Những điều cần biết về tiêm ngừa vắc-xin Covid-19

Mỗi người dân cần hiểu và nâng cao trách nhiệm thực hiện tốt các khuyến cáo của Bộ Y tế, không nên trì hoãn, chần chừ hay kén chọn vắc-xin để mất cơ hội bảo vệ sức khỏe của bản thân.
Ảnh: Phạm Ngân

1. Ai nên tiêm

- Không có chuyện người thể trạng yếu ớt thì tiêm sẽ bị hành nhiều, có người "to như voi" cũng bị hành, có người "như sên" nhưng lại không bị hành.

- Không có chuyện người đang bị bệnh nền ổn định thì tiêm vô sẽ ảnh hưởng bệnh nền, người bệnh nền càng nên tiêm ngừa vì người bệnh nền mắc Covid rất dễ biến chứng nặng. Bệnh tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch, đặt stent, viêm gan (b,c), thiếu máu tán huyết, rối loạn tiền đình, thiếu g6pd,… ổn định là tiêm, càng nên tiêm.

- Không có chuyện người lớn tuổi tiêm vô bị hành nhiều, ảnh hưởng sức khỏe, người càng lớn tuổi càng ít bị hành.

- Rất hiếm các loại thuốc đang sử dụng ảnh hưởng đến tiêm vắc-xin, tiêm xong vẫn uống thuốc hàng ngày bình thường

2. Ai không tiêm?

- Dị ứng phản ứng phản mức độ 2 (phù mặt, nôn ói đau bụng dữ dội, phải tiêm adrenalin) với tất cả các thứ (thức ăn, thuốc,…).

- Phụ nữ mang thai (nước ngoài họ cho tiêm nếu nguy cơ mắc bệnh cao).

- Cho con bú (nước ngoài cho, Việt Nam chưa).

- Người đang bị ung thư giai đoạn cuối (đang chứ không phải đã chữa ổn định).

- Người đang xơ gan giai đoạn cuối.

3. Ai khoan tiêm?

- Trẻ dưới 18 tuổi.

- Đang bệnh cấp tính.

- Đang uống thuốc ức chế miễn dịch, nếu ngưng 14 ngày rồi thì tiêm.

4. Trước khi tiêm nên làm gì?

- Hợp tác khai báo y tế, thực hiện các thủ tục, trật tự khoảng cách.

- Bình tĩnh, không đọc tin tức lung tung về vắc-xin làm gì, tiêm vắc-xin là cơ hội tốt không được bỏ qua tầm tay.

- Không uống cà phê nhiều vì khi khám sàng lọc mạch nhanh quá, tim đập thình thịch lại phiền.

- Ngồi nghĩ thư giãn chút rồi khám sàng lọc, chứ không đi lật đật huyết áp tăng lên lại phiền.

- Có một số người nguy cơ thì tiêm tại bệnh viện hay tiêm cuối buổi.

5. Trong vòng 30 phút ở tại nơi tiêm ngừa nên làm gì?

- Giữ khoảng cách an toàn, không bàn về chuyện hành của vắc-xin sau tiêm.

- Thư giãn, nói chuyện vui cũng được.

- Báo bác sĩ ngay nếu nổi mề đay, mệt tức ngực, khó thở, choáng váng, đau bụng nhiều (tình huống này rất hiểm).

Tiêm vắc-xin Covid-19 – Đừng vì kén chọn mà bỏ qua cơ hội phòng bệnh. Ảnh: Phạm Ngân

6. Về nhà làm gì? Sẽ bị hành hay không thì tùy và nhiều kiểu khác nhau, 6 tiếng đầu đa số phơi phới vui vẻ. 6 tiếng sau thì:

- Kiểu 1: Khỏe re, không thấy gì đặc biệt, đau chút chút nơi tiêm, hay suy nghĩ ủa ủa sao kỳ vậy ta, chắc tại…, hay là… kệ, người ta có người này người khác.

- Kiểu 2: Thường gặp nhất, rêm mình, gai gai sốt, cảm thấy quải quá, sốt nhẹ, đêm đầu sẽ khó ngủ chút, đau đầu chút chút, 24-36-48 tiếng hết, đa số nhóm này đi làm bình thường, người nào nói không đi làm nổi là do nhõng nhẽo.

- Kiểu 3:Sốt cao, mệt mỏi quá, sốt run cầm cập, đau nhức mình quá, uống thuốc giảm đau hạ sốt mà nó cũng giảm chậm quá. Cũng ráng gồng mình chịu đựng, cũng 24-36-48 tiếng hết, hiếm ai 72 tiếng mới hết.

- Kiểu 4:Đau bụng, tiêu chảy, ói nhiều, tần suất ra vào nhà vệ sinh tăng lên đột ngột, ăn uống không được, ráng ăn chút một cũng sẽ ổn sau 24-48h. Mệt quá thì vào bệnh viện truyền nước biển.

- Người có bị cao huyết áp hay khi đi khám sàng lọc mới biết huyết áp hơi cao thì nên đo huyết áp mỗi 4-6h trong 24h đầu sau tiêm.

Sau 4 ngày mà còn đau nơi tiêm, đau nơi nào đó trên người, nhiều thì đi khám hay gọi điện thoại hỏi tư vấn.

7. Tiêm ngừa vắc-xin này không có chuyện sinh ra con vi rút Covid-19 trong người (đồn lung tung), tiêm xong thường 14 ngày mới có tạo kháng thể, mũi 2 cách mũi 1 từ 4-12 tuần. Đa số mũi 2 ít hành hơn mũi 1 nhiều.

