Những sự thật đáng kinh ngạc về vực thẳm Challenger, nơi sâu nhất trên Trái đất

Một trong những địa điểm thú vị nhất, hấp dẫn nhất dáy đáy đại dương có thể kể đến Rãnh Mariana — một khe nứt ở phía tây Thái Bình Dương, kéo dài hơn 1.580 dặm (2.540 km), và là nơi có vực thẳm Challenger - điểm sâu nhất được biết đến trên bề mặt Trái đất, với độ sâu khoảng 11.000 mét dưới mực nước biển. Để so sánh, độ sâu này gần gấp ba lần so với vị trí xác tàu RMS Titanic nằm ở Đại Tây Dương và sâu hơn cả chiều cao của đỉnh Everest. Dưới đây là một số sự thật hấp dẫn về vực thẳm này.

Đạo diễn 'Titanic' là một trong số ít người từng đến khám phá vực thẳm Challenger

Có rất ít cuộc thám hiểm mang tính mạo hiểm của con người tới vực thẳm Challenger. Cuộc thám hiểm đầu tiên trong lịch sử tại vực thẳm này diễn ra vào năm 1960, với Trieste – một tàu lặn hình cầu.

Trong quá trình lặn, hai nhà thám hiểm Jacques Piccard và Don Walsh cho biết họ vô cùng sửng sốt khi nhìn thấy những sinh vật sống tại nơi mà các nhà khoa học từng cho rằng là không có thứ gì có thể tồn tại.

Nối tiếp sau Jacques Piccard và Don Walsh, James Cameron, đạo diễn của bộ phim "Titanic" năm 1997, là người tiếp theo khám phá vực thẳm Challenger. Trên chiếc tàu lặn do chính ông giúp thiết kế, James Cameron đã đạt đến độ sâu khoảng 10.908 mét, lập kỷ lục thế giới vào năm 2012.

Một túi nhựa được tìm thấy trong vực thẳm Challenger

Một nhà thám hiểm khác đã quay trở lại địa điểm này là Victor Vescovo, vốn đã đi xuống độ sâu 10.927 mét và lập kỷ lục thế giới vào năm 2019. Vescovo đã đưa ra cái nhìn sâu sắc đáng buồn về tác động của loài người đối với những địa điểm xa xôi dường như không thể chạm tới này. Theo đó, ông đã quan sát thấy một chiếc túi nhựa và giấy gói kẹo ở đáy rãnh Mariana.

Sau Victor Vescovo, đã có thêm một số ít nhà thám hiểm khám phá vực thẳm Challenger. Tuy nhiên, có rất ít cuộc thám hiểm địa điểm này được tổ chức, do tính chất nguy hiểm của nó.

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), cứ 10 mét lặn sâu xuống dưới bề mặt đại dương, áp suất lên một vật thể sẽ tăng thêm 1 atm. Atm là một đơn vị đo lường áp suất, tương đương 6,4 kg trên 6,5 cm2. Một chuyến đi đến vực thẳm Challengẻ có thể khiến một con tàu lặn chịu áp lực "tương đương với 50 máy bay phản lực khổng lồ" đè lên.

Nằm trong khu vực được đặt tên theo vị thần của thế giới ngầm

Giống như bầu khí quyển của Trái đất, đại dương có thể được mô tả theo các lớp. Theo NOAA, phần trên cùng được gọi vùng ánh sáng mặt trời và chỉ sâu 200 mét tính từ mặt biển.

Vùng mesopelagic, hay còn gọi là vùng chạng vạng, trải dài từ điểm cuối của vùng ánh sáng mặt trời đến khoảng 1.000 mét. Tiếp theo là vùng bathypelagic hay vùng nửa đêm, và vùng abyssopelagic hay vùng vực thẳm - kéo dài từ 4.000 mét đến 6.000 mét.

Trong vùng vực thẳm, rất ít dạng sống có thể sống sót. Ánh sáng mặt trời không thể rọi tới nơi đây, trong khi nhiệt độ gần như đóng băng. Nhưng vực thẳm Challenger còn sâu hơn nữa — trong vùng hadalpelagic, hay vùng hadal. Nó được đặt tên theo Hades, vị thần cai quản địa ngục trong thần thoại Hy Lạp.

Nơi trú ngụ của đời sống thủy sinh độc đáo và núi lửa bùn

Vùng hadal là một trong những môi trường sống ít được khám phá nhất trên Trái đất. Ở độ sâu kỷ lục không có ánh sáng mặt trời, từ lâu người ta đã nghĩ rằng không có gì có thể tồn tại ở đó. Nhưng quan niệm này đã bị xua tan.

"Ngay cả ở dưới đáy, sự sống vẫn tồn tại. Vào năm 2005, các sinh vật đơn bào nhỏ gọi là foraminifera, một loại sinh vật phù du, đã được phát hiện ở vực thẳm," theo NOAA. Những phát hiện tại vực thẳm Challenger bao gồm các mỏm đá đầy màu sắc và hải sâm sống ở tầng đáy.

Theo NOAA, một loạt núi lửa bùn dưới đáy biển và lỗ thông thủy nhiệt ở rãnh Mariana cũng hỗ trợ các dạng sống khác thường.

Mặc dù các lỗ thông thủy nhiệt trong núi lửa bùi tuôn ra dòng nước nóng có tính axit cao, các loài kỳ lạ và sinh vật cực nhỏ ở đó vẫn có thể tồn tại. Mặc dù không có ánh sáng mặt trời, các sinh vật vẫn được hưởng lợi từ nguồn nước giàu chất dinh dưỡng thoát ra từ các lỗ thông hơi thủy nhiệt. Môi trường hỗ trợ sự sống là kết quả của các phản ứng hóa học giữa nước biển và magma trồi lên từ bên dưới đáy đại dương.

Vẫn chưa biết chính xác độ sâu của rãnh Mariana

Đáy đại dương vẫn là một trong những nơi bí ẩn nhất với con người. Trên thực tế, các bản đồ về Mặt trăng và Sao Hỏa còn chi tiết hơn nhiều so với các bản đồ về đáy biển Trái Đất.

Mặc dù con người đã khám phá bề mặt đại dương trong hàng chục nghìn năm, nhưng chỉ có khoảng 20% diện tích đáy biển được lập bản đồ, theo số liệu năm 2022 của NOAA. Tuy nhiên, với sự quan tâm cao đối với Rãnh Mariana, các nhà nghiên cứu đã thực hiện một số nỗ lực để đưa ra những bức tranh ngày càng chi tiết về các đặc điểm của nó.

Nhưng điều đó không dễ dàng: Do sự rộng lớn và sâu thẳm của vùng đáy đại dương, các nhà khoa học phải dựa vào công nghệ sonar hoặc âm thanh để cố gắng đưa ra một bức tranh đầy đủ về những gì bên dưới. Nhờ thiết bị đo đạc và công nghệ không ngừng được cải thiện nên độ sâu ước tính của vực thẳm Challenger đã được cập nhật gần đây nhất vào năm 2021 là khoảng 10.935 mét.

Tham khảo CNN

Anh Việt