Những trái tim 'thắp lửa' (bài 2)

Cán bộ, chiến sĩ Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông, Công an TP. Hải Phòng diễn tập chữa cháy trên biển. Ảnh: TL.

BÀI 2: NHỮNG NGƯỜI MONG MÌNH THẤT NGHIỆP

“Nhân dịp năm mới, Bác chúc các chú thất nghiệp” - đó là lời chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho lực lượng cảnh sát phòng cháy, chữa cháy (PCCC) Hà Nội (năm 1955). Lời chúc vui vẻ của vị lãnh tụ vừa là lời động viên, vừa là mục tiêu, nhiệm vụ mà mỗi cán bộ, chiến sĩ PCCC và cứu nạn, cứu hộ (CNCH) hướng tới.

“Khi chúng tôi có việc làm, nghĩa là nơi nào đó đang có cháy nổ, tai nạn, có những người dân đang chịu hiểm nguy, và nhiều khi có cả những nỗi đau, mất mát… Bởi vậy, từ sâu trong thâm tâm mình, chúng tôi chỉ mong được thất nghiệp, như lời Bác Hồ chúc năm xưa” – Thiếu tá Hoàng Văn Thám, Đội trưởng Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông, Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an TP. Hải Phòng.

Ngày 1-1-1955, nhân dịp mít tinh chào mừng Đảng và Chính phủ, sau 9 năm kháng chiến trường kỳ thắng lợi trở về Thủ đô, Đại đội Chữa cháy Hà Nội được cử một Tiểu đội tham gia bảo vệ lễ đài trên Quảng trường Ba Đình lịch sử. Cuộc mít tinh diễn ra an toàn, Bác đã đi từ lễ đài xuống, rẽ qua thăm đơn vị chữa cháy đang làm nhiệm vụ, Bác ân cần bắt tay từng người và chúc: “Nhân dịp năm mới, Bác chúc các chú thất nghiệp”. Từ đó, lời chúc vui vẻ của Người đối với lực lượng cảnh sát PCCC vừa là lời động viên vừa là mục tiêu, nhiệm vụ.

Để mình “thất nghiệp”, hơn 10 năm qua, các cán bộ, chiến sĩ (CBCS) Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông đã và đang không ngừng nỗ lực phấn đấu, vượt qua mọi khó khăn, xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đảm bảo an toàn PCCC, CNCH trên tuyến đường thủy, đóng góp xứng đáng vào công tác đảm bảo an ninh chính trị, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thành phố, góp phần tô thắm thêm trang sử truyền thống anh hùng của lực lượng Cảnh sát PCCC, Công an thành phố Cảng trung dũng, quyết thắng.

Đương đầu với “giặc lửa” nơi đầu sóng

Cán bộ, chiến sĩ Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông, Công an TP. Hải Phòng chữa cháy tàu Hải Hà 18 chở 900m3 xăng A92 ngày 10-3-2018. Ảnh: TL.

Cuộc chiến đấu chống giặc lửa bao nhiêu năm qua ở vùng đất cảng Hải Phòng luôn căng thẳng, khốc liệt. Trong tâm thức của những người lính chữa cháy nơi đây luôn thường trực giây phút nghẹt thở giữa lằn ranh sinh tử, những hy sinh mất mát khó có thể đắp bù. Khắc ghi lời Bác dạy, những năm qua, Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông đã luôn dũng cảm, mưu trí chiến đấu, chiến thắng “giặc lửa” nơi đầu sóng trong những tình huống ngàn cân treo sợi tóc.