8. Bây giờ tỷ lệ tiêm ở cộng đồng còn thấp, tiêm ngừa rồi vẫn 5K nghiêm chỉnh.

Chiến dịch tiêm vắc-xin phòng Covid-19 nhằm thực hiện chiến lược miễn dịch cộng đồng trên địa bàn toàn tỉnh. Ảnh: Phạm Ngân

Vắc-xin không có vi rút Covid, vắc-xin không bao giờ tạo ra vi rút Covid, vắc-xin không làm thay đổi kết quả xét nghiệm.

Nếu bạn sợ bị hoãn mất cơ hội vì cao huyết áp lúc khám sàng lọc nên:

Bây giờ nên theo dõi huyết áp của mình vì nhiều khi bản thân bị mà không biết, nếu bị thì nhờ bác sĩ tư vấn hay khám.

Không nên ăn mặn, không lo lắng về chuyện tiêm ngừa sắp tới.

Thư giãn trước khi vào khám sàng lọc, nghe chuyện tiếu lâm càng tốt, hít thở đều.

Không nên kén vắc-xin, chờ vắc-xin.

Cho tới hiện nay vắc-xin AZ hay những vắc-xin của Mỹ đều có giá trị phòng không bị nặng và không tử vong ngang nhau.

Câu chuyện nghe tác dụng phụ hành nhiều ít thì nên hỏi những người đã tiêm vắc-xin Pfizer hay Moderna sẽ biết hành cỡ nào, học trò và đồng nghiệp tôi bên Mỹ cho biết vắc-xin này cũng “vật” te tua và cũng có người này người khác.

Tâm lý chờ vắc-xin Mỹ có lẽ do đọc nhiều và thấy Việt Nam tiêm hành nhiều và đặc biệt những ca tử vong trùng hợp. Về xác suất khi tiêm vắc-xin Mỹ cũng sẽ được nghe như vậy vì tiêm nhiều và số người đột tử khi không có chương trình vắc-xin luôn luôn có và sẽ có trùng hợp khi tiêm vắc-xin Mỹ và …

Khi phủ vắc-xin cho cộng đồng sẽ có nhiều mục tiêu:

- Làm sao nhiều người tiêm 1 mũi nhất.

- Làm sao để người xung trận chiến đấu tiêm đủ 2 mũi sớm nhất.

- Làm sao để người dễ mắc bệnh và khi bệnh sẽ nặng tiêm được 1 mũi rồi 2 mũi sớm nhất.

Vắc-xin nhiều nguồn nhiều loại và không chủ động được nên có cơ hội thì lo mà tiêm. Chứ kén và chờ chẳng may bị bệnh và sợ nhất là bệnh xong lây cho người nguy cơ cao trong nhà thì không biết nói và than thế nào.

Tiêm ngừa và phản ứng sau tiêm chủng

Phản ứng gì đó sau tiêm ngừa được dịch sang Tiếng Việt từ chữ event. Chữ event trong giới nghệ sĩ thì rất vui, có thảm đỏ, có ca hát tiệc tùng, còn chữ event trong tiêm chủng thì làm người dân và nhà quản lý lo lắng và tìm nguyên nhân giải thích cho rõ ràng.

Hiện nay có chiến dịch tiêm vắc-xin Covid cực lớn, có thể cả đời người không thấy được, càng tiêm nhiều sẽ càng có nhiều “event” chuyện này đối với người thường xuyên làm tiêm chủng ở trẻ em không có gì lạ.

Phản ứng sau tiêm chủng được chia làm 2 nhóm thông thường và nghiêm trọng. Thông thường thì ai cũng biết, còn nghiêm trọng thì dễ bị bàn tán gây lo lắng trong cộng đồng và có thể sẽ “phá nát” vai trò của tiêm chủng, đặc biệt là khi có sự vô tình hay cố ý của truyền thông mạng và ngay cả báo chí chính thống.

Một dạo trẻ em đã phải trả giá bằng những cái chết vì chuyện này. Bệnh sởi năm 2014, 2015, bệnh ho gà, bệnh bạch hầu,… gần đây chuyện này đã đỡ hơn nhiều vì báo chí chính thống hiểu vấn đề, hợp tác đưa tin đúng bản chất của vấn đề.

Hiện nay cần biết

Bình thường khi không có chiến dịch tiêm ngừa Covid ở Việt Nam có bao nhiêu trường hợp đột tử. Chắc chắn rằng mỗi người chúng ta đều nghe nói hay biết chính xác, thậm chí là người thân của mình đang rất khỏe mạnh những ngày trước rồi ra đi vì đột tử mà không hề có tiêm ngừa.

Nếu

Trong chiến dịch hiện nay nếu ghép những ca đột tử vào nguyên nhân do vắc-xin thì sẽ còn nhiều vì sắp tới số người tiêm sẽ ngày càng nhiều mà hiện tượng đột tử không bao giờ không có trong thời gian chiến dịch diễn ra.

Theo mô tả của 2 trường hợp đột tử gần đây (và sắp tới sẽ còn nữa) không giống liên quan tới vắc-xin vì không phải sốc phản vệ vì đã hơn 24 giờ sau tiêm. Không hề có nguyên nhân gây đột tử vì vắc-xin trong nghiên cứu khoa học cũng như trong thực tế tiêm ngừa trên toàn thế giới./.

Lê Đại Anh Kiệt