Nhóm Wagner tuyên bố rời Mali, Quân đoàn Châu Phi của Nga vẫn ở lại
Nhóm quân sự tư nhân Wagner tuyên bố sẽ rời khỏi Mali sau hơn ba năm rưỡi chiến đấu với các phiến quân, trong khi Quân đoàn Châu Phi, lực lượng bán quân sự do nhà nước Nga kiểm soát, cho biết họ vẫn ở lại Mali.
Lực lượng quân sự tư nhân người Nga đang chờ lên trực thăng ở miền bắc Mali trong một bức ảnh do quân đội Pháp công bố. Ảnh tư liệu: Guardian
Theo trang ABC News, công ty quân sự tư nhân Wagner Group, do cố thủ lĩnh người Nga Yevgeny Prigozhin thành lập, ngày 6/6 cho biết họ sẽ rời khỏi Mali sau hơn ba năm rưỡi chiến đấu với những kẻ cực đoan Hồi giáo và phiến quân ở quốc gia này.
Bất chấp thông báo của Wagner Group, Nga sẽ tiếp tục có lực lượng bán quân sự hiện diện ở quốc gia Tây Phi này. Quân đoàn Châu Phi, lực lượng bán quân sự do nhà nước Nga kiểm soát, cho biết trên kênh Telegram vào cùng ngày 6/6 rằng việc Wagner rời đi sẽ không gây ra bất kỳ thay đổi nào và lực lượng Nga sẽ vẫn ở lại Mali.
"Nhiệm vụ đã hoàn thành. Công ty quân sự tư nhân Wagner đã trở về nhà", nhóm Wagner thông báo qua kênh Telegram. Nhóm này cho biết đã đưa tất cả các thủ phủ khu vực vào tầm kiểm soát của quân đội Mali, đẩy lùi các phiến quân vũ trang và tiêu diệt chỉ huy của chúng.
Mali, cùng với các nước láng giềng Burkina Faso và Niger, đã chiến đấu với cuộc nổi loạn do các nhóm vũ trang tiến hành trong hơn một thập kỷ, bao gồm một số nhóm liên minh với al-Qaeda và nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS).
Khi ảnh hưởng của phương Tây trong khu vực suy yếu, Nga đã lấp khoảng trống, đưa lực lượng tới theo các lời đề nghị hỗ trợ từ các chính phủ. Ban đầu, Moskva đã mở rộng hợp tác quân sự với các quốc gia châu Phi bằng cách sử dụng nhóm lính tư nhân Wagner. Nhưng kể từ khi thủ lĩnh của nhóm, Yevgeny Prigozhin, thiệt mạng trong một vụ tai nạn máy bay vào năm 2023 (sau khi tiến hành một cuộc nổi loạn vũ trang ngắn ngủi chống lại Điện Kremlin), Moskva đã phát triển Quân đoàn châu Phi thành lực lượng đối thủ của Wagner. Quân đoàn châu Phi nằm dưới sự chỉ huy trực tiếp của Bộ quốc phòng Nga.
Theo các quan chức Mỹ, có khoảng 2.000 lính đánh thuê ở Mali. Không rõ có bao nhiêu người thuộc Wagner và bao nhiêu thuộc Quân đoàn Châu Phi.
Wagner đã có mặt ở Mali từ cuối năm 2021 sau một cuộc đảo chính quân sự, thay thế quân đội Pháp và lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế để giúp chính phủ chống lại các chiến binh. Nhưng quân đội Mali và lực lượng quân sự tư nhân từ Nga đã phải chật vật để kiềm chế bạo lực trong nước và cả hai đều bị cáo buộc nhắm mục tiêu vào dân thường.
Tháng trước, các chuyên gia của Liên hợp quốc đã thúc giục chính quyền Mali điều tra các báo cáo về các vụ hành quyết và mất tích được cho là do lính đánh thuê Wagner và quân đội thực hiện.
Vào tháng 12, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cáo buộc lực lượng vũ trang Mali và Nhóm Wagner cố tình giết ít nhất 32 thường dân trong khoảng thời gian 8 tháng.
Thông báo về việc Wagner rút quân được đưa ra khi quân đội Mali và các lực lượng đánh thuê phải chịu tổn thất nặng nề trong các cuộc tấn công của nhóm JNIM có liên hệ với al-Qaeda trong những tuần gần đây.
Tuần trước, các chiến binh JNIM đã giết chết hàng chục binh sĩ trong một cuộc tấn công vào một căn cứ quân sự ở miền trung Mali.
Rida Lyammouri, một chuyên gia về Sahel tại Trung tâm Chính sách cho Miền Nam Mới có trụ sở tại Maroc, cho biết những tổn thất lớn có thể đã khiến nhiệm vụ của Wagner có thể kết thúc.
"Việc cả chính quyền Mali và Wagner đều không đưa ra thông báo chính thức và chung cho thấy có thể có tranh cãi nội bộ dẫn đến quyết định đột ngột này", ông Lyammouri cho biết.
Ông Ulf Laessing, người đứng đầu chương trình Sahel tại Quỹ Konrad Adenauer, nhận định, Quân đoàn châu Phi của Nga có thể sẽ chuyển trọng tâm tại Mali từ chiến đấu cùng quân đội chính phủ sang huấn luyện.
“Quân đoàn châu Phi có dấu ấn nhẹ hơn và tập trung nhiều hơn vào huấn luyện, cung cấp thiết bị và thực hiện các dịch vụ bảo vệ. Họ ít chiến đấu hơn nhóm Wagner”, ông Laessing cho biết.
