Những kỳ tích khó tin của ngành giáo dục TPHCM

Đó là kết quả từ chính sách ưu tiên đầu tư phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước cùng với những cách làm và tầm nhìn chiến lược của các cấp lãnh đạo TPHCM.

Phóng viên Báo SGGP đã có cuộc trao đổi với NGƯT Nguyễn Văn Ngai về sự phát triển của giáo dục - đào tạo TPHCM sau nửa thế kỷ, và kỳ vọng bứt phá trong kỷ nguyên mới.

Tôi chưa bao giờ nghĩ mình bỏ nghề!

PHÓNG VIÊN: Thưa thầy, cả đời gắn bó và theo suốt quá trình phát triển của ngành giáo dục TPHCM trong 50 năm qua, đâu là những kỷ niệm đáng nhớ của thầy?

Nhà giáo ưu tú Nguyễn Văn Ngai trò chuyện với PV Báo SGGP

NGƯT NGUYỄN VĂN NGAI: Tôi từng giảng dạy 3 năm trước ngày 30-4-1975 và chứng kiến, nếm trải hết những cung bậc cảm xúc của nghề giáo từ những ngày đầu giải phóng cho đến thời điểm hiện nay.

Với tôi, nhìn lại khó khăn và gian khổ cũng là điều để chúng ta hiểu được giá trị của những thành quả ngày nay. Tất cả có được đều nhờ vào mọi nỗ lực của toàn ngành, trong đó có sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền TPHCM và đặc biệt là sự tận hiến của đội ngũ nhà giáo.

Vừa rồi, ngày 15-11, tôi được mời về dự lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Trường THPT Nguyễn Hữu Cầu (xã Bà Điểm, TPHCM). Điều này gợi lại cho tôi nhiều xúc động và hồi tưởng lại những ngày đầu đầy gian khó.

Ngày ấy, trường được thành lập trên cơ sở mượn một số phòng của trường tiểu học và chỉ có tầm 200-300 học sinh, ban điều hành lâm thời chỉ có 5 người, trong đó có tôi. Mỗi thầy cô giáo đi dạy thời đó được phát 13kg gạo nhưng phần lớn là gạo độn bo bo, khoai lang, bột mì...

Nghèo khó nên học sinh thường xuyên nghỉ học, phụ huynh thì phần lớn không biết chữ. Nhưng với tinh thần “không để gián đoạn việc dạy và học, không thể để bọn trẻ thất học”, các thầy cô quyết tâm bám trường, bám lớp và đeo bám từng học sinh, ban đêm cũng không nghỉ để dạy các lớp xóa mù chữ.

Đâu là động lực để thầy và đồng nghiệp vượt qua những thử thách ấy?

Dù khó khăn đến mấy, khi ấy tôi và nhiều đồng nghiệp chưa bao giờ có ý định bỏ nghề. Bởi một lòng yêu nghề, thương học trò, vì tương lai các em, và điều quan trọng nhất là tinh thần yêu nước, góp phần xây dựng quê hương, đất nước phát triển.

Đó cũng chính là nguồn động lực luôn thôi thúc chúng tôi phải vượt qua mọi gian khổ để tiến về phía trước.

Nửa thế kỷ trôi qua, thầy đánh giá như thế nào về sự phát triển của ngành giáo dục TPHCM?

Không phải ngẫu nhiên mà TPHCM là địa phương dẫn đầu cả nước về việc xây dựng, chuẩn hóa cơ sở vật chất, đi đầu về trình độ tiếng Anh trong trường phổ thông, thành tích học sinh giỏi các kỳ thi quốc tế, quốc gia... Riêng việc chuẩn hóa và đầu tư cơ sở vật chất được lãnh đạo TPHCM quan tâm rất sớm và có tầm nhìn, sự chuẩn bị dài hơi.

