Những câu hỏi từ sự phát triển 'nóng'

Teqball là một trong những môn thể thao mới phát triển nhanh nhất trên thế giới. Ảnh: Teqball.com

Bóng đá không còn là "vua"

Ðâu là điểm khác biệt giữa thể thao truyền thống và phi truyền thống? Hai tiêu chí xác định cơ bản là tuổi đời và luật lệ thi đấu. Thể thao truyền thống như bóng đá, điền kinh... có lịch sử hàng trăm năm tồn tại và phát triển, cũng như hệ thống luật thi đấu phức tạp. Thể thao phi truyền thống lại khác. Một số môn như thể thao điện tử (eSports), parkour mới xuất hiện từ một đến hai thập niên qua và có thể thức thi đấu vô cùng đơn giản.

Craig Roberts, Giám đốc Chiến lược phát triển của Tập đoàn Thể thao Gemba có chung quan điểm với Perez. Những nghiên cứu của công ty này về xu hướng chơi thể thao tại Australia cho thấy số người chơi cricket, môn thể thao truyền thống tại đây giảm trung bình 2% mỗi năm. Xu hướng tương tự cũng diễn ra ở các môn đua ngựa, đạp xe và golf.

Cường quốc thể thao số một thế giới, nước Mỹ, cũng đang chứng kiến sự suy giảm số lượng người chơi thể thao truyền thống. Hiệp hội Thể thao Mỹ cho biết những môn phổ biến nhất như bóng chày, bóng rổ giảm 4 - 6% lượng người duy trì tập luyện hằng năm. Con số này cao hơn ở môn cử tạ (giảm 9,5%/năm). Ði cùng với đó là hiện tượng giảm doanh thu trang thiết bị tập luyện đi kèm.

Nhưng số người tập thể thao truyền thống suy giảm không có nghĩa là công dân thế kỷ 21 ngày càng lười biếng đi. Họ chỉ chuyển từ thể thao truyền thống sang các môn thể thao phi truyền thống khác. Ðơn cử ở Mỹ, số người chơi các môn như leo núi, leo tường đã tăng trung bình 9 - 12% mỗi năm. Tại Australia, người theo dõi eSports còn đông hơn bóng rổ.

Lý do khiến những môn thể thao phi truyền thống ra đời và phát triển với tốc độ chóng mặt như hiện nay nằm ở chính nhu cầu của mỗi người trong thế kỷ 21. Tập đoàn Gemba đã nghiên cứu xu hướng chơi thể thao của những thanh niên Gen Z (nhóm người sinh ra từ năm 1997 đến 2012) và thấy 60% trong số họ quan tâm nhiều hơn một môn thể thao.

Bây giờ không còn là thời của những người ăn bóng đá, ngủ bóng đá nữa. Một thiếu niên giờ đây có thể tham gia bóng đá chuyên nghiệp, tập leo núi trong nhà vào cuối tuần và chơi eSports khi rảnh rỗi. Trong thời buổi dịch Covid-19 bùng phát, những môn thể thao phi truyền thống vốn thu hút giới trẻ, nay lại càng có nhiều đất diễn hơn.

Dư địa phát triển rộng lớn

Một tháng trước, những người hâm mộ Man Utd phát cuồng với một video mới của câu lạc bộ. Ở đó các cầu thủ tập chơi teqball, môn thể thao kết hợp giữa bóng đá và bóng bàn. Ðược phát minh từ năm 2014 với hai người thi đấu đối kháng trên một chiếc bàn cong, teqball được đánh giá là một trong những môn thể thao phát triển nhanh nhất trên thế giới. Không phải ngẫu nhiên mà một trong những đội bóng lớn như Man Utd cũng chạy theo xu hướng đó.

Teqball hiện giờ đã có một liên đoàn quốc tế nhằm đưa ra điều luật, cũng như tổ chức các giải đấu ở phạm vi toàn thế giới. Ðược tổ chức bài bản và quy củ, năm 2018, teqball chính thức được Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) công nhận là một môn thể thao. Hiện teqball đã nằm trong nội dung thi đấu của Ðại hội Thể thao Bãi biển châu Á 2021 và Ðại hội Thể thao châu Âu 2023. Ðó là những bước đi vững chắc để hướng đến Olympic.

Không hướng đến đấu trường Thế vận hội với con đường nhanh thần tốc như teqball, eSports lại nhắm đến một mục tiêu khác: Xây dựng cộng đồng. Từ những cộng đồng người chơi game hình thành nhiều năm trước, các cá nhân dần tập hợp lại với nhau để tổ chức những giải đấu ở cấp khu vực và quốc tế. Với hàng chục trò chơi được yêu thích, mỗi trò lại thu hút một cộng đồng riêng với lượng người theo dõi không nhỏ.

Phi truyền thống, phi nguyên tắc

Dù vậy, sự phát triển nóng của những môn thể thao phi truyền thống cũng đặt ra một vấn đề khác. Làm thế nào để quản lý những cuộc chơi song đấu qua màn hình máy tính, nơi các game thủ có thể ăn gian? Có cách nào để phát hiện và xử lý những vụ cá cược bất hợp pháp dần xuất hiện trong eSports không? Với những môn thể thao mạo hiểm như parkour, cần ra quy định gì để bảo đảm an toàn cho người chơi?

Niềm vui sẽ trở thành bi kịch nếu một người vùi đầu vào game quá nhiều, khiến anh ta trở thành con nghiện game thay vì game thủ. Ðó là câu chuyện có thật đã xảy ra ở parkour, môn thể thao lấy chủ đề "vượt chướng ngại vật". Không ít người chơi parkour đã thử sức mình bằng việc phi thân từ tòa nhà cao tầng này sang... tòa nhà cao tầng khác. Hậu quả là, số người chết vì parkour tăng nhanh đến mức chính quyền nhiều thành phố trên thế giới đã cấm chơi môn thể thao mạo hiểm này. Vì những lý do kể trên, thể thao phi truyền thống cần có những ủy ban đứng ra điều hành, giám sát, tạo sân chơi lành mạnh nhất cho mọi người.

Tại Việt Nam, sự tăng trưởng mạnh mẽ kéo theo nhu cầu tập luyện và thi đấu của các môn thể thao phi truyền thống trở thành lý do cho sự ra đời của nhiều liên đoàn thể thao mới trong những năm gần đây. Dẫu vậy, việc phát triển nóng cũng đặt ra vô số bài toán nan giải về cơ chế quản lý, đào tạo vận động viên hay thúc đẩy và duy trì phong trào ở các địa phương.

Ðầu năm 2021, Liên đoàn Trượt băng Việt Nam đã quyết định đổi tên và bổ sung thêm roller (hay còn gọi là patin). Ðây là bước đi mang tính đột phá giúp hai bộ môn có nhiều nét tương đồng này hỗ trợ cũng như thúc đẩy quá trình phát triển phong trào ở nước ta.

Hay như breaking, dù được tham dự SEA Games 2019, bộ môn phi truyền thống này ở nước ta vốn chỉ mang tính chất tự phát, dù được giao cho Hiệp hội Thể thao giải trí Việt Nam quản lý. Với tiềm năng to lớn của các vận động viên breaking, việc bộ môn này sớm hoạch định đường lối phát triển rõ ràng sẽ mở ra cơ hội giúp chúng ta tự tin so tài ở những đấu trường thể thao hàng đầu như Thế vận hội, khi mà, breaking sẽ chính thức có mặt tại kỳ Olympic Paris 2024.

AN KHÁNH