Những nút thắt kìm chân doanh nghiệp chuyển đổi xanh

Chuyển đổi xanh là cơ hội hay gánh nặng?

Tại diễn đàn "Doanh nghiệp phát triển bền vững Việt Nam 2025 (VCSF 2025) sáng ngày 21/8 tại Hà Nội, bà Trịnh Thị Hương - Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp Tư nhân và Kinh tế Tập thể (Bộ Tài chính) cho biết, doanh nghiệp chuyển đổi xanh, động lực mới tăng trưởng và phát triển khu vực kinh tế tư nhân là một chủ đề rất quan trọng theo đúng tinh thần của nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển khu vực kinh tế tư nhân.

Nghị quyết số 68 đã khẳng định mục tiêu phát triển đến năm 2045, cả nước sẽ có 3 triệu doanh nghiệp và khu vực tư nhân sẽ đóng góp trên 60% GDP. Và đặc biệt là trở thành một lực lượng chủ yếu trong phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn.

Sự cấp thiết của việc chuyển đổi xanh không chỉ đến từ mục tiêu phát triển, mà còn từ những thiệt hại kinh tế do biến đổi khí hậu gây ra.

"Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới (WB), vào năm 2020, Việt Nam đã thiệt hại khoảng 10 tỷ USD do biến đổi khí hậu. Nếu không có hành động, con số này có thể lên đến 523 tỷ USD vào năm 2050", bà Hương nhấn mạnh.

Bà Trịnh Thị Hương - Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp Tư nhân và Kinh tế Tập thể (Bộ Tài chính).

Bà Hương cho biết, để đạt được các mục tiêu bền vững và cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần khoảng 368 tỷ USD trong giai đoạn 2022-2040, trong đó khu vực tư nhân dự kiến đóng góp khoảng 186 tỷ USD. Điều này cho thấy vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong hành trình phát triển bền vững của quốc gia.

"Yêu cầu về bền vững không chỉ là sự tự nguyện, không chỉ còn là trách nhiệm tuân thủ mà đây chính là các cơ hội cho doanh nghiệp nếu chúng ta có thể nắm bắt được xu hướng", bà Hương khẳng định.

Ba rào cản lớn

Tuy nhiên, Phó Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp Tư nhân và Kinh tế Tập thể cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng, chuyển đổi xanh vẫn là một vấn đề mới và khó đối với phần lớn doanh nghiệp Việt Nam. Theo khảo sát, có ba rào cản chính đang cản trở quá trình này.

Chuyển đổi xanh vẫn là một vấn đề mới và khó đối với phần lớn doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ nhất: thiếu thông tin và nhận thức. Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, coi chuyển đổi xanh và ESG là những khái niệm "xa xỉ", chưa thấy được giá trị thiết thực và còn "loay hoay" không biết bắt đầu từ đâu.

Thứ 2, thiếu nguồn lực. Việc đầu tư vào chuyển đổi xanh đòi hỏi chi phí lớn về vốn, công nghệ và nhân lực, đây là một thách thức lớn khi lợi nhuận của các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn mỏng.

Thứ 3, thiếu hệ sinh thái hỗ trợ. Doanh nghiệp thiếu sự kết nối và hỗ trợ đồng bộ từ Chính phủ, các đối tác, hiệp hội và viện nghiên cứu để cùng nhau triển khai chuyển đổi một cách hiệu quả.

Thời gian qua, Bộ Tài chính đã chủ trì tham mưu ban hành nhiều chính sách hỗ trợ như ưu đãi tín dụng, hỗ trợ lãi suất 2%, ưu đãi thuế cho hoạt động R&D... Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất vẫn là: "Làm thế nào để doanh nghiệp tiếp cận được chính sách một cách hiệu quả?".

Để giải quyết vấn đề này, bà Hương cho rằng cần sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống. Về phía Bộ Tài chính, sẽ tập trung vào hoàn thiện chính sách thuế. Tiếp tục đưa ra các ưu đãi về thuế cho hoạt động R&D và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Khơi thông nguồn vốn xanh bằng việc riển khai hiệu quả cơ chế hỗ trợ lãi suất 2%, phát triển thị trường trái phiếu xanh, và tăng cường vai trò của các quỹ hỗ trợ. Đồng thời Có cơ chế đặc thù cho các tập đoàn lớn dẫn dắt các dự án hạ tầng xanh và hỗ trợ chi phí đào tạo khi doanh nghiệp lớn liên kết với doanh nghiệp nhỏ.

Cũng theo bà Hương, vai trò của các hiệp hội như VCCI trong việc nâng cao năng lực và kết nối cho doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng. Ngoài ra, bản thân các doanh nghiệp cũng cần chủ động đổi mới tư duy, coi chuyển đổi xanh không phải là chi phí mà là "khoản đầu tư cho tương lai", là tài sản và giá trị cốt lõi để tạo ra lợi thế cạnh tranh mới.

Thu An