Những người bình dị chung tay làm giàu đẹp văn hóa Khmer

Gần 30 năm gắn bó với Đoàn Nghệ thuật Khmer Ánh Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long, nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra đã trở thành gương mặt quen thuộc với khán giả Khmer. Không chỉ sở hữu giọng hát truyền cảm, anh còn thành thạo nhiều loại nhạc cụ và nghệ thuật sân khấu dân gian.

Anh Sô Pha Ra tâm sự: “Với tôi, nghệ thuật là hơi thở, là cuộc sống. Mỗi lần đứng trên sân khấu, tôi cảm thấy mình không chỉ đang biểu diễn, mà còn đang góp phần giữ gìn tiếng hát, tiếng nhạc của dân tộc. Tôi nghĩ, đó là trách nhiệm và cũng là niềm hạnh phúc của một nghệ sĩ Khmer”.

Nghệ sĩ Chơne Sô Pha Ra biểu diễn Chằm riêng chà pây - Một loại hình nghệ thuật độc đáo của dân tộc Khmer

Không chỉ dừng ở biểu diễn, anh Sô Pha Ra còn mở lớp dạy nhạc cụ miễn phí cho thanh thiếu niên trong phum sóc, trực tiếp gieo mầm tình yêu nghệ thuật cho thế hệ trẻ. Hơn thế nữa, với vai trò giảng viên thỉnh giảng tại Trường Đại học Trà Vinh, anh đang ngày ngày trao truyền kiến thức để những âm thanh ngọt ngào của nhạc cụ Khmer mãi ngân vang.

Ở xã Đôn Châu, tỉnh Vĩnh Long, nhắc đến anh Thạch SaRót, bà con ai cũng dành sự kính trọng. Anh vừa sáng tác thơ ca, ca khúc mang âm hưởng Khmer, vừa là người dạy chữ Khmer tại chùa, anh còn giữ vai trò À cha, hướng dẫn bà con thực hiện nghi thức lễ hội.

Anh Thạch SaRót cho biết: “Quê mình bây giờ khác xưa nhiều lắm. Đường sá, trường học được xây dựng khang trang, bà con được chăm lo, đời sống đầy đủ hơn. Những đổi thay ấy khiến tôi rất xúc động. Tôi sáng tác thơ, viết nhạc để ca ngợi quê hương, để bà con thêm tin tưởng vào sự đổi mới, và cũng mong con cháu mình tự hào, giữ lấy tiếng nói, chữ viết và văn hóa Khmer”.

Anh Thạch SaRót đang thể hiện cảm xúc qua một ca khúc do chính anh sáng tác về ngợi ca quê hương đổi mới

Dù là trong tiếng hát, lời thơ, hay trong từng nghi thức trang nghiêm, hình ảnh anh SaRót luôn gắn với tinh thần sống vì cộng đồng, vì bản sắc Khmer.

Còn ông Thạch Thia Sê Rây ở xã Tiểu Cần, tỉnh Vĩnh Long có gần 50 năm gắn bó với âm nhạc truyền thống Khmer, là một trong những nghệ nhân hiếm hoi am tường gần như tất cả nhạc cụ trong dàn nhạc ngũ âm và nhiều loại nhạc cụ dân tộc khác.

Ông Thạch Thia Sê Rây kể: “Từ thời niên thiếu tôi đã đam mê nghệ thuật truyền thống của dân tộc và tự mày mò học thổi sáo. May mắn được người thầy ở gần nhà dạy đàn cò, đàn khưm… Từ đó tôi gắn bó hơn với âm nhạc. Dần dần được nhiều người biết đến, tôi rất tự hào được mời tham gia và dàn dựng chương trình văn nghệ ở nhiều hội thi, hội diễn và cũng đạt một số thành quả cao. Với tôi, âm nhạc vừa là niềm đam mê vừa là nghề nghiệp mưu sinh. Cuộc đời tôi luôn gắn bó với âm nhạc”.

