Những điểm mới của Luật Hợp tác xã năm 2023: Cơ hội và thách thức trong công tác triển khai luật

Hội nghị chuyên đề Những điểm mới của Luật HTX năm 2023, cơ hội, thách thức và những vấn đề đặt ra trong công tác triển khai luật do Liên minh HTX tỉnh tổ chức trong tháng 11-2023. Ảnh: H.Hà

Vừa qua, Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức hội nghị chuyên đề Những điểm mới của Luật HTX năm 2023, cơ hội, thách thức và những vấn đề đặt ra trong công tác triển khai luật.

* Nhiều điểm mới

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đỗ Phước Dũng chia sẻ, Luật HTX năm 2023 đã thể hiện rõ các quan điểm cơ bản. Trong đó, bám sát và thể chế hóa đầy đủ quan điểm của Đảng về tiếp tục đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, HTX ở nước ta trong thời gian tới; bám sát Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16-6-2022 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới (gọi tắt là Nghị quyết số 20). Bên cạnh đó, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Luật mới kế thừa tối đa các quy định của Luật HTX năm 2012 còn phù hợp, đang có hiệu lực, hiệu quả, đồng thời giữ vững các nguyên tắc cơ bản của HTX do Liên minh HTX quốc tế đưa ra trong thế kỷ 21.

Các quy định của luật được xây dựng trên cơ sở tổng kết thực tiễn phát triển HTX ở nước ta từ khi có Luật HTX năm 2012, đồng thời tiếp thu có chọn lọc các kinh nghiệm quốc tế, phù hợp với xu thế vận động và phát triển của các tổ chức kinh tế hợp tác trong bối cảnh mới. Đồng thời, xây dựng một luật chung thống nhất cho các đối tượng trong khu vực kinh tế tập thể, lấy đối tượng HTX là trung tâm, đối xử bình đẳng như các tổ chức kinh tế khác trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trưởng cơ quan Thường trực phía Nam Liên minh HTX Việt Nam Huỳnh Lam Phương cho biết, so với Luật HTX năm 2012, Luật HTX năm 2023 đã bổ sung thêm 12 nội dung mới. Trong đó, mở rộng phạm vi điều chỉnh và bổ sung đối tượng áp dụng; giảm số lượng thành viên tối thiểu tham gia HTX, liên hiệp HTX, bổ sung định nghĩa về tổ hợp tác (THT); bổ sung và làm rõ các quyền của HTX, liên hiệp HTX; hoàn thiện các quy định về nguyên tắc tổ chức, quản lý, hoạt động và bản chất của THT, HTX, liên hiệp HTX; hoàn thiện các quy định về phát triển thành viên HTX, liên hiệp HTX. Bên cạnh đó, luật mới còn hoàn thiện và tạo điều kiện thuận lợi trong công tác quản trị, điều hành HTX, liên hiệp HTX; nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực cho HTX, liên hiệp HTX phát triển.

Luật mới còn bổ sung quy định về thành lập, hoạt động của THT, chuyển đổi THT thành HTX và chính sách hỗ trợ THT chuyển đổi thành HTX; quy định rõ địa vị pháp lý và bổ sung nhiệm vụ của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực kinh tế tập thể.

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đỗ Phước Dũng cho biết thêm, Luật HTX mới thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách của Nghị quyết số 20 bao gồm: chính sách phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; chính sách đất đai; chính sách thuế, phí và lệ phí; chính sách tiếp cận vốn, bảo hiểm; chính sách ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; chính sách tiếp cận và nghiên cứu thị trường; chính sách đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; chính sách hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro.

* Nhiều cơ hội và thách thức

Nhiều chuyên gia cho rằng, Luật HTX năm 2023 tạo hành lang pháp lý thuận lợi, thông thoáng, tạo điều kiện thúc đẩy cho các HTX tham gia vào nền kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, đảm bảo phù hợp với tình hình phát triển kinh tế đất nước trong giai đoạn mới hiện nay. Hành lang pháp lý thuận lợi, thông thoáng giúp HTX có được đòn bẩy để phát triển trong quá trình thành lập và hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhưng không triệt tiêu những nguyên tắc cơ bản của mô hình HTX, đặc biệt là nguyên tắc tự chủ. Đây chính là cơ hội để các HTX phát triển trong thời gian tới.

