Những hệ quả từ chậm phê duyệt Quy hoạch điện VIII

Nhiều chuyên gia trong nước cũng như quốc tế đã cho rằng có ít nhất 5 ảnh hưởng lớn đối với nền kinh tế nước ta do Quy hoạch Điện VIII chậm phê duyệt.

Quy hoạch điện VIII cần được khẩn trương xem xét phê duyệt.

Trước tiên, những dự án nguồn điện lớn triển khai đúng tiến độ nhưng rất khó có thể hòa vào lưới điện quốc gia đúng kế hoạch bởi thiếu lưới truyền tải điện do nhiều dự án vẫn đang phải chờ Quy hoạch.

Theo bản dự thảo Quy hoạch Điện VIII (Bộ Công Thương trình Thủ tướng Chính phủ) hệ thống lưới điện truyền tải sẽ được đầu tư với khối lượng rất lớn. Cụ thể, trong giai đoạn 2021-2030, nhu cầu đầu tư mới và cải tạo vào khoảng 36.350km đường dây 500kV và 220kV và hơn 190.000MVA các trạm biến áp 500kV và 220kV. Tổng nhu cầu vốn đầu tư phát triển hệ thống lưới điện truyền tải giai đoạn này vào khoảng 335.000 tỉ đồng, tương ứng nhu cầu vốn đầu tư hơn 35.000 tỉ đồng/năm.

Trên thực tế, căng thẳng nguồn cung cũng như quá tải về lưới điện ở nhiều khu vực vào các thời gian cao điểm mùa khô đã diễn ra những năm gần đây. Trong bối cảnh nhiều dự án năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) đã được đầu tư trong giai đoạn 2016-2020 được cho là “phá vỡ quy hoạch” không được huy động điện vì thiếu truyền tải gây lãng phí nguồn lực đầu tư trong khi cả nước vẫn đang thiếu điện cho sinh hoạt và phát triển kinh tế.

Mới đây, tại hội thảo “Thúc đẩy phát triển ngành điện gió ngoài khơi của Việt Nam: Kinh nghiệm Quốc tế và các gợi ý chính sách”, Đại sứ Đan Mạch Nicolai Prytz đã đưa ra khuyến nghị: “Điện gió ngoài khơi là cơ hội kép tuyệt vời cho Việt Nam. Một cơ hội để cung cấp một nguồn năng lượng xanh và có chi phí hiệu quả cho sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của đất nước, đồng thời hỗ trợ Việt Nam đạt được cam kết tại Hội nghị COP26 đối với mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Là một trong những quốc gia ủng hộ mạnh mẽ và lâu dài việc Việt Nam chuyển đổi sang ngành năng lượng xanh và bền vững, Đan Mạch mong đợi Chính phủ Việt Nam sớm ban hành khung pháp lý rõ ràng và nhất quán, điều cần thiết cho sự phát triển của ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi, bắt đầu bằng việc phê duyệt Quy hoạch Điện VIII”.

Khuyến nghị của ngài Đại sứ Đan Mạnh không chỉ là tâm tư chung của nhiều nhà đầu tư Quốc tế đang quan tâm tới việc phát triển năng lượng tái tạo ở Việt Nam. Mà còn thể hiện một thái độ chung của các nhà đầu tư trong nước cũng như quốc tế về khả năng đầu tư mới cũng như tái đầu tư vào lĩnh vực điện lực nói riêng và năng lượng nói chung của Việt Nam trong những năm tới. Hệ quả thứ hai này sẽ cực kỳ nặng nền trong nối cảnh mỗi năm chúng ta cần khoảng 10 tỉ USD đầu tư phát triển nguồn điện, đảm bảo luôn đủ điện cho đất nước từ nay đến năm 2030 - 2045.

Tiếp theo là quá trình chuyển dịch năng lượng, đối với các dự án nguồn điện truyền thống như nhiệt điện chạy than, dầu, khí cũng đang trong lộ trình phải chuyển đổi các nguồn nhiên liệu truyền thống sang ứng dụng nhiên liệu sạch hơn như hydro, khí LNG nhằm thực hiện lộ trình mà Chính phủ đã cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” (Net-zero) cũng đang phải chờ đợi. Điều này đồng nghĩa sẽ kéo dài thời gian triển khai của các dự án, chậm chuyển dịch năng lượng cũng như nguồn lực đầu tư của các doanh nghiệp trong nước, quốc tế cũng phải “nằm” trong ngân hàng hoặc sử dụng vào mục đích ngắn hạn khác. Đây là sự lãng phí nguồn lực đầu tư và làm chậm tiến trình xanh hóa nền kinh tế nước ta.

Quy hoạch điện VIII ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình chuyển dịch năng lượng và cam kết Net Zero của Chính phủ.

Theo ông Hoàng Tiến Dũng - Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Bộ Công Thương: “Chúng tôi tha thiết đề nghị sớm phê duyệt Quy hoạch Điện VIII bởi đây là cơ sở pháp lý về quy hoạch quan trọng được thực hiện để triển khai các dự án điện”.

Ông Dũng phân tích rõ, với các dự án lưới điện có thể chỉ cần 2-3 năm để triển khai thì các dự án nguồn điện cần phải có thời gian tương đối dài (5- 7 năm) mới hoàn thành. Chính vì vậy, để có cơ sở để đảm bảo cung ứng điện cho những năm tới thì QHĐ VIII phải được duyệt.

Bởi vì đối với nhiều nguồn điện, lưới điện đã có những bước thay đổi, phụ tải điện cũng đã có những thay đổi, cho nên cần phải được cập nhật, bổ sung những dự án, đặc biệt là lưới điện cung cấp điện cho miền Bắc, bởi vì tốc độ tăng trưởng phụ tải ở đây nó đã thay đổi. Và trước đây chúng ta đã có Quy hoạch Điện VII (điều chỉnh) nhưng một số dự án lưới điện, nguồn điện chưa có và phải bổ sung vào Quy hoạch Điện VIII. Cho nên Quy hoạch Điện VIII phải được duyệt thì các cơ sở triển khai các dự án đó…

Theo tính toán, Việt Nam là quốc gia có nhiều tiềm năng và cơ hội để phát triển năng lượng gió nói chung, điện gió ngoài khơi nói riêng. Với năng lực và kinh nghiệm xây dựng các công trình ngoài khơi, các công trình biển và hệ thống logistics phụ trợ của ngành dầu khí, Việt Nam có thể phát huy tốt nội lực để phát triển ngành công nghiệp điện gió ngoài khơi gắn với chuỗi giá trị công nghiệp hỗ trợ và dịch vụ logistic trong những năm tới.

Tuy nhiên, để có được một dự án điện gió ngoài khơi vẫn phải cần ít nhất từ 7-8 năm. Trong dự thảo Quy hoạch Điện VIII, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có khoảng 7.000 - 8.000 MW điện gió ngoài khơi đi vào vận hành. Hiện tại đã gần hết quý 1/2023, nếu Quy hoạch Điện VIII không khẩn trương được phê duyệt thì việc triển khai sẽ không thể kịp.

P.V