Những điều kiêng kỵ khi đi tảo mộ trong dịp Tết Thanh minh
Tảo mộ cần phải được diễn ra một cách thành tâm để tỏ lòng kính trọng đối với những người đã khuất. Đặc biệt, trong quá trình tảo mộ có những điều kiều kiêng kỵ, người dân cần chú ý tránh.
Tết Thanh minh là một sự kiện có ý nghĩa quan trọng về tâm linh của người Việt. Ở miền Bắc nước ta, Tết Thanh minh là thời điểm trời đã hết mưa phùn, nồm ẩm, thời tiết trở nên trong sáng, dễ chịu.
Tết Thanh minh - ngày đầu tiên của tiết Thanh minh, đến sau ngày Lập xuân 60 ngày. Tết Thanh minh năm nay (2023) rơi vào thứ tư ngày 5/4 Dương lịch.
Theo PGS.TS Lê Quý Đức - Nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, với người Việt Nam, ngày Tết thanh minh gắn với nghi lễ tảo mộ, để sửa sang lại phần mộ của gia tộc cho khang trang, sạch sẽ hơn. Đây là một phong tục đẹp để con cháu cùng nhớ về tổ tiên, tri ân nguồn cội, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc.
Dịp Thanh minh có thể kéo dài tùy vào điều kiện của mỗi gia đình, trong dịp này các gia đình thu xếp thời gian ra nghĩa trang, mang theo dụng cụ để chăm sóc mộ phần bằng việc quét tước, dọn dẹp cỏ rác xung quanh các phần mộ, sơn sửa... Sau đó bày hương hoa lễ vật, thắp hương làm lễ và đốt vàng mã cho người đã mất.
Cũng theo PGS.TS Lê Quý Đức, Tết Thanh minh không chỉ để dành riêng cho việc tưởng nhớ những người đã mất, mà ngày này người ta còn có thể đoàn tụ với anh em, gia đình hay gặp gỡ bạn bè… giống như một ngày hội để mọi người cùng nhau 'nô nức yến anh". Ngoài ra, Tết Thanh minh cũng giống như một mốc đánh dấu để kết thúc một mùa ẩm ướt, lạnh lẽo, ảm đạm để đến với bầu trời trong xanh, tươi sáng, dễ chịu hơn.
PGS.TS Lê Quý Đức cũng cho biết, không chỉ là dịp Tết Thanh minh, mà khi đi tảo mộ trong bất kỳ dịp nào cũng cần phải được diễn ra một cách thành tâm, để tỏ lòng kính trọng đối với những người đã khuất. Đặc biệt, trong quá trình tảo mộ không nên làm những việc sau:
Không nên giẫm đạp lên mộ của nhà khác hoặc đá vào đồ cúng trên mộ của người khác, không làm ảnh hưởng đến môi trường xung quanh. Bởi tôn trọng những người đã khuất không chỉ là tôn trọng những người thân, tổ tiên của gia đình mình. Cần phải nhắc nhở trẻ nhỏ để tránh vấn đề này.
Phụ nữ đến tháng, mang thai hay người ốm yếu, bệnh tật không nên đi tảo mộ. Điều này mang tính duy tâm, nhưng đây là một tín điều mà người ta tin là như vậy.
Đi lại nhẹ nhàng, cẩn trọng. Trong quá trình tảo mộ không nên nô đùa, trêu chọc nhau, không nói những lời bất kính. Điều này thể hiện sự thiếu tôn trọng với người đã khuất.