Hải Phòng nằm ở vị trí trung tâm vùng duyên hải Bắc Bộ, là thành phố công nghiệp có hệ thống cảng biển, dịch vụ hàng hải, vận tải biển, vận tải thủy nội địa phát triển, là nơi trung chuyển hàng hóa lớn của cả nước. Hằng năm có hàng vạn lượt tàu ra vào cảng. Toàn thành phố có 26 tuyến giao thông đường thủy, với tổng chiều dài hơn 506km, trong đó có 17 tuyến quốc gia và 9 tuyến địa phương, tuyến ven đảo Cát Bà và nhiều tuyến sông khác như: sông Lạch Tray, sông Cấm, sông Phi Liệt, sông Đào, sông Bạch Đằng… Các phương tiện thủy nội địa hoạt động không có vị trí cố định; nhiều phương tiện chở hàng tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ cao, tai nạn, sự cố gây thiệt hại về người và tài sản, ảnh hưởng tới môi trường cảng biển. Trong tình hình đó, 37 CBCS của Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông phải thực hiện nhiệm vụ rất nặng nề, thường trực sẵn sàng chữa cháy và CNCH; kiểm tra, hướng dẫn, tuyên truyền xây dựng phong trào toàn dân PCCC trên địa bàn, cơ sở được giao quản lý.

Noi gương các thế hệ cha anh đã từng chữa cháy thành công tàu hóa chất Alexander Grin (năm 1968), phát huy truyền thống anh hùng của lực lượng Cảnh sát PCCC, CNCH thành phố, Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông đã nhiều lần chặn đứng thảm họa cháy nổ, bảo vệ an toàn cho thành phố Cảng. Những chiến công tiêu biểu như: Vụ cháy tàu Shun Cheng (Đài Loan) ngày 30-9-2013, cháy tàu Contship ACE của Cộng hòa Sip tại cảng Nam Hải ngày 27-11-2015, cháy tàu Hải Hà 18 ngày 10-3-2018 và nhiều vụ hỏa hoạn, rò rỉ hóa chất khác đều được khống chế kịp thời. Mỗi vụ hỏa hoạn xảy ra là một tình huống cháy với tính chất, mức độ phức tạp khác nhau. Duy chỉ có điểm giống nhau là những người lính chữa cháy luôn dũng cảm, sáng tạo, mưu trí trong chiến đấu.

Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông chữa cháy vụ cháy Tàu Contship ACE quốc tịch Cộng hòa Sip. Ảnh: TL.

Trong đó, chiến công cứu tàu Hải An 16 luôn được những người lính cứu hỏa đất cảng Hải Phòng ôn lại với niềm tự hào về tinh thần chiến đấu và chiến thắng giặc lửa. Sáu năm đã trôi qua, nhưng kí ức về vụ cháy tàu Hải An năm 2017 vẫn còn nóng rực trong tâm trí của Thượng tá Lê Đình Nam, Phó Trưởng Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an TP. Hải Phòng. Anh kể lại: 12h30 ngày 21-9-2017, tàu Hải An 16 thuộc Công ty TNHH Đầu tư dịch vụ Hoàng Phát đang chở gần 4 triệu lít xăng A92 thì bị sự cố nổ buồng bơm. Vụ nổ khiến ba thuyền viên bị thương nặng và tử vong, lửa bùng lên dữ dội, đáy tàu bị thủng khiến nước sông Cấm và xăng tràn vào buồng máy. Nếu nguy cơ phóng điện từ hệ thống ắc quy xảy ra sẽ gây ra cháy nổ cả con tàu, sẽ là thảm họa cho TP. Hải Phòng khi gần 4 triệu lít xăng A92 tràn ra sông gây ô nhiễm môi trường, gây cháy lan sang các tàu thuyền khác.

Rất may, thảm họa đó đã không xảy ra. Bởi hôm đó đã có những con người quả cảm xung phong xuống tàu làm nhiệm vụ. Đó là Thượng tá Lê Đình Nam (lúc đó là Trưởng phòng), Đại úy Phạm Văn Nam, Thượng úy Hoàng Văn Thám (lúc đó là hai đội trưởng thuộc Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông). Ba CBCS đã không chút đắn đo, xung phong xuống tàu để thực hiện phương án loại trừ nguy cơ phóng tia lửa điện từ các ắc quy trong buồng máy. Đây là nhiệm vụ cực kỳ nguy hiểm, chỉ cần một sai sót nhỏ sẽ gây hậu quả vô cùng thảm khốc, có thể hy sinh bất cứ lúc nào.

Trong đêm tối, các đồng chí đã nhanh chóng xử lý toàn bộ các đầu nối ắc quy, loại trừ được nguy cơ phóng điện trong buồng máy, chặn đứng thảm họa cận kề.

