Nho Quan: Từ vùng căn cứ cách mạng đến miền quê đổi mới

Quê hương Nho Quan hôm nay.

Là huyện miền núi nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh, địa hình được chia thành 3 vùng rõ rệt: vùng núi đá vôi, vùng bán sơn địa và vùng đồng chiêm trũng; với diện tích tự nhiên trên 45.000 ha, dân số trên 175 nghìn người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 16,3% dân số; 17% dân số theo đạo Công giáo, Nho Quan là vùng đất có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng.

Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, Nho Quan là một trong số những vùng căn cứ địa quan trọng không chỉ của tỉnh Ninh Bình mà còn của khu vực Tây Bắc và Bắc Trung Bộ với vùng lõi là khu căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu. Đây cũng là một trong những nơi sớm giác ngộ chủ nghĩa Mác-Lê Nin và thành lập những chi bộ cộng sản đầu tiên để lãnh đạo phong trào đấu tranh của quần chúng nhân dân ở địa phương. Nho Quan là nơi có tổ chức cơ sở đảng đầu tiên của tỉnh khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ra đời vào năm 1927 và Chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời vào năm 1929, cũng là nơi tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ nhất vào năm 1938.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Nhân dân các dân tộc huyện Nho Quan đã nuôi giấu, bảo vệ an toàn cho các cơ quan, cán bộ cao cấp của Trung ương Đảng, Xứ ủy Bắc Kỳ, Liên khu 3 và của tỉnh Ninh Bình. Nho Quan là nơi đóng quân, đào tạo, huấn luyện, tập kết, trung chuyển của các lực lượng vũ trang (Quân đội, Công an); là nơi có kho cất trữ lương thực, thực phẩm, vũ khí, khí tài, quân trang, quân dụng… trong kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cho Mặt trận cấp chiến dịch, cấp Quân khu. Nhân dân Nho Quan cùng với các đơn vị lực lượng vũ trang của tỉnh Ninh Bình và của Liên khu 3 thực hiện nhiều trận đánh nhằm tiêu hao sinh lực và phá vỡ thế tiến công của địch.

Từ năm 1947 đến năm 1954, quân và dân huyện Nho Quan đã đánh 37 trận, giết 352 tên địch, thu 400 súng các loại. Ngoài ra, quân và dân Nho Quan còn phối hợp với các đơn vị bộ đội trong chiến dịch Quang Trung, diệt, bắt, gọi hàng được 1.800 tên địch, thu 1.354 súng các loại, phá hủy 23 xe quân sự và thu hàng trăm tấn chiến lợi phẩm.

Phát huy truyền thống cách mạng, trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, quân dân Nho Quan ra sức thi đua lao động sản xuất, xây dựng chủ nghĩa xã hội và chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến với khẩu hiệu "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người".

Toàn huyện có 25.000 lượt thanh niên tham gia quân đội, hàng vạn người tham gia thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến bảo vệ Tổ quốc; huy động được 656.000 tấn lương thực, 375.900 tấn thực phẩm; cùng cả nước đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Sau các cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, đã có trên 2.800 người con ưu tú của quê hương Nho Quan anh dũng hy sinh, hiến dâng tuổi xuân cho đất nước. Hơn 3 nghìn thương, bệnh binh đã để lại một phần xương máu trên các chiến trường.

Với những thành tích đáng tự hào trong lịch sử đấu tranh cách mạng, Nhân dân và lực lượng vũ trang huyện Nho Quan vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Đặc biệt, ngày 15/9/2023, huyện Nho Quan vinh dự được Thủ tướng Chính phủ công nhận là vùng an toàn khu trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Huyện Nho Quan được công nhận là vùng an toàn khu đã khơi dậy niềm tự hào sâu sắc trong lòng mỗi người dân nơi đây.

