Nhớ Tết ngày xưa...

Bánh tét ngày tết.

Bên nồi bánh tét…

Công việc lo tết đầu tiên của gia đình tôi là gói bánh tét. Tầm chừng hăm sáu, hăm bảy âm lịch, cha tôi lụi cụi chẻ lạt, rọc lá chuối sau vườn chuẩn bị gói bánh tét. Ông tỉ mẩn dùng dao mác chẻ từng sợi lạt dẻo mềm, rồi lau khô lá chuối đem hong. Vào khoảng đêm hai bảy, hai tám âm lịch, mẹ tôi đem chừng 2 ang nếp ra ngâm nước. Qua một đêm ngâm nếp mềm, cha tôi bắt đầu ngồi gói. Dưới ánh đèn dầu ấm áp, tôi cùng các anh chị ngồi vây quanh phụ giúp cha buộc lạt khi những đòn bánh tét được chính bàn tay ông lên "khuôn" sẵn.

Ngồi gói bánh tét trong cái rét lạnh của ngày giáp tết, cha tôi kể đủ thứ chuyện xưa và mãi đến tận khuya, bánh tét mới được gói xong. Hai ang nếp cùng mấy chục lon đậu xanh, cha tôi gói được 24 đòn bánh tét đủ để cúng gia tiên và dùng trong dịp tết. Bánh tét cha tôi gói có khác hơn mọi người là ông chỉ dùng nhân đậu xanh luộc chứ không thêm thịt heo mỡ hoặc tiêu, hành. Theo ông, bánh tét nhân đậu xanh ăn ngày tết với củ kiệu sẽ không ngấy và để được lâu ngày không ôi thiu. Sau khi gói bánh xong, cha tôi dùng một cái thùng to đùng để nấu và đun bằng những gốc củi mà ông hì hục đào rồi bửa ra phơi phong từ những ngày mùa hạ nắng gắt. Đêm cuối năm lạnh giá tối mù, chúng tôi ngồi bên bếp lửa bập bùng nấu bánh tét sao mà nghe ấm cúng lạ thường. Chuyện trò râm ran chờ bánh tét chín và trời cũng sáng dần, mọi người đều nhận ra hương vị ngày tết đã ngập tràn. Bánh tét chín tới, cha tôi vớt ra nia và chiều 30 tết, ông thận trọng tét từng lát bánh đặt vào dĩa cúng gia tiên rước ông bà. Theo quan niệm dân gian, bánh tét được tét ra, năm nào chín dẻo, trắng tinh thì năm đó may mắn, phát tài, chứ bánh còn sống là điều không hay và không biết do may mắn hay sự thận trọng của cha tôi mà tết năm nào bánh tét nhà tôi cũng đạt tiêu chuẩn như ý nguyện của mọi thành viên trong gia đình. Để có được nồi bánh tét ngày tết, mẹ tôi phải lọ mọ đặt mua nếp, đậu xanh từ vụ Đông xuân năm trước, sau đó bà đem về cho vào kiệu đất, rồi gần đến tết mới đem ra xay để làm bánh. Bánh tét ngày ấy là món ăn chính trong những ngày tết và cũng là món quà quý của bọn trẻ chúng tôi. Còn nhớ, khi gói bánh tét, còn chút ít nếp, đậu thừa, cha tôi thường làm một đòn bánh nhỏ làm dấu rồi khi bánh chín, ông vớt cho chúng tôi ăn, gọi là chút hương vị tết đầu tiên. Đòn bánh tí tẹo nóng hổi, khi tét ra dẻo thơm ngào ngạt lúc ấy sao mà ngon đến thế…

Bánh tét cha tôi nấu, sau khi cúng gia tiên là đem dùng cho gia đình và đãi khách trong những ngày tết ăn cùng với thịt heo luộc, thịt heo kho dầm nước mắm hoặc củ cải, củ kiệu… Đến tận mồng mười tháng giêng bánh tét cũng còn, mẹ tôi đem tét ra, phơi khô chiên giòn mà ăn vẫn ngon miệng.

Bây giờ tết đến, nhà tôi và nhiều nhà khác ở làng quê hầu như không còn nấu bánh tét nữa. Cúng gia tiên rước ông bà, anh chị tôi mua ngoài chợ chừng vài đòn cho có lễ, rồi tét ra cúng và để đó chứ ít ai ngó ngàng...

Tết… Xúng xính trong bộ quần áo mới

Nhớ chuyện tết xưa, tôi cũng không bao giờ quên giờ phút giao thừa ấm cúng. Đối với mẹ tôi, giao thừa và sáng mồng một Tết là thời khắc rất thiêng liêng. Trước hết là mọi người trong nhà phải vui vẻ, các thành viên trong gia đình không được nói với nhau to tiếng, nặng lời, trẻ em phải được dỗ dành, đừng để khóc trong giờ giao thừa đón năm mới.

Khi chuông đồng hồ điểm thời khắc giao thừa, cha tôi kính cẩn làm lễ cúng đầu năm với mâm hoa quả, bánh trái. Cúng xong, mẹ tôi đem những bộ đồ mới cho chúng tôi mặc và dọn bánh trái vừa cúng đầu năm để chúng tôi ăn cầu may năm mới. Xúng xính trong bộ đồ mới và đón giao thừa cùng gia đình, chúng tôi rất đỗi hân hoan. Một năm mới bắt đầu và được nhận thêm tuổi mới. Sáng mồng một tết, chúng tôi ùa ra đường làng, một không khí xuân tràn ngập hiện ra. Bạn bè đồng trang lứa cũng đã diện những bộ quần áo mới tinh tươm. Chúng tôi cùng nhập bọn dạo chơi trong tưng bừng không khí của ngày đầu năm mới.

Vào thời điểm này, Tết Quý Mão 2023 đã cận kề. Những cái tết mà tuổi thơ tôi đi qua đã lùi vào dĩ vãng, nhưng sao mỗi độ xuân về lòng tôi vẫn rạo rực. Vẫn biết Tết ngày nay đã khác xưa rất nhiều. Cuộc sống ngày càng sôi động và hiện đại, cái khó cái nghèo của thời bao cấp đã lùi xa. Những ngày cuối năm hôm nay, ở các siêu thị, những shop quần áo tân thời đầy nghẹt nam thanh nữ tú. Họ chọn mua những bộ cánh hợp mốt để du xuân. Và ở các chợ tết thời nay, các bà các chị cẩn thận lựa những thức ngon, hàng tốt đảm bảo vệ sinh mới sắm mua cho ngày tết…Đó quả là điều đáng mừng nhưng tôi vẫn mạo muội kể lại chuyện tết xưa ngỏ hầu góp thêm hương vị cùng quý vị và các bạn trong những ngày chuẩn bị vui tết đón xuân Con Mèo 2023…

Văn Phin