“Đêm ấy, giây phút xung phong xuống tàu vô hiệu hóa ắc quy, anh đã nghĩ gì?”, một câu hỏi đặt ra cho Thượng tá Lê Đình Nam. Anh khẽ cười: “Tôi không nghĩ gì cả. Nếu nghĩ, thì có lẽ tôi đã không xuống tàu, bởi lần xuống đó có thể là lần cuối cùng tôi còn được làm nhiệm vụ”.

Nhiệm vụ tiếp theo là dùng lăng phun bọt phun đầy khoang chứa xăng dầu để cản trở sự cháy. Đồng chí Hoàng Văn Thám là người thực hiện việc buộc lăng, cánh tay anh ngập trong hỗn hợp xăng dầu. Gần 1 giờ sáng ngày 24-9-2017, tàu Hải An 16 về cơ bản an toàn. Công tác đảm bảo an toàn PCCC, CNCH được thực hiện suốt 19 ngày sau đó mới kết thúc. Dù cả cánh tay bị bỏng xăng dầu, nhưng anh và đồng đội thở phào nhẹ nhõm vì giữ được bình yên cho thành phố.

Ghi nhận hành động dũng cảm nhận nhiệm vụ, sẵn sàng hi sinh tính mạng để chặn đứng thảm họa của ba chiến sĩ, ngày 20-12-2018 Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã ký Quyết định số 2449/QĐ-CTN tặng Huân chương Chiến công hạng Ba cho ba đồng chí Thượng tá Lê Đình Nam, Đại úy Phạm Văn Nam và Thượng úy Hoàng Văn Thám.

Rèn luyện bản lĩnh

Là chi bộ trực thuộc Đảng bộ Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH (Công an TP. Hải Phòng), Chi bộ Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông là hạt nhân lãnh đạo mọi mặt công tác của Đội, xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh gắn với xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, hoàn thành tốt nhiệm vụ đảm bảo an toàn PCCC và CNCH trên tuyến sông, biển của thành phố và chăm lo cho đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, đảng viên, chiến sỹ trong Đội.

Để thực hiện được chức năng nhiệm vụ ấy, không ít những khó khăn, thách thức đã đặt ra đối với Chi ủy Chi bộ. Trong đó, thách thức lớn nhất là công tác giáo dục chính trị tư tưởng, quản lý cán bộ, đảng viên và chiến sỹ trong đơn vị. Bởi nếu không nâng cao nhận thức chính trị, thống nhất ý chí và hành động thì không thể thực hiện thắng lợi chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của cấp trên, đảm bảo sức mạnh chiến đấu của đơn vị.

Nhiệm vụ PCCC và CNCH trên sông, biển là nhiệm vụ nặng nhọc, vất vả, hiểm nguy. Ở địa bàn sông biển nhiều luồng lạch như Hải Phòng, nhiệm vụ này lại càng khó khăn phức tạp. Trong khi đó điều kiện làm việc, thường trực sẵn sàng chiến đấu, trang thiết bị phục vụ chiến đấu và công tác của CBCS còn rất nhiều thiếu thốn đã gây tâm lý, tư tưởng không muốn công tác tại Đội. Có đảng viên và CBCS làm việc cầm chừng, không quan tâm đến chất lượng hiệu quả, thậm chí vi phạm ý thức tổ chức, kỉ luật.

Xác định được điều đó, Chi ủy Chi bộ đã đề ra yêu cầu phải thay đổi hình thức, biện pháp giáo dục chính trị tư tưởng tới đảng viên và CBCS để khơi dậy tinh thần nhiệt tình cách mạng, tính tự giác, tích cực trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Theo đó Chi ủy chỉ đạo tăng cường các hoạt động nhằm bồi đắp đạo đức cách mạng, khơi dậy lòng tự hào về truyền thống cách mạng của lực lượng Công an nhân dân nói chung, lực lượng cảnh sát PCCC và CNCH nói riêng.

Chi ủy Chi bộ đặc biệt coi trọng việc chủ động nắm bắt tâm tư, tình cảm, diễn biến tư tưởng, đạo đức, lối sống của đảng viên, CBCS trong Đội để kịp thời giải quyết, uốn nắn những vấn đề nảy sinh về tư tưởng, đạo đức, lối sống. Cùng với đó quan tâm, đầu tư xây dựng môi trường làm việc, công tác tốt, để mỗi CBCS coi đơn vị là nhà, vừa có tình đồng chí, đồng đội, vừa có tình thân gia đình.

