Những câu hỏi tạo nên cơ hội

Cần những chính sách đột phá trong đào tạo nguồn nhân lực xanh.

Chủ động chuyển đổi mô hình đào tạo

Nhìn nhận vấn đề này, Thứ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc chỉ rõ, trong tương lai, hệ thống giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học cần nhanh chóng cập nhật và phát triển các chương trình đào tạo mới, tập trung vào phát triển các kỹ năng và chuyên môn học thuật, phục vụ các lĩnh vực then chốt, góp phần phát triển kinh tế tuần hoàn như: công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, nông nghiệp hữu cơ, xây dựng môi trường xanh, công nghệ môi trường, quản lý chất thải, tái chế vật liệu, logistics xanh và thiết bị sản phẩm bền vững.

Chủ động nắm bắt các chỉ đạo, chiến lược phát triển lớn của quốc gia, xu hướng phát triển của thế giới, những năm qua, không ít trường đại học của nước ta đã chuyển đổi nhiều ngành học để thích ứng, đào tạo nguồn nhân lực hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Các hội nghị, hội thảo chung quanh chủ đề này cũng thường xuyên được tổ chức, từ cả nội dung hướng nghiệp cho học sinh, sinh viên đến đề xuất giải pháp quản trị nguồn lực. Tại Hội thảo khoa học quốc gia “Quản trị nhân lực xanh trong bối cảnh chuyển đổi số” diễn ra ở Hà Nội cách đây chưa lâu đã tạo sự kết nối hiệu quả giữa các nhà khoa học, nhà quản lý và các chuyên gia với cơ sở đào tạo. Đồng thời giúp người học tăng cường nhận thức về lĩnh vực quản trị và sự thích ứng trong bối cảnh hội nhập.

Trong đề dẫn hội thảo, TS Nguyễn Đức Tĩnh, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Công đoàn khẳng định, tăng trưởng và phát triển xanh ngày càng trở thành xu hướng có tính quy luật trong sự phát triển nền kinh tế thế giới. Ở Việt Nam, phát triển kinh tế xanh đã là lựa chọn cho sự phát triển chung của xã hội.

Từ đó, đòi hỏi công tác “quản trị nhân lực xanh” cũng phải có những phương pháp mới, phù hợp bối cảnh chuyển đổi số. Đó là: phân tích và thiết kế công việc xanh; tuyển dụng và lựa chọn xanh; đào tạo và phát triển xanh; quản lý hiệu suất xanh; quản lý khen thưởng và bồi thường xanh; sức khỏe và an toàn xanh; quan hệ lao động xanh và sự tham gia của nhân viên nhằm thúc đẩy việc sử dụng hiệu quả nguồn lực trong các tổ chức gắn kết với bảo vệ môi trường và thực hiện trách nhiệm xã hội một cách bền vững.

Nhận thức và cơ hội trải nghiệm

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với những thách thức môi trường ngày càng gay gắt, việc đào tạo sinh viên theo định hướng “việc làm xanh” là vô cùng cần thiết. Không chỉ để trang bị kiến thức chuyên môn, mà còn để rèn luyện tư duy đổi mới, kỹ năng giải quyết vấn đề và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, những yếu tố cốt lõi để thế hệ trẻ có thể trở thành lực lượng tiên phong cho một tương lai xanh và bền vững.

Sinh viên Trần Mai Anh, Khoa Vật lý, Trường đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, bộc bạch về quá trình thay đổi nhận thức của mình: Tôi vẫn nhớ cảm giác lần đầu được tiếp cận với khái niệm “việc làm xanh” và “phát triển bền vững”. Đó là trong buổi chia sẻ về chủ đề “Năng lượng và Tương lai” do Khoa Môi trường tổ chức hồi tôi là sinh viên năm nhất. Khi ấy, những khái niệm này với tôi còn khá mơ hồ, nhưng lại khơi gợi một sự tò mò rất thật: liệu một sinh viên ngành vật lý có thể góp phần gì vào hành trình bảo vệ môi trường và giải quyết các vấn đề toàn cầu? Câu hỏi ấy đã ở lại với tôi từ đó, trở thành động lực để tôi tìm hiểu sâu hơn, và rồi dần nhận ra phát triển bền vững không phải là điều xa xôi, mà là một phần thiết yếu trong chính hành trình học tập và trưởng thành của tôi.

Từ sự thay đổi trong nhận thức ấy, qua quá trình học tập, Mai Anh đã nhận thức rõ hơn, rằng vật lý cũng là nền tảng cho nhiều công nghệ xanh đang góp phần định hình tương lai. Các năm học sau đó, Trần Mai Anh đã chủ động tham gia một số hoạt động liên quan đến bảo vệ môi trường như chiến dịch thu gom rác thải nhựa, trồng cây xanh, và đặc biệt là tham gia vào dự án nghiên cứu vật liệu hấp thụ năng lượng mặt trời. “Những trải nghiệm ấy không chỉ giúp tôi áp dụng kiến thức vật lý vào thực tế, mà còn là nguồn cảm hứng để tôi tiếp tục theo đuổi các công việc liên quan phát triển bền vững. Mong sao các trường sẽ tích cực tích hợp các nội dung về phát triển bền vững vào chương trình học, triển khai thêm các dự án nghiên cứu thực tiễn, cũng như xây dựng cầu nối giữa sinh viên với doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực môi trường”, từ thực tế của bản thân, Trần Mai Anh đề xuất.

Chung mối quan tâm, hai bạn Vũ Thị Thu Trà và Lê Nguyễn Cam Ly - sinh viên năm cuối Trường đại học Khoa học xã hội và Nhân văn (Hà Nội) từng nghĩ: Việc làm xanh chỉ dành cho những sinh viên theo học các ngành kỹ thuật hoặc khoa học tự nhiên. Là một sinh viên thuộc khối ngành xã hội, hai bạn cho rằng lĩnh vực mình theo đuổi không liên quan trực tiếp đến chuyển đổi xanh hay phát triển bền vững. Tuy nhiên, trong quá trình học tập và tìm hiểu thêm từ báo chí, hai bạn dần nhận ra rằng “việc làm xanh” không giới hạn ở kỹ thuật hay công nghệ, mà là một xu thế đa ngành, bất cứ lĩnh vực nào cũng có thể đóng vai trò nhất định.

Từ nhận thức đó, Thu Trà và Cam Ly quan tâm hơn đến các chủ đề như truyền thông môi trường, kinh tế tuần hoàn, hành vi tiêu dùng xanh, và thấy rõ tiềm năng nghề nghiệp mới. Cam Ly tâm sự: “Thường xuyên tham gia hoạt động phong trào và các câu lạc bộ xanh, tôi nhận ra việc làm xanh không chỉ là những công việc trong ngành môi trường, mà còn bao gồm cả truyền thông, nơi những bài viết, video hay chiến dịch nhỏ có thể góp phần thay đổi nhận thức xã hội. Tôi từng tham gia các hoạt động như “Ngày Chủ nhật xanh”, truyền thông giảm rác thải nhựa trong trường và từ đó bắt đầu hứng thú với phát triển bền vững”.

Nhiều sinh viên bày tỏ mong muốn trong thời gian học được tiếp cận nhiều hơn với các kiến thức về việc làm xanh. Nhà trường có thể lồng ghép các dự án thực tế về truyền thông bền vững, phân tích hành vi tiêu dùng xanh trong các môn học hiện có, hoặc mời các chuyên gia trong lĩnh vực đến chia sẻ. Việc tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực môi trường cũng sẽ giúp sinh viên có nhiều cơ hội thực tập và trải nghiệm thực tế hơn.