Những cung đường pháo lậu

Trong chuyến công tác tại Trại giam số 6, Bộ Công an vừa qua, câu chuyện về phạm nhân Ngô Thị Xuân (SN 1949), trú tại xã Diễn Ngọc, huyện Diễn Châu (Nghệ An), thụ án 4 năm tù về tội vận chuyển trái phép pháo nổ cứ ám ảnh chúng tôi. Ngoài 70 tuổi, lẽ ra người phụ nữ này sẽ có phần đời còn lại thảnh thơi, an nhàn bên con cháu nhưng lại phạm phải sai lầm, để rồi phải trả giá.

Theo biện minh của bà Xuân thì do khó khăn, quanh năm bám biển không đủ trang trải cuộc sống gia đình nên cũng không riêng gì bản thân bà Xuân, người dân Diễn Ngọc nói riêng và vùng bãi ngang của xứ Nghệ, bao gồm các xã ven biển các huyện Nghi Lộc, Diễn Châu, Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai, đều có thể làm bất cứ việc gì để kiếm thêm thu nhập.

Trong những “nghề” tay trái đó, có buôn bán, vận chuyển và tàng trữ pháo lậu. Biết là phạm pháp nhưng vì lợi nhuận, nhiều người sẵn sàng “nhắm mắt đưa chân”, bất luận cơ quan chức năng liên tục cảnh báo, phát hiện và bắt giữ nhiều vụ việc liên quan.

Đối tượng cùng tang vật 198kg pháo lậu bị phát hiện, bắt giữ

Những chiếc vòi bạch tuộc không đứt

Từ câu chuyện của bà Xuân, chúng tôi tìm đến các xã bãi ngang của địa đầu xứ Nghệ để mục sở thị về những đợt “sóng ngầm” pháo lậu ngày cuối năm. Bên ngoài, vẫn bình yên nhưng theo ông Cao Xuân Điệp, Chủ tịch UBND xã Sơn Hải, huyện Quỳnh Lưu (Nghệ An) thì người dân vẫn lén lút tàng trữ, buôn bán pháo nổ. Hằng năm, chính quyền địa phương đều tổ chức tuyên truyền, kí cam kết và có các hình thức giáo dục, răn đe đối với người vi phạm nhưng vấn nạn này vẫn diễn ra, đặc biệt là vào dịp tết Nguyên đán cận kề.

Thượng tá Tạ Đình Tuấn, Trưởng Công an huyện Quỳnh Lưu cung cấp thêm, tội phạm trong lĩnh vực pháo nổ mặc dù không thuộc diện ma mãnh, gian xảo nhưng phạm vi hoạt động rộng, đối tượng đa dạng, dễ bị lôi kéo, kích động dẫn đến hoạt động trong lĩnh vực này thường xuyên xáo trộn, gần như không theo bất cứ quy luật nào.

Trước đây, trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu có đối tượng Trần Văn Khôi, trú tại xã Quỳnh Ngọc được ví như “ông trùm” pháo lậu. Khôi là đối tượng có “thâm niên” mua bán pháo trái phép với nhiều thủ đoạn tinh vi, ma mãnh. Quá trình hoạt động, Khôi không bao giờ để “hàng” trong nhà mà thường đem cất giấu trong các bụi cây, hang đá nhưng không cố định một nơi mà liên tục thay đổi địa điểm. Thậm chí, có lần Khôi còn dùng chòi câu cá của người đi biển làm nơi cất giấu pháo lậu. Khi có người mua, Khôi thuê người lao động tự do hoặc đàn em đến nơi mình cất giấu pháo, lấy “hàng” giao cho khách.

