Những nhân tố dẫn đến cuộc khủng hoảng giá gạo ở Nhật Bản

Gạo được trữ tại kho ở tỉnh Fukushima, Nhật Bản. Ảnh: Kyodo/TTXVN

Theo phóng viên TTXVN tại Tokyo, giá gạo của Nhật Bản đã tăng cao kể từ mùa Hè năm 2024, sau khi có cảnh báo của cơ quan tư vấn về một trận động đất lớn ở rãnh Nankai có thể xảy ra, dẫn đến tình trạng mua sắm hoảng loạn trong công chúng.

Ban đầu, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản cho rằng giá gạo sẽ giảm khi vụ lúa mới thu hoạch vào mùa Thu. Tuy nhiên, cho đến thời điểm hiện tại, giá gạo của Nhật Bản vẫn ở mức kỷ lục.

Sau đó, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản đã thay đổi lời giải thích của mình, cho rằng giá gạo tăng cao là do "tâm lý không muốn bán" và do hoạt động đầu cơ của thị trường.

Theo bộ này, vụ thu hoạch lúa năm 2024 dự kiến sẽ đạt tổng cộng 6,79 triệu tấn, nhiều hơn 180.000 tấn so với năm trước. Tuy nhiên, khối lượng gạo mới do các đại lý gạo lớn đảm bảo ít hơn năm trước. Đến cuối năm 2024, con số thực tế ít hơn 210.000 tấn và vào cuối tháng 1/2025, con số này ít hơn 230.000 tấn. Vẫn theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, sự khác biệt giữa con số ước tính và thực tế là do tình trạng đầu cơ của các thương nhân vừa và nhỏ khi mua gạo mới và nông dân không muốn bán.

Ông Shoichi Fujihira, 74 tuổi - Chủ tịch của Nittano Farm, một hợp tác xã nông nghiệp tại Isumi, tỉnh Chiba - đã nhận thấy một điều bất thường vào mùa Thu năm ngoái. Ông cho biết các công ty xây dựng và những người tự nhận mình là "thương nhân buôn gạo" đã lái xe tải đến và mua hết số gạo mới. Một đối tượng dường như mua gạo với mục đích bán lại gạo với giá cao hơn nhiều. Ông Fujihira đã kiểm tra một trang web dường như do người này điều hành. Trang web này chào bán gạo với giá cao hơn khoảng 700 yen (4,6 5USD) so với giá tại trang trại.

Vì quy mô của các giao dịch "bán lại" như thế này không được biết đến nên không chắc liệu chúng có thể được coi là "thủ phạm chính" khiến giá gạo tăng hay không.

Sau khi quyết định giải phóng gạo dự trữ, Bộ Nông nghiệp Nhật Bản hy vọng những nhà đầu cơ sẽ nhanh chóng bán hết hàng tồn kho và giá gạo sẽ bắt đầu giảm xuống. Thế nhưng ngay cả sau khi bộ này quyết định giải phóng gạo dự trữ vào ngày 7/2, giá vẫn không giảm.

Một viên chức trong chính quyền của Thủ tướng Shigeru Ishiba đã lên tiếng chất vấn: "Liệu nguyên nhân khiến giá gạo tăng mạnh không phải là do đầu cơ mà chỉ đơn giản là do thiếu gạo?". Một số chuyên gia tin rằng Bộ Nông nghiệp có thể đã ước tính quá cao sản lượng cho niên vụ 2024.

Nhiều nông dân chia sẻ chỉ số tình trạng mùa màng, là cơ sở để ước tính, "cao hơn thực tế" và sản lượng thu hoạch có thể thấp hơn dự kiến. Cũng có khả năng người tiêu dùng, nhà hàng, nhà phân phối và những người khác đang cố gắng tích trữ nhiều hàng tồn kho hơn, chuẩn bị cho tình trạng thiếu gạo có thể diễn ra như mùa Hè năm ngoái.

Nếu toàn bộ người dân Nhật Bản cố gắng tích trữ "hàng tồn kho" trong hai tuần, thì nhu cầu về gạo sẽ rơi vào khoảng 300.000 tấn. Con số này lớn hơn so với kế hoạch giải phóng gạo dự trữ của chính phủ là 210.000 tấn.

"Về cơ bản, không có đủ gạo", một giám đốc siêu thị ở Tokyo cho biết. Ông nói: “Giải phóng gạo dự trữ cũng giống như tưới nước cho sa mạc và giá gạo có thể sẽ không giảm".

Nguyễn Tuyến (P/v TTXVN tại Tokyo)