Chân dung 'người thế vai' cho ông Biden trong cuộc đua Tổng thống Mỹ

Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris. Ảnh: AFP / Chris Dumond

Với tuyên bố của Biden rằng ông sẽ kết thúc chiến dịch tranh cử và ủng hộ bà, Harris cuối cùng đã đạt được vị trí đứng đầu trong liên danh của đảng Dân chủ và có khả năng trở thành nữ Tổng thống đầu tiên của xứ cờ hoa.

Nhưng hành trình đó thật gian nan và đầy rẫy những câu hỏi khó, đặc biệt là trong những tháng gần đây.

Trong 24 giờ sau cuộc tranh luận bị nhiều chỉ trích của ông Biden, bà Harris đã chọn lòng trung thành tuyệt đối với "ông chủ" của mình. "Chúng tôi tin tưởng vào tổng thống của chúng tôi, Joe Biden, và chúng tôi tin vào những gì ông ấy đại diện", bà phát biểu.

Harris không bao giờ dao động khi sự ủng hộ mới trong đảng Dân chủ đưa bà trở thành tâm điểm chú ý và những người chỉ trích gây sức ép buộc Biden phải từ bỏ. Tuy nhiên, đây vẫn là cơ hội thứ hai cho chiến dịch tranh cử tổng thống khi lần đầu tiên có phụ nữ cũng như người da màu và người Mỹ gốc Á đầu tiên giữ chức phó Tổng thống.

Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã được Biden ủng hộ là ứng cử viên mới của đảng Dân chủ. Ảnh: Nathan Howard / Getty Images / AFP

Mặc dù phải vật lộn để thu hút cử tri vào năm 2020 và có tỷ lệ ủng hộ thấp trong nhiệm kỳ phó tổng thống, những người ủng hộ Harris chỉ ra rằng bà ủng hộ quyền sinh sản, thu hút cử tri da màu và xuất thân là công tố viên sẽ tranh cử với một "tội phạm" hiện đã bị kết án để chứng minh cho việc bà sẽ đảm nhiệm chức vụ tổng tư lệnh.

Nadia Brown, giám đốc Chương trình Nghiên cứu về Phụ nữ và Giới tính của Đại học Georgetown, cho biết: "Tôi tin rằng bà ấy đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các vấn đề chính như quyền bỏ phiếu và cải cách nhập cư. Bà cũng là người đại diện có quyền lực nhất của Biden về các vấn đề tiếp cận phá thai và tiếp cận cộng đồng người da màu".

Nữ Phó Tổng thống đầu tiên

Chỉ 5 năm trước, Harris là thượng nghị sĩ đến từ California với hy vọng giành được đề cử của đảng Dân chủ cho chức tổng thống.

Bà bắt đầu sự nghiệp của mình tại Văn phòng Biện lý Quận Alameda và trở thành biện lý quận - công tố viên hàng đầu - của San Francisco vào năm 2003, trước khi được bầu làm người phụ nữ đầu tiên và là người da màu đầu tiên giữ chức Tổng chưởng lý California, luật sư hàng đầu và quan chức thực thi pháp luật tại tiểu bang đông dân nhất nước Mỹ.

Bà nổi tiếng là một trong những ngôi sao đang lên của đảng Dân chủ, tận dụng đà phát triển này để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử thượng nghị sĩ Hoa Kỳ cấp dưới của California vào năm 2017.

Nhưng mục tiêu tranh cử tổng thống của bà đã không thành công vào năm 2020. Khả năng tranh luận điêu luyện của bà không đủ để bù đắp cho những chính sách được nêu ra kém cỏi.

Chiến dịch tranh cử của bà đã thất bại chỉ sau chưa đầy một năm và chính Biden là người đã đưa người phụ nữ 59 tuổi này trở lại ánh đèn sân khấu toàn quốc bằng cách đưa bà vào liên danh tranh cử của mình .

Bà Kamala Harris tuyên thệ nhậm chức Phó Tổng thống thứ 49 của Hoa Kỳ bởi Thẩm phán Tòa án Tối cao Sonia Sotomayor vào ngày 20 tháng 1 năm 2021, tại Điện Capitol Hoa Kỳ ở Washington, DC. Ảnh: Saul Loeb / AFP

Harris tập trung vào một số sáng kiến quan trọng khi còn ở Nhà Trắng và bà đóng vai trò quan trọng trong một số thành tựu được ca ngợi nhất của chính quyền Biden.

Bà đã phát động chuyến lưu diễn toàn quốc "Đấu tranh vì quyền tự do sinh sản" để ủng hộ quyền phụ nữ được đưa ra quyết định về cơ thể của mình. Bà đã nêu bật tác hại do lệnh cấm phá thai gây ra và kêu gọi Quốc hội khôi phục lại sự bảo vệ của Roe v Wade sau khi các thẩm phán bảo thủ của Tòa án Tối cao lật ngược quyền phá thai theo hiến pháp vào năm 2022.

