Những ngôi làng bước ra từ tranh vẽ

Trong dòng người về Làng Nủ ngày khánh thành, không khó để chúng tôi nhận ra KTS Hoàng Thúc Hào, Phó Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam, người đã chủ trì cùng đội ngũ các kiến trúc sư, kỹ sư thiết kế khu tái định cư Làng Nủ, Nậm Tông. Nhìn về những căn nhà sàn, nhà sinh hoạt cộng đồng và ngôi trường mầm non, ông cũng vui lây với niềm vui của bà con nơi đây.

KTS Hoàng Thúc Hào tâm sự chưa bao giờ có dự án nào được thiết kế thần tốc đến vậy, thời gian chỉ tính bằng ngày. Đội ngũ kiến trúc sư, kỹ sư phải cùng lúc đưa ra nhiều lời giải cho bài toán thiết kế quy hoạch các khu tái định cư. Đó là công tác quy hoạch, thiết kế kiến trúc được thực hiện đồng thời với quá trình thi công của Binh đoàn 12.

Yêu cầu đặt ra là quy hoạch phải dựa trên quan điểm tôn trọng địa hình tự nhiên, đảm bảo khối lượng san gạt tối thiểu, giữ gìn bảo vệ các khu vực cây xanh có giá trị. Các mẫu nhà được thiết kế dựa trên đặc trưng kiến trúc truyền thống bản địa, phù hợp với tập quán sinh hoạt của đồng bào người Tày, người Mông và đáp ứng nhu cầu hiện tại của người dân.

Nhớ lại khoảng thời gian ban ngày thì xuyên rừng khảo sát vị trí tái định cư, tối về lại họp bàn với đội ngũ kiến trúc sư, kỹ sư xây dựng phương án thiết kế quy hoạch, đồng chí Trần Đức Tình, Phó Giám đốc Sở Xây dựng cho biết khi ấy tất cả đều làm việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, với mong muốn lớn nhất là góp phần giúp cho đồng bào sớm ổn định cuộc sống, vơi bớt nỗi đau thương mất mát.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Trần Đức Tình cho biết, song song với công tác tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả thiên tai, trong những ngày Lào Cai bị thiên tai bủa vây tứ phía, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã rốt ráo chỉ đạo khẩn trương lo chỗ ở cho người dân bị mất nhà cửa. Đặc biệt tại Làng Nủ và Nậm Tông, thực hiện cam kết với Thủ tướng Chính phủ đến 31/12/2024 phải hoàn thành các khu tái định cư, tỉnh đã chỉ đạo Sở Xây dựng phối hợp với các địa phương khảo sát, tìm vị trí tái định cư nhanh nhất sau khi bão lũ, sạt lở đất xảy ra.

Trong điều kiện mưa lũ khi đó để tìm một vị trí an toàn có thể định cư lâu dài cho người dân phải xem xét kỹ lưỡng cả các yếu tố liên quan đến địa chất, thủy văn thực sự không hề dễ dàng. Sau khi khảo sát, tìm được một số vị trí phù hợp, tỉnh đã mời các chuyên gia địa chất lên trực tiếp đánh giá trên cơ sở khoa học. Những ngày đó, GS.TS Trần Thanh Hải, Hiệu trưởng Trường Đại học Mỏ - Địa chất đã lặn lội đường xa lên Lào Cai, đến từng nơi xảy ra thiên tại chia sẻ động viên bà con và cùng lãnh đạo tỉnh Lào Cai lặn lội khắp triền núi, tỉ mỉ khảo sát địa chất, tìm mặt bằng.

Vị trí xây dựng hai khu tái định cư Làng Nủ và Nậm Tông hiện nay thực tế chưa phải là địa điểm ban đầu được tính đến, tuy nhiên sau khi cân nhắc nhiều yếu tố và lấy ý kiến Nhân dân thì quyết định chọn vị trí như hiện tại. Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh cũng yêu cầu báo cáo tiến độ liên tục và tham gia ý kiến trực tiếp vào các hạng mục quan trọng, trong đó ý tưởng quy hoạch tổng thể các khu tái định cư.

Đây không chỉ là một phương án thiết kế kiến trúc xây dựng thông thường mà thực sự là một công trình nghệ thuật, điều này có được là nhờ tập hợp công sức trí tuệ từ các cấp lãnh đạo đến đội ngũ kiến trúc sư, cán bộ quy hoạch và Nhân dân địa phương. Hình dáng kiến trúc, mái nhà, cho đến kiến trúc nhà văn hóa, trường học đều được thiết kế phù hợp với kiến trúc cảnh quan, hài hòa với địa hình, rừng núi xung quanh.

Thời gian lập quy hoạch, thi công rất ngắn, trong quá trình thi công vẫn phải có những điều chỉnh nhất định nhưng nhờ thiết kế đồng bộ ngay từ đầu nên mỗi hạng mục thi công như một mảnh ghép để hoàn thành một bức tranh.

Trong chuyến khảo sát cuối cùng trước ngày khởi công, trực tiếp tại hiện trường, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã xem đơn vị tư vấn sử dụng phần mềm chuyên dụng thao tác lồng ghép phối cảnh các khu tái định cư này vào khu đồi hiện hữu, khi ấy nhiều người vẫn chưa tin trong một thời gian ngắn có thể đưa ngôi làng từ tranh vẽ ra thực tế.

Việc thiết kế nhà cũng được tiến hành khẩn trương, khi đó lãnh đạo tỉnh giao Sở Xây dựng phối hợp với Hội Kiến trúc sư thiết kế mẫu nhà phù hợp với kiến trúc văn hóa truyền thống của bà con. Trong đó, tại Nậm Tông thiết kế theo kiến trúc nhà truyền thống của đồng bào Mông; tại Làng Nủ thiết kế theo kiến trúc nhà truyền thống của đồng bào Tày.

Lãnh đạo và cán bộ chuyên môn của Sở Xây dựng đã tổ chức nhiều cuộc họp trực tuyến với Hội Kiến trúc sư để lên ý tưởng thiết kế, sau đó gửi đến VTV là đơn vị tài trợ và Binh đoàn 12 là đơn vị thi công để thống nhất phương án. Với mẫu nhà sàn ở Làng Nủ, sau khi nhận được thiết kế, để đảm bảo tiến độ, Binh đoàn 12 đã đặt Công ty bê tông Xuân Mai sản xuất cấu kiện đúc sẵn tại nhà máy sau đó vận chuyển lên lắp dựng.

Sau hơn hai tháng thi công, từ những nét vẽ đầu tiên trên bản vẽ thiết kế những ngôi nhà đã hiện hữu, hai khu tái định cư Làng Nủ, Nậm Tông đã hoàn thành và đón người dân về sinh sống. Kỳ nghỉ tết Nguyên đán vừa qua, Làng Nủ, Nậm Tông đã đón hàng trăm lượt người dân và du khách đến tham quan. Chị Trần Thu Hà đến từ Hà Nội cho biết được xem hình ảnh Làng Nủ trên báo chí nhiều, khi đặt chân đến đây mới thấy ngôi làng thực sự rất đẹp.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng Trần Đức Tình chia sẻ: Khi chọn vị trí các khu tái định cư, chúng tôi cũng đã tính toán có thể mở rộng, nâng quy mô dân cư nơi đây. Chúng tôi mong muốn các địa phương và người dân tiếp tục bảo vệ, gìn giữ cảnh quan, không gian kiến trúc xây dựng nơi đây trở thành những làng du lịch cộng đồng.

Mạnh Dũng