Tập thể cán bộ, chiến sĩ Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông, Công an TP. Hải Phòng bên tàu chữa cháy Hải Phòng 01.

Đặc biệt, để thực hiện nhiệm vụ tiếp nhận và vận hành Tàu chữa cháy và CNCH Hải Phòng 01 của thành phố giao cho Đội trực tiếp quản lý, sử dụng. Đây là con tàu chữa cháy và CNCH trên biển lớn nhất của cả nước, trị giá gần 200 tỉ đồng, đòi hỏi công tác bảo quản, bảo dưỡng, vận hành phải theo một chế độ nghiêm ngặt của công ước quốc tế về hàng hải. Nếu không huy động được sự vào cuộc của cả đơn vị thì không thể hoàn thành nhiệm vụ. Chi ủy đã báo cáo Đảng ủy Phòng đăng ký công trình phần việc phục vụ nhân dân năm 2022 “Tiếp nhận, bảo quản, vận hành hiệu quả Tàu chữa cháy và CNCH Hải Phòng 01”. Đảng ủy Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH đã ban hành Nghị quyết, giao đơn vị xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện. Theo đó, Chi bộ và Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông trực tiếp thực hiện nhiệm vụ với sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy và sự tham gia của toàn thể đảng viên, CBCS trong toàn đơn vị. Chi ủy Chi bộ đã chủ động báo cáo Đảng ủy cấp trên cho xây dựng doanh trại đóng quân tại nơi tàu neo đậu với sự đồng hành của các doanh nghiệp quanh khu vực cảng.

Với sự lãnh đạo của toàn Đảng bộ và quyết tâm của CBCS toàn Đội, trong vòng 3 tháng, doanh trại Phân đội Tàu chữa cháy và CNCH Lạch Huyện đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Với diện tích 500m2, đây không chỉ là nơi làm việc, sinh hoạt, thường trực chiến đấu của CBCS, mà còn trở thành địa chỉ tham quan, giao lưu, học tập của nhiều đơn vị, địa phương trên cả nước. Một lần nữa thực tế cho thấy, khi tư tưởng thông, ý chí và hành động thống nhất thì việc khó đến mấy cũng có thể hoàn thành thắng lợi.

Trong những thành tích của Đội, không thể không kể đến những đóng góp của người đứng đầu – Thiếu tá Hoàng Văn Thám, Bí thư chi bộ, Đội trưởng. Tấm gương về ý thức rèn luyện, nói đi đôi với làm, anh dũng, quả cảm trong thực hiện nhiệm vụ của đồng chí Thám chính là tấm gương thuyết phục, cảm hóa, góp phần ngăn chặn hiệu quả những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đơn vị. Tấm gương quả cảm khi thực hiện nhiệm vụ CNCH vụ nổ, cháy tàu Hải An 16 (năm 2017) tại Cảng K99 Hải Phòng là minh chứng điển hình nhất.

Với vai trò là người chỉ huy, Đội trưởng Hoàng Văn Thám luôn trau dồi kiến thức quý báu và nhiệt tình chia sẻ, hướng dẫn anh em trong đơn vị những kĩ năng, thao tác chữa cháy và CNCH, đặc biệt là với những loại hình đặc thù như tàu xăng, tàu dầu, tàu hóa chất.

“Đặc thù công việc gấp gáp, rất khó khăn để quyết định phương án chỉ trong tích tắc. Nếu tôi ra quyết định sai lầm thì sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường. Bởi vậy tôi phải luôn bình tĩnh suy xét, cân nhắc, phân công nhiệm vụ cho anh em rành mạch, hợp lý” - Đội trưởng Hoàng Văn Thám chia sẻ.

