thanh long mọc tự nhiên gá vào những cây lớn dạng mít, xoài, cây rừng... vươn ra xung quanh như những cánh tay xương rồng dài ngoẵng đính trên đó những bông hoa trắng duyên dáng, dịu dàng nối tiếp nhau sáng rực một vùng cây khô, xơ xác. Và rồi, kỳ diệu hơn nữa, hết vạt đồi hoa trắng, rừng như rực lên bởi thảm thanh long chín đỏ vào mùa. Người ta nói rằng ở một nơi nào đó, khi nhiệt độ ngày và đêm chênh lệch nhau khá cao, cây sẽ cho trái ngọt hơn. Và riêng trái thanh long sẽ không tiếp tục chín thêm hay ngọt thêm sau khi bị hái xuống, trái chín mọng trên cây tích lũy tối đa độ ngọt nên tôi tin chắc rằng những trái thanh long rừng này sẽ rất ngon. Chợt hiểu, thanh long về chợ không ngon bởi người ta đã không chờ đến khi chất ngọt của trái được chuyển hóa hết trên cây do trái chín khi vận chuyển dễ bị hỏng.

Lại nhớ có lần đi cắm trại ở một đảo hoang, điều thú vị hôm đó là chúng tôi tìm được mấy trái thanh long đang mùa chín đỏ, ăn ngọt mê ly. Đó cũng là lần đầu tiên tôi biết trái thanh long ở rừng hay ở đảo ngon đến vậy!

Những vạt thanh long trên triền đồi lướt qua cùng lúc ký ức được kích hoạt nhanh chóng. Ở đó, trái thanh long là sự thèm thuồng kèm thêm nỗi nhớ nhà nhiều khi quay quắt. Ở đó có trái thanh long ướp lạnh hay ly thanh long đá - đường mẹ làm sẵn, dịu mát những trưa hè nóng nực. Những bữa cơm gia đình đầy ắp tiếng cười vui khi mẹ dọn lên món tráng miệng cuối cùng… Một thời cha vất vả ngược xuôi, mẹ chắt chiu từng đồng bạc mong con cái nên người… Ôi, những mùa thanh long êm đềm trong ký ức, mùa ngọt ngào yêu thương!

KIM DUY