Những nguyên nhân khiến Iran gặp khủng hoảng năng lượng

Một cơ sở khai thác dầu của Iran. Ảnh: IRNA/TTXVN

Sau mùa hè bị mất điện nhiều lần, cuộc khủng hoảng năng lượng ở Cộng hòa Hồi giáo Iran đã trầm trọng thêm do những điều kiện mùa đông khắc nghiệt.

Thời tiết giá lạnh, tuyết rơi và ô nhiễm không khí đã làm tình hình tệ hơn đối với một ngành năng lượng thiếu đầu tư nâng cấp trong nhiều năm do các lệnh trừng phạt.

Báo The New York Times vừa qua đã tiết lộ một yếu tố khác góp phần vào tình trạng nghiêm trọng này. Đó là hai cuộc tấn công vào các đường ống khí đốt quan trọng hồi tháng 2, được cho là do Israel thực hiện. Những vụ nổ đã làm gián đoạn dòng chảy khí đốt đến hàng triệu người dân Iran và gây mất điện trầm trọng tại năm tỉnh.

Israel không bình luận về những vụ nổ khi đó, trong khi Bộ trưởng Dầu mỏ Iran, ông Javad Owji, cũng tỏ ra do dự trong việc quy trách nhiệm.

Theo The New York Times, chính quyền Iran đã cố gắng giảm thiểu hậu quả của những vụ tấn công bằng cách khai thác dự trữ khí đốt khẩn cấp. Chiến lược này tạm thời đã giúp ngăn chặn gián đoạn năng lượng cho hàng triệu người dân, nhưng lại khiến dự trữ năng lượng cạn kiệt. Mặc dù Iran là một trong những quốc gia có trữ lượng dầu mỏ và khí đốt lớn nhất thế giới, nhưng nước này đang cố gắng để bù đắp lại nguồn cung.

Những khó khăn này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, bao gồm quản lý yếu kém, tham nhũng và chính sách giá thấp khiến việc tiêu thụ lãng phí gia tăng.

Các nhà phân tích nói rằng các lệnh trừng phạt nặng nề mà phương Tây áp đặt đối với Iran vì chương trình hạt nhân của nước này cũng khiến nước này không thể hiện đại hóa ngành năng lượng vì thiếu các nhà đầu tư cần thiết để thực hiện điều đó.

Iran khẳng định chương trình hạt nhân của mình mang tính hòa bình, nhưng việc làm giàu urani đến mức gần có thể sản xuất vũ khí hạt nhân đã gây lo ngại quốc tế.

Tình trạng mất điện đang gây tác động nghiêm trọng đến ngành sản xuất công nghiệp của Iran. Một kỹ sư tại nhà máy sản xuất đồ gia dụng cho biết, chi phí sản xuất đã tăng lên do các lần mất điện. Ông còn lo ngại nhà máy sẽ phải cắt giảm nhân công để tiết kiệm chi phí.

Một khó khăn khác đến từ việc rớt giá của đồng rial, với giá trị tụt xuống mức thấp nhất lịch sử. Trong tuần qua, rial giao dịch ở mức 777.000 rial đổi 1 USD, mất hơn 10% giá trị chỉ trong vài ngày.

Trên quốc tế, Iran tiếp tục hứng chịu những tác động từ các căng thẳng khu vực. Sự sụp đổ bất ngờ của chính quyền ông Bashar al-Assad tại Syria khiến Iran mất đi một tuyến đường hậu cần quan trọng để cung cấp vũ khí cho Hezbollah. Lực lượng này gánh chịu những thất bại nặng nề trong năm qua khi đối mặt với chiến dịch quân sự kéo dài một năm của Israel.

Ngoài ra, các căng thẳng giữa Hezbollah và Israel cũng leo thang kể từ tháng 10/2023, khi lực lượng này thực hiện các cuộc tấn công hàng ngày nhằm vào Israel nhằm hỗ trợ đồng minh Hamas tại Gaza. Điều này xảy ra sau một cuộc tấn công chéo biên giới gây thiệt hại nghiêm trọng ở miền nam Israel vào tháng 10 năm ngoái, kéo theo xung đột kéo dài.

Căng thẳng đạt đỉnh vào tháng 9 khi một cuộc không kích tại Beirut khiến thủ lĩnh lâu năm của Hezbollah, Hassan Nasrallah, thiệt mạng và Israel phát động cuộc tấn công trên bộ vào miền nam Liban.

Dù hai bên đã đạt được một lệnh ngừng bắn mong manh vào cuối tháng 11, nhưng Iran vẫn tiếp tục chịu thiệt hại khi không thể bảo vệ các tuyến đường vận chuyển vũ khí quan trọng.

Việc mất quyền kiểm soát khu vực và sự thất bại trong việc bảo vệ lợi ích của các nhóm như Hezbollah đang làm suy yếu khả năng của Tehran trong việc duy trì sức mạnh khu vực.

Trong bối cảnh này, Lãnh tụ tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, đã cáo buộc Israel và Mỹ đứng sau sự sụp đổ của chính quyền Syria, đồng thời tuyên bố rằng "trục kháng chiến" sẽ mạnh mẽ hơn trong tương lai bất chấp các trở ngại hiện tại.

Việt Dũng/Báo Tin tức (Theo timesofisrael)