Những câu hỏi thử thách khả năng lãnh đạo trường học năm 2020

Khác với những lĩnh vực khác, tầm nhìn của giáo dục cần vươn tới hàng trăm năm, hàng thế hệ. Do đó, những nhà lãnh đạo trường học cần xác lập những ưu tiên và trả lời những câu hỏi then chốt.

Trong kỷ nguyên của sự thay đổi, khi áp lực mới đi cùng cơ hội mới, quyết định của nhà quản lý, nhà giáo dục tạo sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến trường học, học sinh, giáo viên, phụ huynh và quá trình dạy – học.

Trước tình hình diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, những cánh cổng trường đặt trong bối cảnh phân vân đóng hoặc mở, và trường học không còn là địa điểm duy nhất diễn ra việc học. Vì thế, đặt những câu hỏi lớn là cách để đưa ra những quyết định thích hợp với những kiến thức hiện có và thử nghiệm trùng lặp với giá trị, niềm tin của nhà trường.

Câu hỏi 1: Làm cách nào trường học không chỉ "tồn tại" trước khó khăn, nhưng tiếp tục tăng trưởng và thể hiện vai trò xã hội?

Dựa trên sự tổng hợp nhiều ý kiến về các lãnh đạo giáo dục được thực hiện bởi Mark Goldberg và sự khảo sát của David Gergen sau khi làm việc ở Nhà Trắng dưới quyền nhiều đời Tổng thống đến từ cả hai đảng phái chính trị, các nhà lãnh đạo cần giỏi kiểm soát tình huống và có trí thông minh cảm xúc (EQ) cao.

Theo đó, các nhà lãnh đạo cần lắng nghe, thấu hiểu và trả lời những câu hỏi: Câu hỏi quan trọng nhất mà giáo viên, học sinh, phụ huynh và những nhà đầu tư quan tâm nhất là gì? Đâu là thế mạnh của cộng đồng trường học chúng ta và làm cách nào sử dụng công nghệ để tận dụng chúng? Giáo viên của chúng ta cần điều gì trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn?...

Các nhà lãnh đạo phải có các kỹ năng thông minh cảm xúc để đánh giá lạc quan các tình huống hiện có, từ đó xác định các yếu tố nội tại, thúc đẩy các thành viên và cộng đồng thấu hiểu sâu sắc về sứ mệnh và tầm nhìn, cam kết cộng tác. Trong bức tranh hệ thống giáo dục lớn và phức tạp, vai trò của người lãnh đạo như nhiên liệu thúc đẩy các động cơ hướng tới sự hiểu biết chung.

"Tôi không phải là sản phẩm của hoàn cảnh xung quanh, mà là kết quả của quyết định của tôi" – Stephen Covey

Câu hỏi 2: Hệ thống nào có thể đáp ứng bất cứ nhu cầu nào của hiện tại và tương lai bất định?

Với kinh nghiệm ứng biến và xử lý dịch Covid-19 – một khái niệm quá mới mẻ đối với các nhà lãnh đạo nhà trường, sự chuẩn bị tinh thần sẵn sàng cho những điều bất ngờ, mới lạ đã trở thành mẫu số chung.

Phụ huynh và giáo viên đều làm tất cả để hỗ trợ sự thành công của trẻ, mang đến cho chúng những cơ hội tốt nhất. Tuy nhiên, trước khi tìm ra phương pháp và chương trình giảng dạy tốt nhất, phù hợp nhất cho học sinh, chúng ta cần trả lời những câu hỏi: Học sinh cần gì trong tương lai, và cả hiện tại? Làm sao giáo viên có thể dạy những điều mà họ không thể tưởng tượng chắc chắn trong tương lai – nơi mà họ trở nên "lỗi thời"? Chương trình đào tạo nào cần được ưu tiên? Làm cách nào chúng ta có thể tiếp cận và dạy tất cả người học môt cách có ý nghĩa? Giáo viên của chúng ta hiệu quả sử dụng công nghệ ra sao? Những quyết định của chúng ta có dựa trên điều kiện lý tưởng nhất cho việc học, hay đơn thuần là vì sự tiện lợi của người lớn?...

Những nhà lãnh đạo trường học cần thảo luận chi tiết về tầm nhìn, sứ mệnh, lộ trình, chương trình đào tạo, quan niệm về đánh giá điểm số, quan hệ với phụ huynh – cộng đồng, kiểm định chất lượng, thiết kế trường học, cơ sở vật chất, đồng phục, hoạt động ngoại khóa… Những quyết định cần ẩn chứa những yếu tố tiềm năng để đổi mới bộ mặt hiện tại của giáo dục.

Nhà lãnh đạo trường học phải có lòng can đảm để lội ngược dòng, hoàn thành lời cam kết thiêng liêng của mình, đương đầu với rủi ro, kiên nhẫn và truyền cảm hứng với những người xung quanh.

Câu hỏi 3: Việc đào tạo giáo viên cũng cần chuyên môn hóa và cá nhân hóa. Làm cách nào đáp ứng nhu cầu và kỳ vọng của tất cả giáo viên?

Dạy học online là một giải pháp phổ biến trong thời kỳ dãn cách xã hội và có dấu hiệu sẽ trở thành một phương pháp bền vững trong thời đại số. Những giáo viên dù có chuyên môn giỏi nhưng thiếu kỹ năng công nghệ sẽ gặp rào cản lớn để truyền đạt và phát triển sự nghiệp cá nhân. Như vậy, làm cách nào chúng ta biết việc dạy đạt hiệu quả? Làm cách nào chúng ta có thể giúp giáo viên cảm thấy được kết nối nhiều hơn và cô lập ít đi? Làm cách nào chúng ta giúp giáo viên truyền tải ít nội dung đi và tạo ra nhiều ý nghĩa hơn? Làm cách nào để chúng ta giúp giáo viên truyền năng lượng và đảm bảo suy nghĩ, học tập sâu sắc hơn, thông qua nhiều phương pháp toàn diện?..

Các chương trình đào tạo chuyên môn giáo viên sâu sắc sẽ giúp kết nối những nhà giáo dục với những hướng tiếp cận hiện đại trên thế giới, trang bị tốt nhất cho giáo viên những kiến thức và kỹ năng để ươm mầm cho thế hệ tương lai.

Nam Lê