Những ẩn ý trong chuyến thăm Triều Tiên của Chủ tịch Trung Quốc

Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại sân bay Bình Nhưỡng, ngày 20/6

Ngày 20/6, Bình Nhưỡng đã tiếp đón trọng thể nguyên thủ Trung Quốc. Lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và phu nhân ra tận sân bay để đón ông Tập. Triều Tiên đã bắn 21 phát đại bác chào mừng sự kiện này trong khi 10.000 người dân Triều Tiên có mặt hai bên đường suốt từ sân bay đến phủ chủ tịch để đón chào vị nguyên thủ Trung Quốc. Theo Tân Hoa Xã, ngay khi đến Bình Nhưỡng sáng 20/6, Chủ tịch Tập Cận Bình và lãnh đạo Kim Jong Un đã bắt đầu loạt đối thoại kéo dài 4 giờ đồng hồ. Vấn đề kinh tế và hồ sơ hạt nhân là chủ đề xuyên suốt trong chuyến thăm Bình Nhưỡng lần này của ông Tập. Theo KCNA, trong cuộc gặp sáng 20/6, Chủ tịch Tập Cận Bình khẳng định sẵn sàng hợp tác với nhà lãnh đạo Kim Jong Un để vạch ra tương lai quan hệ Trung-Triều, cũng như mở ra một chương mới đối với quan hệ hữu nghị truyền thống hai nước.

Trong những năm gần đây, mối quan hệ Trung Quốc và Triều Tiên bị ảnh hưởng nghiêm trọng do Bắc Kinh ủng hộ các lệnh trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) đối với Bình Nhưỡng, liên quan đến các hoạt động hạt nhân của Triều Tiên. Quan hệ hợp tác kinh tế Trung-Triều trở nên mật thiết hơn sau nhiều chuyến công du của nhà lãnh đạo Triều Tiên tới Trung Quốc. Trong vòng một năm qua, nhà lãnh đạo Triều Tiên đã 4 lần tới Trung Quốc để hội đàm với Chủ tịch Tập Cận Bình. Giao dịch thương mại hai nước đã tăng trở lại trong tháng 3/2019, đạt 38,1%, bằng mức của 6 tháng cuối năm 2018.

Liên quan tới hồ sơ hạt nhân, tờ Nhân dân nhật báo của Trung Quốc và tờ Rodong Sinmun của Triều Tiên cho biết, ông Tập ủng hộ các nỗ lực kiên định của Triều Tiên nhằm giải quyết vấn đề giải trừ vũ khí hạt nhân bằng các biện pháp chính trị đúng đắn. Trung Quốc ủng hộ cuộc đối thoại, trong đó lưu tâm tới những lo ngại của Bình Nhưỡng.

Chủ tịch Trung Quốc nhấn mạnh sẵn sàng tăng cường đối thoại và hợp tác với Triều Tiên, cùng với nhà lãnh đạo Kim Jong Un thúc đẩy đàm phán về vấn đề phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, đóng góp tích cực cho sự ổn định, phát triển và thịnh vượng của khu vực. Lãnh đạo Trung Quốc tin tưởng quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước vẫn luôn bền chặt và phát triển dù cho bất cứ điều gì xảy ra trên trường quốc tế.

Ông Tập Cận Bình là Chủ tịch Trung Quốc đầu tiên đến Bình Nhưỡng kể từ năm 2005. Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh đang đọ sức với Washington về thương mại và đàm phán Mỹ-Triều về hạt nhân rơi vào bế tắc. Đây không phải là lần đầu tiên mà hai lãnh đạo Trung-Triều gặp nhau, nên các nhà quan sát đã tập trung phân tích ẩn ý của hai nhà lãnh đạo khi gặp nhau vào thời điểm này.

Trước hết với Triều Tiên, theo phân tích của AFP, Bình Nhưỡng sẽ được nhiều lợi thế sau chuyến thăm của lãnh đạo Trung Quốc. Kể từ khi chuyển hướng, ngừng các vụ thử tên lửa và hạt nhân để chuẩn bị đàm phán với Mỹ, chính quyền Bình Nhưỡng đã xích lại gần với Seoul. Bởi Hàn Quốc vừa là đồng minh thân cận của Mỹ tại Đông Bắc Á vừa là nước láng giềng anh em với Triều Tiên. Nhưng vài tuần trước, khi đến Singapore bắt tay Tổng thống Donald Trump, ông Kim và phu nhân đã đến thẳng Bắc Kinh. Điều này cho thấy Bình Nhưỡng không bao giờ lơ là với Bắc Kinh, kể cả sau thất bại tại Thượng đỉnh hồi tháng 2/2019.

