Những 'cánh đồng công nghệ' mở đường làm giàu ở Bắc Ninh

Với vai trò là đầu mối liên kết sản xuất, thúc đẩy ứng dụng cơ giới hóa và tiến bộ kỹ thuật, các HTX không chỉ giúp thay đổi tập quán canh tác mà còn góp phần quan trọng vào công cuộc xóa đói, giảm nghèo, làm giàu cho người dân trên chính mảnh đất quê hương.

Khởi nghiệp làm giàu

Tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội và từng có thu nhập ổn định tại thành phố, năm 2018, ông Trần Xuân Đăng (phường Tân An, Bắc Ninh) quyết định trở về quê khởi nghiệp bằng mô hình nông nghiệp công nghệ cao.

Với ý chí bền bỉ và sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, ông thành lập HTX Nông nghiệp công nghệ cao Trí Yên, thuê và mượn hơn 3ha đất từ 68 hộ dân để đầu tư mô hình trồng rau, dưa chuột baby, dưa lưới, cà chua, bí theo công nghệ Israel.

Nông nghiệp công nghệ cao là chìa khóa làm giàu của HTX, nông dân ở Bắc Ninh (Ảnh: BBN).

Trên 17.000m² nhà màng, toàn bộ quy trình trồng trọt được tự động hóa: tưới tiêu, bón phân, điều tiết nhiệt độ… giúp sản phẩm đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, được các siêu thị lớn và chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch trong nước thu mua ổn định.

Nhờ giảm nhân công, tiết kiệm chi phí đầu vào và nâng cao giá trị nông sản, mô hình trang trại kết hợp của HTX Nông nghiệp công nghệ cao Trí Yên đem lại doanh thu từ 2-3 tỷ đồng/năm, lợi nhuận ròng từ 200-300 triệu đồng/năm.

Ông Đăng cùng HTX do mình sáng lập không chỉ làm giàu cho bản thân mà còn tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương, đa phần là người cao tuổi hoặc nông dân không có tay nghề.

Đáng chú ý, câu chuyện khởi nghiệp của vị đại diện HTX Trí Yên đã truyền cảm hứng cho nhiều thanh niên trẻ ở địa phương theo đuổi con đường nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, từ đó nâng cao thu nhập, thoát nghèo, làm giàu.

Không chỉ là hiện tượng nhỏ lẻ, phong trào phát triển nông nghiệp công nghệ cao ở Bắc Ninh đang lan rộng. Như tại thôn Nghĩa Hương, xã Trung Kênh, ông Nguyễn Văn Bền và gia đình đã tập trung 7ha đất canh tác để xây dựng mô hình cánh đồng công nghệ sản xuất giống lúa chất lượng cao.

Nhờ HTX hỗ trợ máy móc và kỹ thuật, toàn bộ quy trình từ làm đất, gieo mạ, cấy, chăm sóc, bón phân đến thu hoạch đều được cơ giới hóa. Đặc biệt, máy bay không người lái (drone) được ứng dụng để bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật với thời gian chỉ từ 15-20 phút cho mỗi ha.

Liên kết, nâng cao giá trị

“Mỗi vụ gia đình tôi tiết kiệm được khoảng 30% chi phí nhân công, năng suất tăng hơn 25%, sản lượng ổn định hơn trước rất nhiều,” ông Bền phấn khởi cho biết.

Sự chuyển dịch từ phương thức canh tác truyền thống sang sản xuất cơ giới hóa không chỉ giải quyết bài toán thiếu hụt lao động trẻ trong nông nghiệp mà còn góp phần giảm thiểu tác động môi trường, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Theo báo cáo của Sở NN&MT tỉnh Bắc Ninh, toàn tỉnh hiện có hàng trăm HTX nông nghiệp đang hoạt động hiệu quả, đóng vai trò trung tâm trong liên kết các hộ sản xuất, tổ chức cung ứng vật tư đầu vào, hướng dẫn kỹ thuật và tiêu thụ nông sản.

Một số HTX tiêu biểu như HTX Trí Yên, HTX Tân Hồng, HTX Dịch vụ nông nghiệp Trung Hòa… đã tiên phong ứng dụng công nghệ cao, đầu tư nhà màng, hệ thống tưới nhỏ giọt, phun sương, và drone 3 trong 1 vào sản xuất lúa, rau màu và cây ăn quả.