Ông Đinh Tuấn Anh, Bí thư chi bộ, Chi hội trưởng Chi hội CCB thôn Phúc Lộc, xã Phú Lộc (Nho Quan)-người đã đi qua cuộc chiến tranh chống Mỹ của dân tộc chia sẻ: Trong những ngày kháng chiến chống Mỹ cứu nước, người dân Phú Lộc nói riêng, Nho Quan nói chung đã cùng nhau vượt qua bao khó khăn, gian khổ để bảo vệ quê hương. Giờ đây quê hương, đất nước đã được hòa bình, ấm no, hạnh phúc, là người lính, tôi tự hào được đóng góp một phần nhỏ bé trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Càng tự hào hơn khi quê hương Nho Quan được công nhận là vùng an toàn khu, đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp, hy sinh của lớp lớp thế hệ người dân Nho Quan vì độc lập, tự do của Tổ quốc.

Đồng chí Nguyễn Văn Thủy, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Lộc cho biết: Được công nhận là vùng an toàn khu là niềm tự hào lớn của người dân Nho Quan nói chung, người dân Phú Lộc nói riêng. Những di tích lịch sử, những câu chuyện hào hùng về thời kỳ kháng chiến vẫn còn được lưu giữ và truyền lại cho thế hệ trẻ. Hiện nay trên địa bàn xã có Cầu Rịa-nơi từng diễn ra những trận đánh ác liệt trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cứu nước đã được công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia. Nơi này không chỉ là minh chứng sống động cho lịch sử hào hùng mà còn là điểm đến hấp dẫn của du khách, là một trong những địa chỉ đỏ được các CCB, các nhà trường lựa chọn làm nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Tự hào truyền thống quê hương, nối tiếp truyền thống cách mạng, những năm qua Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân huyện Nho Quan đã đoàn kết, năng động, sáng tạo thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nhất là phong trào chung sức xây dựng nông thôn mới (NTM) nâng cao, kiểu mẫu. Nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ đều có sự phát triển vượt bậc. Nhờ áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, năng suất tăng cao, đời sống người dân được cải thiện. Hệ thống giao thông được nâng cấp, các công trình phúc lợi xã hội được xây dựng, chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng được nâng cao. Phong trào xây dựng NTM nâng cao, kiểu mẫu được tập trung triển khai thực hiện. Các giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn và phát huy. Bên cạnh đó, nhiều hoạt động văn hóa, thể thao được tổ chức thường xuyên, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Với sự cố gắng nỗ lực của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân trong huyện, năm 2022, Nho Quan đã hoàn thành các tiêu chí và được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn Nông thôn mới (trước 2 năm so với mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ XXVII đã đề ra). Sự đổi thay của Nho Quan là minh chứng sinh động cho sự phát triển không ngừng của đất nước và của tỉnh Ninh Bình. Ngày 17/5/2024, Huyện ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Nho Quan tổ chức Lễ công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện Nho Quan là vùng an toàn khu.

Trong niềm vinh dự, tự hào, đồng chí Hoàng Khắc Tiệp, Chủ tịch UBND huyện Nho Quan khẳng định: Được công nhận là vùng an toàn khu- Nho Quan không chỉ ghi dấu những trang sử hào hùng của quê hương, đất nước mà còn có cơ hội để phát triển hơn nữa. Trong thời gian tới, huyện sẽ tập trung hoàn thiện các quy hoạch, định hướng phát triển, phát huy tối đa các tiềm lực để phát triển bền vững. Tập trung phát triển nông nghiệp sạch, chú trọng bảo vệ môi trường sinh thái. Phát triển du lịch văn hóa. Quan tâm bảo tồn phát huy các giá trị văn hóa dân tộc. Huy động các nguồn lực đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, nhất là hệ thống giao thông với các tuyến đường quan trọng. Đẩy mạnh công tác đền ơn đáp nghĩa. Quan tâm chăm lo đến các đối tượng chính sách, gia đình thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng lao động…, khơi dậy mạnh mẽ sức mạnh nội sinh để xây dựng quê hương, đất nước ngày càng phát triển.

Bài, ảnh: Mai Lan