Những điểm mới trong luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Theo các chuyên gia, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được Quốc hội thông qua lần đầu vào ngày 17/6/2010, có hiệu lực thi hành từ đầu năm 2011. Sau gần 15 năm triển khai thi hành, đến nay đã có nhiều phát sinh, bộc lộ bất cập.

Để giải quyết các bất cập, gỡ khó cho người dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý trong triển khai thi hành luật, Bộ Công Thương đã đề xuất, báo cáo Chính phủ, Quốc hội cho phép sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật và đã được Quốc hội thông qua vào ngày 18/6/2025 với nhiều điểm mới quan trọng.

Với nhiều điểm mới mang tính đột phá, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được đánh giá sẽ giúp Việt Nam kịp thời tận dụng, thu hút và huy động được các nguồn lực quốc tế để hỗ trợ, thúc đẩy quá trình đầu tư tiết kiệm năng lượng, đạt được các cam kết quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính, đưa quốc gia tiến vào kỷ nguyên vươn mình theo hướng chuyển dịch xanh - tương lai xanh.

Ngày 18 tháng 6 năm 2025, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Theo đó, ngày 18/6/2025, tại Kỳ họp lần thứ 9, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, với 425/426 đại biểu quốc hội có mặt tán thành.

Việc Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng khung pháp lý mới, phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế gắn với an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.

Trước khi Quốc hội biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy đã báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Theo báo cáo, dự thảo Luật có nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách, tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính. Cụ thể, Luật sửa đổi lần này đã được chỉnh lý toàn diện với 19 điều được sửa đổi, 1 điều mới được bổ sung, đặc biệt là quy định về mô hình Quỹ thúc đẩy hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách

Theo báo cáo, dự thảo Luật có nhiều điểm đột phá cả về kỹ thuật pháp lý và nội dung chính sách, tập trung vào 4 nhóm vấn đề chính. Cụ thể, Luật sửa đổi lần này đã được chỉnh lý toàn diện với 19 điều được sửa đổi, 1 điều mới được bổ sung, đặc biệt là quy định về mô hình Quỹ thúc đẩy hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Theo đó, dự thảo Luật cũng bổ sung mô hình tổ chức dịch vụ năng lượng – ESCO (Điều 43a), mô hình quỹ, tăng cường khuyến khích, ưu đãi đầu tư, áp dụng các công nghệ sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tiên tiến trong sản xuất công nghiệp, sinh hoạt, trong xây dựng và giao thông vận tải (Điều 41); cơ chế dán nhãn vật liệu xây dựng, và ưu đãi tài chính xanh; cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính (Điều 34, 39), tăng cường phân cấp, phân quyền (Điều 32, 39).

Theo đánh giá thẩm định, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã giải quyết được các vấn đề của thực tiễn trong nước đặt ra, phù hợp với luật pháp, thông lệ quốc tế, đồng thời tăng cường hiệu quả, hiệu lực trong quản lý nhà nước, loại bỏ vướng mắc, rào cản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, tăng cường các cơ chế khuyến khích, thúc đẩy hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Theo ông Hoàng Việt Dũng - Phó Trưởng phòng Hiệu quả năng lượng & chuyển đổi xanh, Cục Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), điểm nhấn nổi bật của việc sửa đổi Luật lần này là việc thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhưng không tạo thêm tổ chức mới, mà vận hành độc lập, xã hội hóa nguồn lực, đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Theo Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả được xây dựng nhằm kịp thời thể chế hóa các đường lối, chủ trương mới của Đảng trong lĩnh vực năng lượng và khắc phục một số vướng mắc, bất cập của luật hiện hành, bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, phù hợp với bối cảnh trong nước, thế giới hiện nay và các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

NÂNG CAO HIỆU LỰC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả kế thừa các nội dung được quy định tại 12 Chương và 48 Điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả ban hành năm 2010; đồng thời sửa đổi 19 Điều, bổ sung 01 Điều mới.

Theo đó, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tập trung sửa đổi 04 nhóm chính sách gồm:

Về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Luật điều chỉnh tăng cường trách nhiệm của địa phương trong việc quản lý, kiểm tra tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức tiêu thụ năng lượng của các doanh nghiệp tại địa phương và việc xây dựng kế hoạch sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hàng năm và năm năm. Đồng thời, theo dõi, đôn đốc tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch của địa phương, kiểm tra, giám sát tuân thủ các quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Đơn giản tối đa các thủ tục hành chính, cắt giảm thủ tục hành chính về cấp giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng và cấp chứng chỉ kiểm toán năng lượng.

Giao Bộ Xây dựng ban hành định mức sử dụng năng lượng trong sản xuất công nghiệp vật liệu xây dựng thuộc phạm vi quản lý của Bộ Xây dựng.

Tăng cường quản lý, phát triển đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng các cơ chế hỗ trợ và khuyến khích để hình thành hệ thống các tổ chức, dịch vụ tư vấn năng lượng (ESCO). Tổ chức, công ty dịch vụ năng lượng thực hiện đăng ký hoặc khai báo hoạt động đối với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.

Cải thiện chất lượng nguồn nhân lực tiết kiệm năng lượng bằng cách quy định nội dung, chương trình đào tạo, cấp chứng chỉ kiểm toán năng lượng, quản lý năng lượng.

Bổ sung thêm nội dung quy định cụ thể về thời hạn của chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng và chứng chỉ quản lý năng lượng và quy định điều kiện kinh doanh ngành nghề kiểm toán năng lượng để đảm bảo chất lượng dịch vụ.

Công khai danh sách tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực dịch vụ năng lượng và công bố tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan quản lý.

Tăng cường chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Dự án Luật bổ sung, làm rõ đối tượng bắt buộc dán nhãn năng lượng cho nhóm vật liệu xây dựng. Cụ thể, bổ sung quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả theo hướng xã hội hóa, bảo đảm độc lập về tài chính, không trùng lặp với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước.

Luật cũng bổ sung, làm rõ các quy định hỗ trợ tài chính đối với hoạt động đầu tư các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, trong đó có các dự án nâng cấp, cải tạo dây chuyền sản xuất, mở rộng quy mô sản xuất bằng công nghệ tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, mở rộng các ưu đãi về thuế, đất đai để xây dựng cơ sở sản xuất cho tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển sản phẩm tiết kiệm năng lượng.

Chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng

Dự án Luật bổ sung, làm rõ đối tượng bắt buộc dán nhãn năng lượng cho nhóm vật liệu xây dựng. Cập nhật các tiêu chuẩn, định mức hiệu suất năng lượng tối thiểu, tiến tới loại bỏ thiết bị lạc hậu, khuyến khích thị trường sản xuất và tiêu dùng những phương tiện, thiết bị hiệu suất cao, thân thiện môi trường.

Theo bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công Thương, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả tập trung vào mấy vấn đề, thứ nhất là Luật hóa, cụ thể hóa những chủ trương đường lối của Đảng về năng lượng và đẩy mạnh phát triển KHCN, cụ thể là Nghị quyết 55 về phát triển năng lượng và Nghị quyết 57/NQ-TW về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Phạm Tuyên

Diễm Linh