Trong quá trình hoạt động, chỉ cần nhìn thấy người lạ xuất hiện dù ở bất cứ đâu, thời gian nào, Khôi đều nghi ngờ, cảnh giác cao độ. Với những thủ đoạn tinh ranh trên, nhiều năm liền, Khôi thoát khỏi lưới pháp luật và trở thành “ông trùm” mua bán pháo trái phép tại vùng biển Quỳnh Lưu. Phải mất rất nhiều công sức và thời gian, Công an huyện Quỳnh Lưu phối hợp với Phòng Cảnh sát kinh tế Công an Nghệ An, xác lập chuyên án mới bắt quả tang được đối tượng khi đang vận chuyển 117kg pháo đi tiêu thụ.

“Ông trùm” sa cơ nhưng hoạt động buôn bán, vận chuyển và tàng trữ pháo nổ trái phép trên địa bàn vẫn diễn ra, hằng năm Công an Quỳnh Lưu đã phát hiện, bắt giữ hàng chục vụ việc liên quan.

Ở một địa bàn giáp ranh khác là huyện Diễn Châu, hoạt động của tội phạm liên quan đến pháo nổ cũng diễn ra hết sức nhức nhối. Thượng tá Nguyễn Duy Thanh, Trưởng Công an huyện này cho biết: Các đối tượng phạm tội buôn bán, vận chuyển pháo nổ trái phép đều dùng những thủ đoạn hết sức tinh vi nên rất khó phát hiện. Thành phần phạm tội chủ yếu là lứa tuổi thanh niên, không có công ăn việc làm ổn định, dễ dàng bị lôi kéo tham gia hoạt động buôn bán, vận chuyển pháo nổ trái phép. Một số đối tượng thì lợi dụng việc chở hàng hóa xuất qua cửa khẩu, khi lái xe trở về Việt Nam thì cất giấu pháo trái phép trên xe, vận chuyển về Việt Nam tiêu thụ. Mỗi khi bị lực lượng chức năng phát hiện, các đối tượng thường chống trả.

Đối tượng vận chuyển pháo nổ bằng thuyền đánh cá bị bắt giữ tại Nghệ An.

Năm 2020, Công an huyện Diễn Châu đã phát hiện 34 vụ, bắt giữ 41 đối tượng vi phạm buôn bán, vận chuyển pháo nổ trái phép. Thu giữ trên 437,8 kg pháo nổ các loại, qua đó khởi tố 17 vụ, 20 bị can, xử lý vi phạm hành chính 17 vụ, 21 đối tượng với số tiền 109 triệu đồng. Phát hiện, xử lý 101 đối tượng sử dụng pháo nổ trái phép.

Cũng theo Thượng tá Thanh, thời điểm cuối năm, theo nhận định, việc buôn bán, vận chuyển pháo nổ trái phép sẽ có xu hướng gia tăng, nhiều đối tượng từ địa phương khác đến tham gia vận chuyển, với nhiều thủ đoạn tinh vi nên Công an huyện đã tăng cường cán bộ, chiến sĩ tuần tra kiểm soát nắm tình hình, phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng chốt chặn tại các “điểm nóng”, điểm nghi vấn tập kết, kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp tham gia mua bán, vận chuyển, tàng trữ pháo nổ trái phép.

Chung quy chỉ tại lòng tham

Trao đổi với phóng viên, Thượng tá Phạm Anh Tuấn, Trưởng Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Nghệ An nhận định, trong nhiều năm trở lại đây, lợi dụng Nghệ An có đường biên giới trải rộng với nước bạn Lào, lại có đường biển kéo dài nên các loại tội phạm, trong đó có tội phạm về pháo nổ, thường xuyên lợi dụng, móc nối với các ổ nhóm, đối tượng bên ngoài để tuồn “hàng” vào sâu trong nội địa, ém chờ đến áp tết Nguyên đán để tiêu thụ.