Ông Thạch Thia Sê Rây biểu diễn thổi sáo trúc

Không chỉ biểu diễn, ông Thạch Thia Sê Rây còn miệt mài truyền dạy cho thế hệ trẻ, bất kể đường xa, nắng mưa. Nhờ tâm huyết của ông, nhiều học trò đã trưởng thành, thậm chí có người tự chế tác nhạc cụ dân tộc, tiếp tục lan tỏa tình yêu nghệ thuật Khmer.

Giữ lửa văn hóa không chỉ là trách nhiệm của nghệ sĩ, mà còn là sự đồng lòng từ cộng đồng. Tại khóm 20, phường Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long, lớp học nhạc cụ dân tộc Khmer miễn phí được duy trì thời gian qua, nhờ tấm lòng của anh Sơn Ma Lai.

Anh Sơn Ma Lai ở khóm 20, phường Trà Vinh, tỉnh Vĩnh Long cho mượn nhà tổ chức lớp dạy nhạc cụ dân tộc Khmer miễn phí

“Bản thân tôi nghĩ rằng, văn hóa dân tộc mình phải do chính mình giữ lấy. Thấy các em nhỏ và thanh niên có đam mê, tôi rất mừng. Nhà mình có không gian, tôi sẵn lòng cho mượn để tổ chức lớp. Ngoài ra, tôi cũng phụ một phần mua nhạc cụ, hôm nào lớp đông thì gia đình nấu nồi cháo, ít trái cây, coi như tiếp sức. Vừa học, vừa ăn uống vui vẻ, tình làng nghĩa xóm cũng thêm gắn kết”, anh Sơn Ma Lai cho biết.

Từ căn nhà nhỏ ấy, tiếng đàn, tiếng trống vang lên rộn rã, nối dài niềm tự hào văn hóa Khmer. Chính sự chung tay của những tấm lòng bình dị đã làm nên giá trị lớn lao, gieo mầm văn hóa cho tương lai.

Thượng tọa Trần Sol - Sư cả chùa MuNiRenSây rất tâm huyết, luôn tạo điều kiện tốt nhất cho các sư sãi và sinh viên Khmer sinh hoạt, học tập

Nếu nghệ sĩ giữ hồn qua âm nhạc, thì chùa là trung tâm văn hóa tín ngưỡng và là nơi nâng đỡ đời sống tinh thần của đồng bào Khmer. Ở thành phố Cần Thơ, Thượng tọa Trần Sol, trụ trì chùa MuNiRenSây, là người đã dành trọn tâm huyết vì cộng đồng.

Không chỉ hành đạo, thượng tọa còn vận động xây dựng tăng xá làm chỗ ở miễn phí cho sinh viên Khmer, giúp các em yên tâm học tập xa nhà.

Thượng tọa Trần Sol chia sẻ: “Sư nghĩ, trách nhiệm của mình không chỉ dừng lại ở việc duy trì ngọn lửa Phật pháp trong chùa, mà còn phải góp phần giữ gìn văn hóa, tri thức của dân tộc Khmer. Các em sinh viên hôm nay chính là tương lai. Nếu các em học giỏi, thành đạt, thì mai này sẽ quay về giúp lại quê hương, giúp cộng đồng mình phát triển”.

Em Kim Hùng Linh (Bên trái) và em Kim Bảo Duy đang tự học bài trong khuôn viên chùa MuNiRenSây

Với các em sinh viên, Thượng tọa Trần Sol không chỉ là vị sư cả uy nghiêm, mà còn là điểm tựa, là người cha thứ hai, luôn dạy bảo, dìu dắt và truyền ngọn lửa yêu thương, trách nhiệm cho thế hệ trẻ.

Từ nghệ sĩ, nhà sư, nghệ nhân cho đến những người dân bình dị, tất cả đều có chung một khát vọng: gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa Khmer. Những đóng góp thầm lặng ấy, dù nhỏ bé hay to lớn, đều góp phần làm nên sức sống bền bỉ của văn hóa dân tộc trong đời sống hôm nay. Rất trân trọng ghi nhận và tri ân những người đang ngày ngày “giữ lửa” cho văn hóa Khmer để tiếng trống, tiếng đàn, điệu múa, con chữ và nghi lễ thiêng liêng của dân tộc mãi ngân vang cùng năm tháng.

Ngọc Tươi/VOV-ĐBSCL