Từ năm 1999, thành phố đã có chủ trương tập trung đầu tư xây dựng trường lớp. Khi ấy, lãnh đạo các phòng ban của Sở GD-ĐT TPHCM phải trực tiếp xuống từng quận, huyện khảo sát tình hình thực tế để xây dựng kế hoạch trình lãnh đạo TPHCM xem xét, đầu tư xây dựng.

Nhờ sự chuẩn bị và triển khai đúng nhu cầu thực tế nên TPHCM đã dẫn đầu cả nước về đầu tư cơ sở vật chất cho giáo dục, được UNESCO công nhận là thành viên “Mạng lưới thành phố học tập toàn cầu”.

Kỳ vọng sự bứt phá

Với hành trình qua nửa thế kỷ, thầy nhận định như thế nào về các chính sách dành cho giáo dục hiện nay?

20 năm quản lý ngành giáo dục của TPHCM, tôi cũng như các thế hệ nhà giáo trước đây và hiện nay đều nhận thức rõ, Đảng và Nhà nước luôn xem “giáo dục là quốc sách hàng đầu”.

Qua triển lãm 50 năm giáo dục TPHCM, tôi rất phấn khởi và tự hào vì nhiều chỉ tiêu đã đạt được như: hệ thống trường học số được khởi động với phấn đấu 100 trường vào năm 2025, nhưng hiện đã công nhận 1.000 trường học số; đi đầu về chuyển đổi số, giáo dục thông minh, hội nhập quốc tế, hướng tới trở thành trung tâm giáo dục của khu vực và thế giới...

Nhìn và đối sánh thành quả nửa thế kỷ qua, tôi hoàn toàn tin tưởng ngành giáo dục TPHCM thực hiện được những mục tiêu đặt ra trong thời gian tới.

Hơn nữa, Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đã nêu rất rõ các chính sách cho giáo dục; các dự luật sửa đổi, bổ sung về giáo dục - đào tạo cũng đang được Quốc hội xem xét; Bộ GD-ĐT đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp với nhà giáo... đều hướng tới để giáo dục - đào tạo bứt phá.

Theo thầy, để thực hiện được những mục tiêu của giáo dục TPHCM, đội ngũ nhà giáo cần được đặt ở vị trí như thế nào, vai trò và nhiệm vụ thể hiện ra sao?

Vị trí của người thầy cũng như học sinh phải được đặt ở trung tâm của mọi chính sách và chiến lược phát triển giáo dục - đào tạo. Do vậy, cần nhìn nhận, nâng cao hơn nữa vai trò, vị thế của người thầy trong mối quan hệ thầy trò, gia đình và xã hội.

Tôi cho rằng, muốn đột phá về phát triển giáo dục và đào tạo không chỉ từ chính sách của Trung ương mà từng địa phương phải dám nghĩ dám làm, tất cả phải cùng đột phá thì giáo dục mới thật sự đột phá.

Nghề giáo trong thời đại công nghệ, chuyển đổi số cũng đặt ra yêu cầu cao hơn. Nhà giáo không chỉ có việc dạy, truyền đạt kiến thức mà họ còn phải luôn học hỏi, cập nhật nâng cao kiến thức để truyền thụ cho học trò. Họ còn phải biết nắm bắt tâm sinh lý của từng học trò, khả năng học của từng em để chọn cách dạy cho phù hợp. Điều này công nghệ không thể thay thế.

Do đó, cần giải quyết nỗi lo lương không đủ sống để nhà giáo dành thời gian để đọc, nghiên cứu tài liệu, nâng chất bài giảng, quan tâm đến từng học trò... Từ đó, chất lượng từng tiết dạy sẽ tăng lên, học trò hứng thú tiếp thu, có thêm nhiều học sinh giỏi và tất nhiên cả phụ huynh, nhà trường và người thầy đều hạnh phúc.

Năm 1991, nhà giáo Nguyễn Văn Ngai chuyển công tác về Sở GD-ĐT TPHCM, giữ chức Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy. Năm 1998, ông giữ chức Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TPHCM cho đến khi nghỉ hưu. Ông được tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú, Huân chương Lao động hạng ba, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ.

Thanh Hùng (thực hiện)