Những người 'giữ lửa' nghề thổi thủy tinh ở Xối Trì

Ngày qua ngày, không kể mùa đông hay mùa hè, những người thợ cuối cùng còn giữ “lửa” làng thủy tinh Xối Trì (Nam Trực - Nam Định) vẫn miệt mài làm việc trong nhiệt độ từ 50 đến 60 độ C, thổi những cục thủy tinh thành những chiếc cốc uống bia giá rẻ được sử dụng rộng rãi.

Từng là nghề thủ công đại trà nức tiếng, đến nay làng thủy tinh Xối Trì chỉ còn vỏn vẹn 3 lò thổi thủy tinh. Ông Trần Văn Duyên (50 tuổi), một trong số 3 chủ lò còn giữ “lửa” cho làng nghề cho biết, ông đã có gần 20 năm làm nghề thổi thủy tinh tại thôn Xối Trì, trong thôn chỉ còn 3 gia đình còn giữ nghề này, trong đó có 2 anh em nhà ông Duyên.

Mỗi lò thủy tinh nấu lên sẽ làm được khoảng 1.300 chiếc cốc, cứ cách 3-4 ngày mới nấu được 1 lò. Sản lượng như vậy là không cao, những chiếc cốc uống bia bán ra giá rất rẻ, nhưng có việc để làm đã là may mắn hơn phải bỏ nghề tìm kế sinh nhai khác, ông Duyên cho biết thêm.

Để làm ra được những sản phẩm ưng ý, người thợ phải cảm nhận được độ “chín” của thủy tinh. Thời gian đạt độ nóng chuẩn của thủy tinh rất ngắn, người thợ nào khéo sẽ nắm bắt được thời điểm đó để thổi cho thủy tinh có hình dáng như ý muốn

Thủy tinh nóng chảy được lấy ra bằng một chiếc ống rỗng, hay được gọi là ống tán, dùng để thổi thành hình cốc.

Quá trình thổi đòi hỏi người thợ phải đều hơi, thổi dứt khoát. Đây là công đoạn yêu cầu người làm phải có kinh nghiệm nhất định để giảm tỉ lệ sản phẩm lỗi phải tái chế.

Sau khi thổi định hình, những cục thủy tinh nóng chảy đã ra hình chiếc cốc.

Sau khi được thổi định hình, những chiếc cốc được cắt mép.

Phần mép thừa sẽ được mang đi tái chế lại.

Chiếc cốc được duy trì ở nhiệt độ nhất định trong quá trình cắt mép.

Phía trong xưởng sản xuất, những người thợ thủ công đang hăng say tạo nên những chiếc cốc dù hơi nóng hầm hập phả ra từ chiếc lò đun tỏa ra không khác gì một “chiếc lò bát quái”. Ông Duyên cười: “Làm việc tại đây phải có sức khỏe cũng như sức chịu đựng thật tốt mới có thể trụ được, có nhiều thương lái mua hàng vào tham quan đứng được chừng vài phút đã thấy khó thở và choáng váng.”

Những sản phẩm ở đây được nấu từ thủy tinh phế liệu mua từ các vùng lân cận, sau đó phân loại màu sắc rồi được đập nhỏ và rửa sạch trước khi đưa vào lò.

Công việc sơ chế nguyên liệu này thường do phụ nữ làm, nghe có vẻ nhẹ nhàng nhưng lại tiềm ẩn rất nhiều rủi ro khi những mảnh thủy tinh vỡ bắn vào mắt hoặc làm đứt tay chân.

Để giữ được nghề ông Duyên cũng như các hộ còn lại rất lao đao khi số tiền làm ra bởi những chiếc cốc thủy tinh nhiều khi không đủ để trang trải cuộc sống.

Trước đây, người làng Xối Trì thổi đủ loại thủy tinh như bóng đèn, bể cảnh…, cuộc sống cũng khấm khá từ đó. Nhưng rồi thời huy hoàng của thủy tinh thủ công qua đi, thủy tinh Trung Quốc rẻ hơn, mẫu mã cũng đa dạng dần chiếm lĩnh thị trường, chưa kể Xối Trì còn phải cạnh tranh khốc liệt với chính những sản phẩm tương tự trong nước được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, thổi bằng khí của Tiền Hải (Thái Bình)./.

CTV Tuấn Anh/VOV.VN