Những lo ngại từ kế hoạch chấp nhận máy bay Qatar của Nhà Trắng

Nhà Trắng được cho là có kế hoạch nhận máy bay hạng sang 400 triệu USD từ hoàng gia Qatar và cải tạo thành chuyên cơ Không lực Một. Ảnh: White House.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ý tưởng các nhóm lợi ích đặc biệt và chính phủ đặt phòng tại khách sạn của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã làm dấy lên những lo ngại về mặt pháp lý và đạo đức liên quan tới tham nhũng.

Tới nhiệm kỳ thứ 2, những lo ngại này dường như không là gì cả, khi Nhà Trắng được cho là có kế hoạch nhận máy bay hạng sang 400 triệu USD từ hoàng gia Qatar. Ông Trump có thể không chỉ dùng máy bay này trong thời gian tại nhiệm, mà có khả năng còn chuyển giao lại cho quỹ tổng thống sau khi rời Nhà Trắng.

Theo New York Times, chính quyền Trump 2.0 dường như đang ngày càng phớt lờ những chuẩn mực và rào cản pháp lý, chính trị truyền thống trong lĩnh vực công. Vị tổng thống có cơ sở để hành động mạnh tay, một phần nhờ phán quyết năm 2024 của Tòa án Tối cao Mỹ cấp quyền miễn trừ truy tố với tất cả hành động nằm trong thẩm quyền hiến định của tổng thống.

Thu hẹp rào cản pháp lý

Ủy ban nhậm chức của ông Trump vừa rồi thu về 239 triệu USD từ các nhóm, tổ chức muốn lấy lòng hoặc xoa dịu vị tổng thống, cao gấp đôi kỷ lục trước đó là 107 triệu USD vào năm 2017. Giả sử 1/4 số tiền này được chi cho các sự kiện, ủy ban chưa công bố phần còn lại đang đi về đâu.

Trước khi trở lại Nhà Trắng, ông Trump ra mắt memecoin $TRUMP, thu hút các nhà đầu tư trên toàn thế giới. Gia đình ông cũng kiếm được hàng triệu USD từ phí giao dịch và dự trữ tiền kỹ thuật số của họ có giá trị hàng tỷ USD trên giấy tờ.

Trong tháng 4, ông Trump tiến xa hơn khi đấu giá chính mình, tuyên bố những người nắm giữ nhiều memecoin $TRUMP nhất sẽ có cơ hội tận hưởng bữa tối "chiêu đãi VIP riêng tư siêu độc quyền”. Thông tin này đã khơi dậy sự tò mò và quan tâm với $TRUMP.

Những người nắm giữ nhiều memecoin $TRUMP nhất sẽ có cơ hội tận hưởng bữa tối "chiêu đãi VIP riêng tư siêu độc quyền” với Tổng thống Trump. Ảnh: Reuters.

Ông Trump còn sẵn sàng xóa bỏ những hạn chế trong lĩnh vực thực thi pháp luật.

Hồi tháng 4, chính quyền giải tán đơn vị chuyên điều tra tội phạm tiền điện tử của Bộ Tư pháp. Trước đó, ông Trump cũng ra lệnh cho Bộ Tư pháp đình chỉ thực thi Đạo luật chống tham nhũng ở nước ngoài, trong đó quy định các công ty hoạt động tại Mỹ hối lộ các quan chức nước ngoài là phạm tội.

Trong khi đó, Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi - cũng từng vận động hành lang cho Qatar tại Mỹ và được trả thù lao khủng - đã thu hẹp phạm vi thực thi một đạo luật yêu cầu các nhà vận động hành lang cho chính phủ nước ngoài đăng ký mối quan hệ và công khai khoản tiền nhận được.

Một số khía cạnh đã thay đổi từ trước khi ông Trump nắm quyền. Năm 2016, Tòa án Tối cao Mỹ nhất trí thu hẹp định nghĩa về “hành vi chính thức” trong luật liên bang về hối lộ, từ đó hủy bỏ bản án tham nhũng của một cựu thống đốc bang Virginia.