Qua đó giới quan sát khẳng định rằng, trong đàm phán Mỹ - Triều Tiên về hạt nhân, Bắc Kinh là "kênh trên đối thoại ưu tiên" của Bình Nhưỡng, bởi ông Tập Cận Bình có nhiều "lá chủ bài" hơn là Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In. Hơn nữa, Bình Nhưỡng cũng cần hỗ trợ của Bắc Kinh để hạn chế các lệnh trừng phạt quốc tế. Trên cương vị thành viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, Trung Quốc có quyền phủ quyết lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ nhắm vào Triều Tiên và lợi ích kinh tế của Trung Quốc đối với nước láng giềng này không nhỏ. Ngày 18/6, Trung Quốc và Nga đã bác bỏ một sáng kiến của Mỹ nhằm ngăn chặn việc cung cấp các sản phẩm dầu mỏ tinh chế cho Triều Tiên.

Theo AFP, ông Tập Cận Bình có nhiều "lá bài" để thuyết phục Tổng thống Trump ở Nhà Trắng hơn Tổng thống Moon Jae In. Ngoài ra, ông Kim Jong Un muốn phô trương liên minh với Trung Quốc để củng cố vị thế đàm phán của mình trong các cuộc đàm phán hạt nhân với Mỹ. Ông Donald Trump vừa khởi động chiến dịch tranh cử tổng thống thêm một nhiệm kỳ thứ hai, nên cũng cần lấy điểm với cử tri Mỹ. Việc đạt được một thỏa thuận dù tối thiểu với Triều Tiên sẽ là điểm cộng để ông Trump tái cử.

Về phần ẩn ý của Trung Quốc trong chuyến thăm Bình Nhưỡng lần này, AFP cho biết ông Tập Cận Bình đã không chọn thời điểm công du Bình Nhưỡng một cách ngẫu nhiên: vào tuần tới đây, hội nghị thượng đỉnh G20 sẽ mở ra tại Osaka (Nhật Bản), nơi ông sẽ gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump. Theo Zhiqun Zhu, chuyên gia về chính trị quốc tế (Đại học Bucknell, Pennsylvania), Bắc Kinh muốn gửi đi một thông điệp rõ ràng: Trung Quốc vẫn là đối tác chủ chốt tại khu vực Đông Bắc Á, không có sự ra tay của Bắc Kinh, mọi nỗ lực tháo gỡ bế tắc trong đàm phán hạt nhân Triều Tiên đều vô ích.

Ông Zhao Tong, chuyên gia về Triều Tiên, thuộc trung tâm Carnegie-Tsinghua (Bắc Kinh) cũng nhấn mạnh, cuộc hội kiến giữa ông Tập và ông Kim tại Bình Nhưỡng là cơ hội cho thấy, Trung Quốc vẫn còn có khả năng tác động đến Triều Tiên với tư cách người bảo trợ, đồng minh thân cận nhất. Chuyến công du này cũng đưa ra một lời cảnh báo đến Washington, là nếu Hoa Kỳ muốn đạt được các mục tiêu chiến lược tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, thì phải nhân nhượng với Trung Quốc. Chuyên gia Zhao Tong phỏng đoán, Bắc Kinh có thể đứng ra đóng vai trò thu hẹp khoảng cách về lập trường giữa Mỹ và Triều Tiên trong đàm phán về phi hạt nhân hóa, đổi lại Washington sẽ “mềm mại” hơn với Bắc Kinh trong tranh chấp thương mại. Chuyên gia Zhiqun Zhu nêu kịch bản lãnh đạo Triều Tiên thông qua Chủ tịch Trung Quốc gửi một thông điệp đến tổng thống Mỹ, đề nghị ông Trump có thái độ thực tế hơn và nhìn nhận một cách nghiêm túc hơn về các lo ngại của Bình Nhưỡng trong hồ sơ phi hạt nhân hóa.

Theo Abraham Denmark, giám đốc Chương trình châu Á của Viện tư vấn Wilson center (Washington), việc các thương thuyết Mỹ - Triều Tiên có tiến triển, cho dù còn xa mới đi đến đích phi hạt nhân hóa, cũng nằm trong lợi ích của Trung Quốc, bởi Bắc Kinh lo ngại đàm phán bế tắc có thể dẫn đến những căng thẳng mới tại khu vực, thậm chí xung đột vượt tầm kiểm soát. Tuy nhiên, trên thực tế, khả năng Bắc Kinh tác động vào tiến trình đàm phán Mỹ - Triều Tiên đến đâu, có thể khai thông bế tắc hay không, cho đến nay vẫn hoàn toàn là một ẩn số.

Th.Long (Theo AFP)