Những nguyên tắc vàng giúp cha mẹ đồng hành cùng bé trong giai đoạn ăn dặm

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, việc hiểu rõ các nguyên tắc cơ bản sẽ giúp cha mẹ đồng hành cùng con một cách tự tin, đảm bảo con được cung cấp đầy đủ dưỡng chất để phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn nhận thức.

Khi nào bé có thể bắt đầu ăn dặm?

Ăn dặm, hay còn gọi là ăn bổ sung, là giai đoạn trẻ được cung cấp thêm năng lượng và các vi chất dinh dưỡng từ các nguồn thực phẩm bên ngoài, do nguồn sữa mẹ không còn đáp ứng đủ nhu cầu tăng trưởng. Thời điểm lý tưởng nhất để bắt đầu ăn dặm là khi trẻ đủ 6 tháng tuổi.

Một số cha mẹ có thể nghĩ đến việc cho con ăn dặm sớm hơn, nhưng điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Hệ tiêu hóa của trẻ dưới 6 tháng tuổi còn non nớt, chưa đủ khả năng hấp thụ tinh bột và các chất phức tạp, có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa, thậm chí làm tăng nguy cơ dị ứng. Ngược lại, nếu bắt đầu ăn dặm quá muộn sau 6 tháng tuổi, trẻ có thể đối mặt với tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng, dẫn đến chậm tăng cân và chiều cao.

Tuân thủ nguyên tắc khi cho trẻ ăn dặm để tránh ảnh hưởng thói quen, sức khỏe của trẻ.

Để xác định chính xác thời điểm con sẵn sàng, cha mẹ có thể quan sát một số dấu hiệu sau:

• Trẻ hào hứng, tỏ ra thích thú khi thấy người khác ăn.

• Trẻ hay với tay lấy thức ăn, đưa đồ vật lên miệng.

• Trẻ có những biểu hiện di chuyển hàm và nhai.

• Trẻ có thể ngồi vững, giữ thẳng đầu và cổ.

Khi đã nhận thấy các dấu hiệu này, cha mẹ có thể bắt đầu hành trình ăn dặm cho con một cách khoa học.

Lượng ăn dặm phù hợp theo từng giai đoạn phát triển

Mỗi giai đoạn phát triển, nhu cầu dinh dưỡng của trẻ sẽ có sự thay đổi. Do đó, việc điều chỉnh lượng ăn và độ thô của thức ăn là vô cùng quan trọng.

Giai đoạn 6 - 8 tháng tuổi

Đây là giai đoạn trẻ làm quen với thức ăn mới, với nguồn dinh dưỡng chủ yếu vẫn đến từ sữa mẹ hoặc sữa công thức. Cha mẹ nên bắt đầu với một bữa ăn dặm mỗi ngày.

• Lượng ăn: Bắt đầu với khoảng 100 - 200ml/bữa. Sau 1-2 tháng làm quen, có thể tăng lên 2 bữa/ngày.

• Thức ăn: Giai đoạn này, hệ tiêu hóa của trẻ cần được làm quen dần. Cha mẹ nên chế biến thức ăn dạng lỏng, mịn và loãng. Các món ăn phù hợp bao gồm: bột, cháo loãng nghiền, cháo ngũ cốc nấu nhừ, hoặc các loại rau củ (cà rốt, khoai tây, bó xôi...) và thịt nạc (gà, heo, cá...) được xay nhuyễn và lọc mịn.

Giai đoạn 8 - 10 tháng tuổi

Ở giai đoạn này, trẻ đã quen với việc ăn dặm và có thể bắt đầu chuyển sang thức ăn có độ đặc hơn. Trẻ cũng bắt đầu mọc răng và thích cầm nắm, tự khám phá.

• Lượng ăn: Lượng ăn có thể tăng lên khoảng 200 - 250ml/bữa.

• Thức ăn: Chuyển sang bột, cháo đặc, cơm nhão. Cha mẹ có thể băm nhỏ hoặc xé thịt cá, băm nhỏ rau củ luộc mềm. Bổ sung thêm các loại trái cây nghiền như chuối, bơ, đu đủ... Ngoài ra, có thể cho trẻ tập cầm nắm các loại rau củ luộc cắt khối, cơm nắm nhỏ, hoặc bánh ăn dặm để kích thích kỹ năng vận động tinh.