Không ngần ngại thể hiện ra mặt

Washington từ lâu đã là nơi tiền bạc và chính trị giao thoa, và đảng nào cũng có những người sẵn sàng lợi dụng công quyền mưu cầu lợi ích cá nhân. Ví dụ, năm 2024, Thượng nghị sĩ Robert Menendez từ đảng Dân chủ đã từ chức sau khi bị kết tội nhận hối lộ. Hay Hunter Biden giành ghế trong hội đồng quản trị một công ty khí đốt Ukraine trong lúc cha ông Joe Biden làm phó tổng thống.

Tuy nhiên, thời điểm hiện tại - khi kế hoạch của ông Trump với tiền điện tử cùng xuất hiện với ý định tiếp nhận máy bay từ Qatar - lại đặc biệt đáng chú ý khi tổng thống, gia đình cùng các quỹ đạo xung quanh ông không hề giấu giếm mong muốn tận dụng vị thế để thu lợi cá nhân hoặc thúc đẩy các mục tiêu riêng, tách biệt khỏi chính sách công.

Một chiếc máy bay Boeing 747-8 tại Sân bay quốc tế Palm Beach. Ảnh: New York Times.

Ông Trump gây áp lực lên nhiều công ty luật lớn để họ quyên góp hàng chục triệu USD dịch vụ pháp lý miễn phí cho các mục tiêu mà ông ủng hộ, ví dụ trực tiếp đe dọa, cấm họ và khách hàng tham gia hoạt động kinh doanh của chính phủ như công cụ gây sức ép.

Hay ông cũng nhắm tới các công ty công nghệ. Amazon được cho là đã trả 40 triệu USD để có quyền phát trực tuyến bộ phim tài liệu về Đệ nhất phu nhân Melania Trump. Trong khi đó, Meta đồng ý trả 25 triệu USD cho tổ chức phi lợi nhuận sẽ xây dựng và điều hành bảo tàng tổng thống tương lai, giải quyết vụ kiện Facebook khóa tài khoản của ông Trump sau đợt bầu cử năm 2020.

Với chiếc máy bay của Qatar, ông Trump được cho là sẽ cải tạo thành chuyên cơ Không lực Một cho đến hết nhiệm kỳ tổng thống, trong khi Boeing hoàn tất thế hệ máy bay tổng thống mới. Sau đó, Lầu Năm Góc sẽ chuyển giao máy bay của Qatar tặng cho quỹ bảo tàng của ông Trump. Mặc dù ông Trump gọi đây là “thư viện”, thực tế thư viện tổng thống là cơ sở nghiên cứu thuộc quản lý của Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Mỹ, liền kề với các bảo tàng được vận hành bởi các tổ chức tư nhân nhằm tôn vinh các cựu tổng thống.

Ông Trump so sánh kế hoạch này với Bảo tàng Ronald Reagan ở California, nơi trưng bày chiếc Boeing 707 từng là chuyên cơ tổng thống. Tuy nhiên, chiếc Boeing 707 này đã cũ, hoạt động từ năm 1973-2001. Không quân Mỹ vẫn sở hữu chiếc máy bay này và cho bảo tàng mượn vĩnh viễn. Trong khi đó, máy bay từ Qatar gần như mới vào năm 2029, làm dấy lên câu hỏi liệu quỹ bảo tàng của ông Trump có cho phép vị tổng thống tiếp tục dùng máy bay sau khi rời nhiệm sở không.

Hôm 12/5, ông Trump ám chỉ đề nghị tặng máy bay của Qatar như hình thức “có đi có lại”, nhấn mạnh Mỹ đã cung cấp bảo đảm an ninh cho quốc gia vùng Vịnh này và “sẽ tiếp tục làm vậy”. Ông cũng coi món quà là “cử chỉ rất đẹp” từ phía Qatar, nên “chỉ có kẻ ngốc mới từ chối một chiếc máy bay đắt tiền và miễn phí”.

Trí Ân