Harris đã lập kỷ lục mới về số phiếu bầu phá vỡ thế bế tắc nhiều nhất của một phó tổng thống trong lịch sử Thượng viện. Phiếu bầu của bà đã giúp thông qua Đạo luật Giảm lạm phát và Kế hoạch Cứu trợ Hoa Kỳ, cung cấp tiền cứu trợ Covid bao gồm cả các khoản thanh toán kích thích.

Phiếu bầu mang tính quyết định của bà cũng xác nhận Thẩm phán Ketanji Brown Jakson vào Tòa án Tối cao. Nhưng bà cũng phải đấu tranh để giành được sự ủng hộ rộng rãi của người dân Mỹ và phải đối mặt với sự chỉ trích từ mọi phía.

Mặc dù có khuynh hướng thiên tả về các vấn đề như hôn nhân đồng giới và án tử hình, bà vẫn liên tục bị chỉ trích vì không đủ tiến bộ đối với một số cử tri Dân chủ. "Kamala là cảnh sát" là câu nói thường thấy trong chiến dịch tranh cử năm 2020.

Biden cũng kêu gọi Harris dẫn đầu các nỗ lực giải quyết nguyên nhân gốc rễ của vấn đề di cư khi số lượng người nhập cư kỷ lục chạy trốn đến biên giới Hoa Kỳ-Mexico, một vấn đề mà những người phản đối chỉ ra là bà chưa đạt được đủ tiến triển.

Bà đã bị phản ứng dữ dội từ đảng Cộng hòa và một số đảng viên Dân chủ vì mất 6 tháng để lên kế hoạch cho chuyến đi đến biên giới sau khi nhậm chức. Trong những tuần gần đây, khi những đồn đoán về khả năng giành chiến thắng vào tháng 11 của Biden lan rộng, bà đã tìm thấy sự ủng hộ mới.

Hai sắc tộc

Sinh ra tại Oakland, California, với cha mẹ là người nhập cư - mẹ là người gốc Ấn Độ và cha là người Jamaica - cha mẹ bà ly hôn khi bà mới năm tuổi và bà chủ yếu được nuôi dưỡng bởi người mẹ đơn thân theo đạo Hindu, Shyamala Gopalan Harris, một nhà nghiên cứu về ung thư và nhà hoạt động dân quyền.

Bà lớn lên với di sản Ấn Độ của mình, cùng mẹ đi thăm Ấn Độ, nhưng Harris cho biết mẹ bà đã tiếp thu văn hóa da màu của Oakland, đưa hai cô con gái - Kamala và em gái Maya - hòa nhập vào nền văn hóa đó.

"Mẹ tôi hiểu rất rõ rằng bà đang nuôi dạy hai cô con gái da màu", bà viết trong cuốn tự truyện The Truths We Hold . "Bà biết rằng quê hương nuôi dưỡng bà sẽ coi Maya và tôi là những cô gái da màu và bà quyết tâm đảm bảo rằng chúng tôi sẽ lớn lên thành những người phụ nữ da màu tự tin và tự hào".

Nguồn gốc và quá trình hấp thụ hai chủng tộc của bà có nghĩa bà là hiện thân và có thể tham gia và thu hút nhiều bản sắc của người Mỹ. Những vùng đất của đất nước đã chứng kiến sự thay đổi nhân khẩu học nhanh chóng có thể nhìn thấy một biểu tượng đầy khát vọng ở bà.

Nhưng thời gian ở Đại học Howard, một trong những trường đại học và cao đẳng dành cho người da màu nổi tiếng nhất cả nước, được bà mô tả là một trong những trải nghiệm hình thành nên cuộc đời bà.

Lita Rosario-Richardson gặp Kamala Harris khi còn học tại Howard vào những năm 1980, khi sinh viên thường tụ tập ở khu vực Yard của trường để tụ tập và thảo luận về chính trị, thời trang và chuyện phiếm. "Tôi nhận thấy cô ấy có khiếu lập luận nhạy bén", bà nói.

Họ gắn kết với nhau nhờ năng khiếu tranh luận sôi nổi với những người Cộng hòa trong trường, kinh nghiệm lớn lên cùng những bà mẹ đơn thân, thậm chí cả hai đều là cung Thiên Bình. Đó cũng là thời kỳ hình thành về mặt chính trị.

Rosario-Richardson cho biết: "Lúc đó Reagan là tổng thống, thời kỳ đó là thời kỳ phân biệt chủng tộc và có rất nhiều cuộc thảo luận về việc thoái vốn khỏi 'người châu Phi chuyển giới' và vấn đề ngày lễ Martin Luther King".

"Chúng tôi biết rằng, là con cháu của những người nô lệ và những người da màu thoát khỏi chế độ thực dân, chúng tôi có vai trò đặc biệt và việc được giáo dục sẽ mang lại cho chúng tôi vị thế đặc biệt trong xã hội để góp phần tạo nên sự thay đổi", bà giải thích - đó là một triết lý và lời kêu gọi hành động là một phần trong trải nghiệm đại học mà Harris đã trải qua.