Hoạt động mua bán, vận chuyển pháo nổ trái phép diễn ra khá sôi động trong vài năm trở lại đây, tội phạm thuộc lĩnh vực này bắt đầu rải rác gom hàng từ đầu tháng 6 và ồ ạt vào những tháng cuối năm. Để ngăn chặn nguồn cung, Công an Nghệ An đã chủ động triển khai các kế hoạch mở rộng ngăn chặn ngoài phạm vi địa bàn, tập trung chủ yếu vào các địa phương nhức nhối về buôn bán, tàng trữ, vận chuyển pháo trái phép để ngăn chặn từ xa nhưng vì lợi nhuận, tội phạm về pháo vẫn lén lút hoạt động, gây bất ổn về an ninh trật tự, thậm chí gây ra những hệ lụy đau lòng cho chính bản thân mình và những người xung quanh.

Thực tế cho thấy, đã có không ít vụ tai nạn thương tâm liên quan đến pháo nổ xảy ra. Còn nhớ, vụ tai nạn thương tâm xảy ra vào ngày 2-6-2016 khi chiếc xe khách loại 30 chỗ mang biển kiểm soát Lào UN3897 chở 13 người đều quê Nghệ An, đang trên đường về cửa khẩu Cha Lo thì bất ngờ bị nổ tung khiến 8 người chết tại chỗ, 3 người bị thương nặng.

Nguyên nhân được xác định là do xe chở pháo lậu với số lượng lớn, gặp sự cố nên đã gây cháy nổ. Mới đây nhất, vào ngày 3-12-2020, lực lượng hải quan Lào đang kiểm tra 1 chiếc xe chở hàng nghi có pháo lậu tại khu vực cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) và Densavan (Savanakhet, Lào).

Trong quá trình kiểm tra, bất ngờ pháo phát nổ làm 1 cán bộ hải quan Lào tử vong, 4 người khác bị thương nặng. Ngoài ra, vụ nổ còn gây cháy các xe ở xung quanh và cháy luôn trạm soi chiếu ở gần đó.

Trong một diễn biến khác, trên địa bàn Nghệ An vào dịp tết Nguyên đán hằng năm đều ghi nhận xảy ra các trường hợp tai nạn ở trẻ liên quan đến pháo nổ. Năm 2018, Bệnh viện Sản-Nhi Nghệ An cấp cứu 2 trường hợp là học sinh nhập viện với tình trạng bàn tay bị giập nát do bị pháo nổ.

Bé Trần Trung Kiên (9 tuổi, quê ở xã Tân Thành, huyện Yên Thành) nhập viện ngày 27-1-2018 vì bị tai nạn pháo nổ, đa vết thương nham nhở bàn tay trái do trước đó Kiên mua diêm về nhà chơi, sau đó cạo đầu đỏ lấy thuốc diêm cho vào 1 đoạn đũa sắt rỗng rồi lấy que nén bột lại. Quả pháo tự chế này nổ tung khi bị tác động khiến bàn tay trái của Kiên giập nát.

Một bệnh nhân khác là Phan Thanh Bằng (15 tuổi), trú tại huyện Hưng Nguyên, nhập viện ngày 28-1-2018 cũng vì pháo nổ, vết thương hở 8,2cm, lộ xương bàn ngón số 1 phức tạp, gãy xương ngón tay cái. Trước đó, Bằng tự học trên mạng, sau đó tự chế pháo bằng cách giã nát đầu que diêm rồi lấy chất bột đỏ trộn với phốt pho cạo ra từ vỏ bao, quấn giấy lại làm thành pháo nổ.

Công an Nghệ An phát động học sinh kí cam kết không sử dụng pháo nổ.

Ngăn chặn những chuyến xe “tử thần”

Để kịp thời làm tốt công tác đấu tranh, phòng ngừa các hành vi vi phạm pháp luật về pháo, Công an tỉnh Nghệ An đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch 485 ngày 27-8-2020 về phòng, chống các hành vi vi phạm về pháo trước, trong và sau tết Nguyên đán Tân Sửu 2021. Đồng thời, xây dựng kế hoạch triển khai chỉ đạo công tác đấu tranh phòng, chống pháo trong toàn lực lượng Công an tỉnh bắt đầu từ ngày 1-9-2020 đến ngày 26-2-2021.