Phó giám đốc Sở NN-PTNT Nguyễn Văn Thắng chia sẻ, đến nay Luật HTX đã qua 4 lần ban hành, sửa đổi, bổ sung và đã tạo hành lang pháp lý quan trọng phát triển các HTX tại Việt Nam. Đối với hoạt động của HTX trong lĩnh vực nông nghiệp theo Luật HTX năm 2023 đã có những thuận lợi như: phân loại HTX tại Điều 16, HTX được phân loại siêu nhỏ, nhỏ, vừa, lớn theo tiêu chí số lượng thành viên chính thức và một trong 2 tiêu chí (doanh thu hoặc tổng nguồn vốn). HTX siêu nhỏ, nhỏ, vừa, lớn được xác định theo lĩnh vực hoạt động.

Thông qua phân loại HTX xác định được quy mô để tổ chức quản trị phù hợp; đối với các mô hình nhỏ và siêu nhỏ thực hiện tổ chức quản trị rút gọn, hoặc cơ cấu đơn giản của tổ chức sẽ tiết kiệm được chi phí quản lý điều hành. Việc phân loại quy mô HTX phù hợp sẽ tạo thuận lợi cho Nhà nước trong việc hỗ trợ và quản lý HTX…

Đại diện Sở GT-VT cho rằng, Luật HTX mới đã bổ sung nhiều nội dung quan trọng, đã tháo gỡ, cởi trói cho các HTX liên quan đến công tác quản lý, điều hành của HTX, đặc biệt là công tác kết nạp thành viên (xã viên). Luật đã phân biệt rõ ràng đối tượng tham gia HTX gồm: thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn, thành viên liên kết không góp vốn. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi rất nhiều cho tất cả các HTX nói chung và HTX vận tải nói riêng trong quá trình hoạt động, kết nạp thành viên, tổ chức đại hội… Đây là bước thay đổi nhận thức quan trọng, nổi bật, phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tuy nhiên, thực tiễn phát triển HTX còn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Bên cạnh những khó khăn nội tại của các HTX như: điều kiện kinh tế - xã hội của thành viên còn thấp; trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ đa số còn yếu, cơ sở hạ tầng, vật chất, kỹ thuật của HTX còn hạn chế; các HTX còn gặp khó khăn trong tiếp cận các chính sách về vốn, đất đai, về KH-CN, thị trường...

Phó chủ tịch UBND H.Xuân Lộc Nguyễn Văn Linh bày tỏ, trong bối cảnh mới, HTX vẫn còn phải đối mặt với rất nhiều thách thức từ bên ngoài như: áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt trong nền kinh tế thị trường; tác động tiêu cực của dịch bệnh Covid-19 vẫn còn tiềm ẩn; biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp; quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa diễn ra với tốc độ rất nhanh trên khắp cả nước; hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng... đòi hỏi khu vực HTX, nhất là các HTX, THT ở địa phương phải có sự thay đổi và chủ động thích ứng...

Chủ tịch HĐQT HTX Dịch vụ vận tải Thống Nhất (H.Trảng Bom) NGUYỄN XUÂN THIỆN:

HTX đã trải qua 45 năm hoạt động, qua các lần sửa đổi Luật HTX, HTX vẫn duy trì khẩu hiệu “Lợi ích kinh tế là chính, bao gồm lợi ích kinh tế tập thể và lợi ích các thành viên, coi trọng lợi ích xã hội, góp phần giảm nghèo và tiến lên làm giàu cho các thành viên, phát triển cộng đồng”.

Trong đó, HĐQT của HTX chú trọng xây dựng chiến lược sản xuất, kinh doanh cụ thể, rõ ràng, khả thi, phổ biến rộng rãi đến các thành viên để thành viên an tâm tham gia. HĐQT huy động thành viên và người lao động, HTX cần chất lượng, không chạy theo số lượng, phải có đạo đức tốt, có vốn, có tay nghề cao, có kinh nghiệm làm ăn trong lĩnh vực kinh doanh vận tải hoặc các ngành nghề có liên quan…

Giám đốc HTX Thương mại dịch vụ Phương Lâm (H.Tân Phú) NGUYỄN DANH THỊNH:

Để HTX hoạt động có hiệu quả, trước tiên về mặt tổ chức thì con người là yếu tố quyết định phải được chọn lọc chặt chẽ, nhất là cán bộ chủ chốt, phải là người có tâm huyết, năng lực, dám nghĩ dám làm, biết lắng nghe ý kiến đóng góp chân thành từ thành viên HTX, người lao động, hộ kinh doanh và các khách hàng.

Các thách thức trong bối cảnh tình hình mới đặt ra yêu cầu, đòi hỏi bức thiết đối với khu vực kinh tế tập thể để thay đổi, phát huy các lợi thế liên kết, cùng nhau hợp tác của mỗi thành viên theo mô hình HTX, qua đó tăng quy mô, mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh, phát triển bền vững trong giai đoạn tới.

Hải Quân (ghi)

Hải Hà