Những bang ông Trump có thể bị loại khỏi cuộc bỏ phiếu sơ bộ

Ngày 28.12, quan chức bầu cử cấp cao của bang Maine Shenna Bellows thông báo không cho cựu Tổng thống Trump tham gia cuộc bỏ phiếu sơ bộ của bang vào năm tới. Đầu tuần trước, tòa thượng thẩm Colorado ra phán quyết tương tự.

Hai quyết định trên đều dựa vào lập luận cựu Tổng thống Trump không đủ tư cách theo mục 3 Tu chính án 14 trong hiến pháp Mỹ.

Được phê chuẩn sau nội chiến, Tu chánh án 14 quy định quan chức tuyên thệ tuân thủ hiến pháp Mỹ sẽ bị cấm giữ chức vụ trong tương lai nếu họ “tham gia nổi dậy”. Từ ngữ trong tu chánh án khá mơ hồ, không đề cập liệu có áp dụng với tổng thống hay không.

Ông Donald Trump

Theo dữ liệu tổng hợp bởi Lawfare, có đến 14 bang đang xử lý vụ kiện tìm cách loại cựu Tổng thống Trump, gồm: Arizona, Alaska, Nevada, New Jersey, New Mexico, New York, Oregon, Nam Carolina, Texas, Vermont, Virginia, Tây Virginia, Wisconsin và Wyoming.

Một số vụ kiện do nhà tư vấn thuế John Castro - chính trị gia tranh giành vị trí ứng viên đại diện đảng Cộng hòa tranh cử năm sau với cựu Tổng thống Trump - khởi xướng. Riêng một vụ tại New York là luật sư Jerome Dewald (đảng viên Cộng hòa) đệ đơn kiện.

Nhà tư vấn Castro viện dẫn Tu chính án 14 để khởi kiện ở nhiều bang. Ông nói rằng bản thân sẽ chịu nhiều thiệt thòi khi cạnh tranh tại các bang như Alaska nếu cựu Tổng thống Trump được phép tranh cử.

Thẩm phán Irene C.Berger đã bác bỏ vụ kiện tại Tây Virginia, nhưng nhà tư vấn Castro vừa đệ đơn kháng cáo vào ngày 26.12.

Vụ kiện tại Florida, Michigan, Minnesota, New Hampshire, Rhode Island cũng bị bác bỏ vì nhiều lý do, như người khởi kiện không đủ tư cách, chỉ đảng Cộng hòa có quyền quyết định ứng viên nào tham gia bỏ phiếu sơ bộ, không đủ bằng chứng cho thấy việc cựu Tổng thống Trump tranh cử làm tổn hại cạnh tranh chính trị. Sau đó nhà tư vấn Castro tự nguyện rút đơn kiện ở California, Connecticut, Delaware, Idaho, Kansas, Massachusetts, Montana, North Carolina, Oklahoma, Pennsylvania, Utah.

Dù chỉ áp dụng với cuộc bỏ phiếu cấp bang vào tháng 3 tới và có thể bị kháng cáo lên tòa tối cao Mỹ - cơ quan ra phán quyết áp dụng cho toàn quốc, nhưng hai quyết định ở Maine và Colorado sẽ ảnh hưởng đến vị thế của cựu Tổng thống Trump ở cuộc đua tranh cử năm tới, đồng thời gia tăng áp lực lên tòa tối cao trong việc giải quyết nghi vấn liệu cựu Tổng thống Trump đủ tư cách tham gia bỏ phiếu hay không.

Cẩm Bình