Những ngày cuối năm, thực hiện mệnh lệnh của Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An về mở đợt ra quân thực hiện đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, đảm bảo ANTT Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII và tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, Công an các đơn vị, địa phương đã đồng loạt ra quân trấn áp tội phạm, trong đó đã phát hiện, bắt giữ hàng chục vụ vận chuyển, mua bán và tàng trữ trái phép pháo nổ.

Điển hình, ngày 21-11-2020, Công an huyện Diễn Châu bắt quả tang đối tượng Nguyễn Văn Hoàng (SN 1997, trú tại thôn 7, xã Diễn Kỷ) đang vận chuyển 10 kg pháo bằng xe máy. Tiến hành khám xét tại nhà riêng, Cơ quan công an tiếp tục thu giữ 120 kg pháo hoa và pháo bi các loại do nước ngoài sản xuất. Ngày 23-12-2020, Công an thị xã Hoàng Mai bắt đối tượng Nguyễn Văn Nhật (SN 1989, trú tại xã Quỳnh Minh, huyện Quỳnh Lưu) khi đang vận chuyển trái phép 1 thùng các-tông chứa 20 hộp pháo nổ (loại 36 quả). Khám xét khẩn cấp nơi ở của đối tượng, Cơ quan công an thu giữ thêm 60 hộp pháo hoa nổ. Tổng số thu giữ là 115 kg pháo.

Trước đó, ngày 20-12-2020, tại ngã ba Nam Cấm thuộc địa bàn huyện Nghi Lộc, Công an huyện Nghi Lộc phối hợp với Cục Hải quan tỉnh Nghệ An và Cục Quản lý thị trường Nghệ An, phá thành công chuyên án bắt giữ đối tượng Trần Đức Cường (SN 1988, trú tại xã Diên Yên, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An) khi đang vận chuyển 8 bì xác rắn màu trắng, bên trong chứa các loại pháo hoa do nước ngoài sản xuất, với tổng trọng lượng 198kg.

Vụ việc liên quan đến pháo với khối lượng tang vật lớn nhất được phát hiện trên địa bàn tỉnh Nghệ An là vào ngày 9-7-2020, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an Nghệ An chủ trì, phối hợp với Công an huyện Yên Thành phá chuyên án, bắt giữ đối tượng Nguyễn Hữu Khánh (SN 1968, trú tại xã Viên Thành, huyện Yên Thành) về hành vi tàng trữ pháo trái phép, thu giữ 600 kg pháo nổ các loại.

Ngoài ra, số liệu thống kê cho thấy, chỉ tính riêng từ cuối tháng 8-2020 đến nay, công an các đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã tập trung đấu tranh, phát hiện, bắt giữ 80 vụ, gần 100 đối tượng phạm tội về pháo nổ, thu giữ hơn 1,5 tấn pháo các loại. Chỉ tính riêng trong tháng 11-2020, công an các huyện dọc tuyến quốc lộ 1A đã phối hợp với các đơn vị liên quan khám phá 3 chuyên án lớn về pháo nổ, thu giữ 552 kg pháo nổ các loại.

Để ngăn chặn tình trạng buôn bán, vận chuyển, sử dụng pháo dịp tết Nguyên đán Tân Sửu 2021, Công an Nghệ An triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ để nắm tình hình toàn diện tại các tuyến, địa bàn, lĩnh vực quản lý, kịp thời phát hiện, điều tra, khám phá các đường dây, ổ nhóm, đối tượng phạm tội sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép các loại pháo. Đồng thời, chủ động phối hợp với Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Quản lý thị trường, Cảnh sát biển để tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ tuyến biên giới, tuyến biển nhằm đấu tranh, ngăn chặn hiệu quả tình trạng nhập lậu pháo, thuốc pháo trái phép vào Nghệ An.

Thiện Thành