Những thói quen của cha mẹ khiến trẻ tổn thương

Sống với cha mẹ nhưng như đang sống trong vỏ ốc, nhiều đứa trẻ lớn lên cùng những vết thương vô hình từ chính cách dạy dỗ và hành xử của người lớn mà không ai nhận ra.

Có những tổn thương không đến từ biến cố lớn, mà lặng lẽ hình thành qua từng câu nói, ánh mắt, thói quen thường ngày của cha mẹ. Những hành vi tưởng như vô hại nhưng lặp đi lặp lại nhiều lần có thể gieo vào lòng trẻ cảm giác tự ti, bất an, thậm chí là cảm xúc bị từ chối, không được yêu thương. Dưới đây là những thói quen phổ biến mà nhiều cha mẹ có thể đang mắc phải, vô tình khiến con cái tổn thương trong quá trình lớn lên:

Ảnh minh họa/ Nguồn Internet

So sánh con với người khác

“Con nhà người ta học giỏi, ngoan ngoãn, còn con thì…”, câu nói quen thuộc tưởng như chỉ để khích lệ nhưng thực tế lại đẩy trẻ vào cảm giác kém cỏi, không được chấp nhận. Trẻ em không cần trở thành ai khác ngoài chính mình. Sự so sánh thường xuyên khiến trẻ hình thành tâm lý cạnh tranh không lành mạnh, dần đánh mất sự tự tin và cảm thấy giá trị bản thân bị phủ nhận.

La mắng, chỉ trích thay vì lắng nghe

Không ít cha mẹ lựa chọn la hét, đe dọa hoặc trách mắng khi con phạm lỗi, thay vì bình tĩnh lắng nghe và hướng dẫn con sửa sai. Trẻ em trong môi trường đầy tiếng quát tháo sẽ dần trở nên sợ hãi, thu mình, thậm chí học theo lối giao tiếp tiêu cực đó khi trưởng thành.

Áp đặt thay vì tôn trọng cảm xúc của con

Nhiều phụ huynh nghĩ rằng trẻ con thì “biết gì mà đòi hỏi”, nên họ gạt đi cảm xúc của con, quyết định mọi thứ thay con như học gì, chơi gì, mặc gì, sống thế nào. Nhưng trẻ cũng có cảm xúc, nhu cầu, sở thích riêng. Việc không được lắng nghe khiến trẻ cảm thấy mình không có tiếng nói, dễ phát triển tâm lý nổi loạn hoặc thụ động.

Thờ ơ, thiếu quan tâm tinh thần

Không ít cha mẹ mải mê với công việc, với điện thoại hay áp lực cuộc sống mà quên mất con cái cũng cần được chia sẻ, tâm sự. Sự hiện diện về thể chất không thể thay thế cho sự hiện diện về tinh thần. Trẻ lớn lên trong một ngôi nhà lạnh lẽo về cảm xúc dễ rơi vào trạng thái cô đơn, thiếu cảm giác an toàn và có nguy cơ tìm kiếm sự quan tâm sai cách từ bên ngoài.

Không xin lỗi khi sai

Một sai lầm của nhiều cha mẹ là cho rằng “người lớn không cần xin lỗi trẻ con”. Thế nhưng, chính sự thiếu gương mẫu đó làm xói mòn niềm tin của trẻ vào sự công bằng, lòng tôn trọng và sự trung thực. Trẻ sẽ học được rằng người có quyền có thể sai mà không cần chịu trách nhiệm.

Kỳ vọng quá mức

Cha mẹ nào cũng mong con giỏi giang, thành đạt, nhưng khi sự kỳ vọng trở thành gánh nặng, trẻ dễ rơi vào áp lực tâm lý. Việc phải đạt điểm cao, phải giỏi mọi mặt sẽ khiến trẻ lo lắng, sợ thất bại, mất phương hướng nếu không được như mong đợi.

Không để con thất bại

Một số cha mẹ luôn muốn “trải sẵn thảm đỏ” cho con, lo mọi thứ, không để con chịu bất kỳ khó khăn nào. Họ nghĩ mình đang yêu thương nhưng thực ra đang tước đi cơ hội để con học cách chịu trách nhiệm, vượt qua thử thách và rèn luyện bản lĩnh.

Vết thương âm thầm và những hệ lụy kéo dài

Những tổn thương tinh thần trong tuổi thơ có thể không thấy ngay lập tức, nhưng sẽ âm thầm ảnh hưởng đến cách trẻ hình thành nhân cách, nhìn nhận bản thân và ứng xử với người khác. Một đứa trẻ bị tổn thương sẽ lớn lên với nhiều hoài nghi, thiếu tin tưởng vào tình cảm, hoặc mang theo nỗi giận dữ khó hóa giải.

Cha mẹ cần làm gì?

Lắng nghe con nhiều hơn thay vì chỉ ra lệnh.

Tôn trọng và công nhận cảm xúc của con, dù chúng khác với suy nghĩ của người lớn.

Chấp nhận sự không hoàn hảo, con không cần là bản sao của ai.

Học cách xin lỗi và sửa sai khi làm tổn thương con.

Cùng con vượt qua thử thách thay vì làm hộ.

Dành thời gian chất lượng bên con, để con cảm nhận được sự yêu thương và đồng hành thật sự.

Trương Hiền