Nhưng Harris cũng hoạt động dễ dàng trong các cộng đồng chủ yếu là người da trắng. Những năm đầu của bà bao gồm một thời gian ngắn ở Canada. Khi Gopalan Harris nhận công việc giảng dạy tại Đại học McGill, Harris và em gái Maya đã đi cùng bà, theo học tại trường Montreal trong năm năm.

Harris cho biết bà luôn cảm thấy thoải mái với bản sắc của mình và chỉ đơn giản mô tả mình là một "người Mỹ".

Bà nói với tờ Washington Post vào năm 2019 rằng các chính trị gia không nên phải cố gắng hòa nhập vào một nhóm nào đó chỉ vì màu da hoặc xuất thân của họ. "Ý tôi là: Tôi là chính tôi. Tôi ổn với điều đó. Bạn có thể cần phải hiểu ra, nhưng tôi ổn với điều đó", bà nói.

Sự hình thành của 'câu lạc bộ tranh luận' dí dỏm Kamala

Bà Kamala Harris vận động tranh cử ở Washington, DC, ngày 19 tháng 7 năm 2024. Ảnh: AFP/ Getty - Pool/Erin Schaff

Ngay từ đầu, như người bạn Rosario-Richardson của bà chứng thực, bà Harris đã thể hiện những kỹ năng giúp bà trở thành một trong số ít phụ nữ vượt qua được rào cản. "Đó chính là điều thu hút tôi đưa cô ấy tham gia đội tranh luận tại Đại học Howard, sự không sợ hãi", bà Rosario-Richardson nói.

Trí thông minh và sự hài hước là một phần của kho vũ khí đó. Trong một video được đăng lên mạng xã hội của Harris vào năm 2020 sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử, bà chia sẻ tin tức về chiến thắng - với tiếng cười rất sảng khoái - với Biden: "Chúng ta đã làm được, chúng ta đã làm được Joe. Ông sẽ là tổng thống tiếp theo của Hoa Kỳ!"

Tiếng cười mà Harris dành cho vị tổng thống đắc cử khi thực hiện cuộc gọi điện thoại quan trọng đầu tiên đó là tiếng cười mà người bạn của bà nhận ra ngay lập tức và rất thân mật.

"Điều này thể hiện rõ tính cách của bà, ngay cả trong thời gian ngắn bà tham gia chiến dịch tranh cử. Bà ấy luôn có tiếng cười, luôn có khiếu hài hước, bà ấy có khiếu hài hước - ngay cả trong bối cảnh tranh luận ở trường đại học - để truyền đạt những quan điểm đó".

Khả năng đưa ra những câu nói châm biếm với đối thủ trong cuộc tranh luận trực tiếp đóng vai trò rất lớn trong động lực thúc đẩy bà bắt đầu chiến dịch tranh cử đề cử tổng thống của đảng Dân chủ.

Kamala, 'Momala', người tạo nên lịch sử

Joe Biden và Kamala Harris xem màn bắn pháo hoa mừng Ngày Độc lập của Hoa Kỳ từ Ban công Truman của Nhà Trắng ở Washington, DC, vào ngày 4 tháng 7. Ảnh: AFP

Năm 2014, Thượng nghị sĩ Harris khi đó kết hôn với luật sư Doug Emhoff và trở thành mẹ kế của hai đứa con của anh.

Bà đã viết một bài báo cho tạp chí Elle vào năm 2019 về trải nghiệm trở thành mẹ kế và tiết lộ cái tên sau đó thống trị nhiều tiêu đề báo sau đó. "Khi Doug và tôi kết hôn, Cole, Ella và tôi đồng ý rằng chúng tôi không thích thuật ngữ 'mẹ kế'. Thay vào đó, họ nghĩ ra cái tên "Momala".

Họ được miêu tả như hình ảnh thu nhỏ của gia đình "hỗn hợp" hiện đại của người Mỹ, một hình ảnh được giới truyền thông đưa tin và chiếm nhiều trang báo về cách chúng ta nói về các chính trị gia nữ.

Nhiều người cho rằng bà cũng nên được nhìn nhận và công nhận là hậu duệ của một gia đình khác, đó là người thừa kế nhiều thế hệ nhà hoạt động nữ da màu.

"Bà là người thừa kế di sản của những người tổ chức cơ sở, các quan chức được bầu và các ứng cử viên không thành công đã mở đường đến Nhà Trắng. Phụ nữ da màu được coi là một thế lực chính trị tự nhiên trong nền chính trị dân chủ và đảng Dân chủ", Nadia Brown, Phó Giáo sư khoa học chính trị và nghiên cứu người Mỹ gốc Phi tại Đại học Purdue, nói với BBC.

Brown cho rằng Fannie Lou Hamer, Ella Baker và Septima Clark là một số cái tên mà bà noi theo. "Chiến thắng của bà mang tính lịch sử nhưng không chỉ của riêng bà. Nó còn có sự chia sẻ của vô số phụ nữ da màu đã giúp ngày này trở thành hiện thực".

Ánh Vân