Giai đoạn 10 - 12 tháng tuổi

Trẻ đã mọc thêm răng và có khả năng nhai tốt hơn. Cha mẹ cần tăng độ thô của thức ăn và đa dạng hóa thực đơn.

• Lượng ăn: Lượng thức ăn có thể tăng lên khoảng 250ml/bữa.

• Thức ăn: Trẻ có thể ăn cháo, cơm nát với thức ăn được băm nhỏ. Cha mẹ có thể thêm các loại tinh bột khác như mì, nui, hủ tiếu mềm. Đây cũng là thời điểm tốt để khám phá khẩu vị của trẻ, giúp bé thích thú với việc ăn uống.

Giai đoạn 12 - 24 tháng tuổi

Trẻ đã có thể ăn cơm nát, thậm chí là cơm thường với thức ăn được cắt, giã nhỏ.

• Lượng ăn: Khoảng 3 bữa chính mỗi ngày, mỗi bữa khoảng 300ml thức ăn.

• Thức ăn: Trẻ có thể ăn cơm, mì, bún... với các loại thức ăn được thái hạt lựu hoặc cắt nhỏ. Cha mẹ có thể bổ sung thêm các sản phẩm từ sữa như váng sữa, sữa chua để đa dạng khẩu vị và bổ sung canxi.

Những nguyên tắc cần ghi nhớ khi cho bé ăn dặm

Để hành trình ăn dặm của con trở thành một trải nghiệm vui vẻ và lành mạnh, cha mẹ cần tuân thủ một số nguyên tắc sau:

- Đúng thời điểm: Chỉ bắt đầu ăn dặm khi trẻ đủ tháng tuổi và có các dấu hiệu sẵn sàng. Trong trường hợp trẻ có bệnh lý, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

- Từ lỏng đến đặc, từ ngọt đến mặn: Ban đầu, hãy cho trẻ làm quen với các loại bột vị ngọt (như bột gạo, bột rau củ) trước khi chuyển sang các món mặn để trẻ thích nghi dần.

- Bắt đầu từ lượng nhỏ: Khởi đầu với một lượng ít và tăng dần khẩu phần ăn theo từng giai đoạn, đồng thời quan sát phản ứng và biểu hiện của trẻ.

- Tạo thói quen ăn đúng giờ: Thiết lập một khung giờ ăn cố định hàng ngày để tạo nếp sinh hoạt cho trẻ.

- Không bỏ sữa: Sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính cho trẻ dưới 1 tuổi. Cha mẹ không nên giảm hoặc bỏ sữa khi cho trẻ ăn dặm để tránh thiếu hụt dinh dưỡng.

- Sử dụng gia vị riêng: Hạn chế sử dụng gia vị thông thường. Nếu cần, chỉ sử dụng các loại gia vị dành riêng cho trẻ ăn dặm để bảo vệ hệ tiêu hóa non nớt của bé.

- Đa dạng hóa thực đơn: Thường xuyên thay đổi món ăn để giúp trẻ không bị ngán và được làm quen với nhiều hương vị khác nhau.

- Tập trung khi ăn: Tránh cho trẻ xem tivi, điện thoại hoặc chơi đồ chơi trong bữa ăn để trẻ tập trung hơn vào việc ăn uống.

- An toàn thực phẩm: Luôn lựa chọn thực phẩm tươi ngon, có nguồn gốc rõ ràng và đảm bảo vệ sinh an toàn.

- Không ép buộc: Không nên ép trẻ ăn quá nhiều. Nếu trẻ quấy khóc, nhè thức ăn, hoặc không hợp tác, cha mẹ nên dừng lại và tìm cách động viên, khuyến khích thay vì tạo áp lực.

- Xử lý kịp thời: Cha mẹ cần trang bị kiến thức về cách xử lý khi trẻ bị sặc hoặc hóc thức ăn. Khi có dấu hiệu dị ứng (mẩn đỏ, nôn mửa, khó thở), cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.

An Nhiên