Ngành nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh dự kiến thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao để nâng cao thu nhập cho người dân (Ảnh:BBN).

Các HTX với nền tảng công nghệ, nhân lực chất lượng cao trở thành cầu nối giữa doanh nghiệp – nông dân – thị trường, giúp người dân yên tâm gắn bó với ruộng đồng, tăng giá trị thu nhập trên cùng một đơn vị diện tích.

Hiện nay, tỷ lệ cơ giới hóa trong sản xuất lúa tại Bắc Ninh đạt khoảng 90% ở khâu làm đất, 90% ở khâu thu hoạch, 50% trong phun thuốc, nhưng còn thấp ở các khâu gieo cấy và chế biến. Đối với rau màu, cơ giới hóa làm đất, tưới tiêu đã đạt trên 90%, nhưng gieo trồng, thu hoạch và sơ chế vẫn ở mức rất khiêm tốn (chỉ từ 1-10%).

Tuy nhiên, nhờ chính sách hỗ trợ kịp thời từ tỉnh và sự vào cuộc mạnh mẽ của các HTX, con số này đang dần cải thiện qua từng năm.

Bắc Ninh đã thí điểm thành công mô hình drone bay gieo sạ từ năm 2022, cho hiệu quả kinh tế cao hơn 15-17% so với phương pháp truyền thống, đồng thời tiết kiệm 10% lượng thuốc bảo vệ thực vật.

Một máy gieo hạt hiện có thể gieo xong 1 ha lúa chỉ trong 15 phút, đảm bảo mật độ hợp lý. Việc phun thuốc bằng drone giúp giảm chi phí từ 35 nghìn đồng/sào xuống chỉ còn 25-28 nghìn đồng, đồng thời giảm độc hại và dư lượng thuốc trên nông sản.

Hướng tới nền nông nghiệp thông minh

Để thúc đẩy nông nghiệp hiện đại, Bắc Ninh đã nhận được sự đồng hành tích cực của Liên minh HTX Việt Nam. Thông qua các chương trình hỗ trợ đào tạo, chuyển giao khoa học công nghệ, xúc tiến thương mại và tiếp cận tín dụng ưu đãi, Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh giúp các HTX địa phương tiếp cận kịp thời với xu hướng sản xuất nông nghiệp xanh, thông minh.

Cụ thể, từ các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh, nhiều cán bộ HTX đã được cử đi tập huấn về sản xuất theo chuỗi giá trị, kỹ thuật canh tác trong nhà màng, quy trình sản xuất VietGAP, truy xuất nguồn gốc và bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa. Một số HTX còn được hỗ trợ vốn vay ưu đãi để đầu tư hệ thống tưới tự động, nhà màng, máy bay không người lái…

Ngoài ra, các chương trình xúc tiến thương mại do Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh chủ trì đã giúp nông sản Bắc Ninh có mặt tại các hội chợ, sàn thương mại điện tử và chuỗi siêu thị lớn trong nước.

Trong bối cảnh lực lượng lao động nông nghiệp già hóa, thiếu nhân công trẻ, việc đẩy mạnh cơ giới hóa và chuyển đổi số trong sản xuất nông nghiệp là giải pháp tất yếu.

Bắc Ninh đặt mục tiêu đến năm 2030, hình thành ít nhất 10 vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, 100% HTX ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành và truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Việc kết hợp giữa quy hoạch vùng sản xuất tập trung, phát triển HTX làm trung tâm và ứng dụng khoa học kỹ thuật chính là "kiềng ba chân" để nâng cao hiệu quả sản xuất và xóa đói, giảm nghèo bền vững tại các địa phương trong tỉnh.

Từ những cánh đồng lúa áp dụng drone gieo sạ đến mô hình nhà màng hiện đại, từ những người nông dân cao tuổi chuyển mình làm chủ máy móc công nghệ cao đến lớp thanh niên trở về quê khởi nghiệp với HTX, Bắc Ninh đang chứng minh rằng nông nghiệp hiện đại không còn là giấc mơ xa vời.

Khi người dân thay đổi tư duy, HTX đóng vai trò trung tâm và có sự đồng hành hiệu quả từ các chính sách và tổ chức như Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh thì việc xóa đói giảm nghèo, phát triển bền vững nông thôn mới là hoàn toàn khả thi.

An Chi