Chiến công thầm lặng

Trong hơn 10 năm qua, Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Trên sông đã tham gia tổ chức chữa cháy 44 vụ cháy, nổ; tham gia cứu nạn cứu hộ 38 vụ trên sông, biển; đã cứu được 66 người và tìm kiếm cứu nạn 39 nạn nhân; bảo vệ giá trị tài sản cho các chủ tàu, chủ cơ sở không bị cháy hàng tỷ đồng, ngăn ngừa nguy cơ sự cố tràn dầu gây ô nhiễm môi trường hàng chục vụ trên sông, biển…

Thiếu tá Hoàng Văn Thám chia sẻ, nghe đến lực lượng PCCC, nhiều người dân chỉ biết đến chức năng chính là PCCC mà ít biết đến nhiệm vụ CNCH của lực lượng này. Dù lao vào các đám cháy hay lặn dưới đáy sông sâu, đều là những công việc hiểm nguy, không hề đơn giản, đòi hỏi CBCS phải có kiến thức cơ bản, chuyên sâu về nhiều lĩnh vực. Mỗi công việc đều đòi hỏi sự thông minh, quả cảm của các chiến sỹ PCCC và CNCH. Kết quả cuối cùng mà CBCS mong muốn và nỗ lực đạt được, là hạn chế tối đa sự thiệt hại về người và của, CNCH thành công trong các sự cố, tai nạn. Đây là mặt trận không tiếng súng, và nhiệm vụ “trong bất kỳ tình huống nào, tính mạng, sức khỏe của nhân dân là trên hết và trước hết” là nhiệm vụ thiêng liêng thôi thúc mỗi chiến sĩ xông pha vào mặt trận ấy.

Trong mắt nhiều người dân, các anh là những người anh hùng. Nhưng chính họ luôn muốn từ chối sự vinh danh đó. Bởi như thế có nghĩa là có những vụ cháy, những tai nạn đã xảy ra, và người dân phải chịu nhiều nỗi đau, mất mát, cả tính mạng và tài sản. Từ thâm tâm, các anh chỉ mong mình thất nghiệp. Gắn bó với nghề không phải là để được vinh danh hay nhận lại sự mang ơn của mọi người. Sứ mệnh của lính cứu hỏa là sẵn sàng dấn thân, vì bình yên cuộc sống!

“Có người bảo lính chữa cháy trên sông, biển là sướng nhất, được tác nghiệp trong môi trường thoáng mát. Mọi người đâu biết rằng khi tàu chạy thì gió thổi ù ù, nhưng dừng lại làm nhiệm vụ thì vô cùng oi bức, ngột ngạt, hơi nóng từ mặt sông, mặt biển phả lên hầm hập. Không những thế, địa bàn sông, biển nhiều luồng lạch, sóng to gió cả luôn luôn tiềm ẩn những hiểm nguy không thể đoán định trước”.

Cán bộ, chiến sĩ Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông, Công an TP. Hải Phòng thực hiện nhiệm vụ cứu nạn trên sông.

Không chỉ công tác PCCC, mà nhiệm vụ CNCH cũng luôn căng thẳng. Trong 6 tháng đầu năm 2023, chỉ tính riêng vụ việc CNCH liên quan đến đuối nước cũng đã có hơn chục vụ. Có đợt 3 ngày liên tiếp đều có vụ đuối nước, Đội phải huy động tối đa lực lượng tích cực tìm kiếm nạn nhân. Đội đã tham gia tìm kiếm, CNCH vụ việc máy bay trực thăng VN-8650 rơi tại khu vực gần đảo Hòn Nét (khu vực Vịnh Hạ Long) ngày 5-4-2023. Hai xuồng CNCH cùng 14 CBCS nhanh chóng lên đường làm nhiệm vụ. Đơn vị đã tham mưu cho Ban Chỉ huy CNCH xây dựng kế hoạch, đưa ra các phương án tổ chức tìm kiếm. Đến 23 giờ 30 phút cùng ngày, lực lượng tìm kiếm đã tìm được thi thể nạn nhân thứ 3 là phi công Chu Quang Minh. Sáng hôm sau, thi thể nạn nhân thứ 4 cũng được tìm thấy.

Tuy đã quen với nhiệm vụ đột xuất, nhưng liên quan đến tính mạng con người, phải chứng kiến cảnh đau thương, tang tóc, anh em ai cũng căng như dây đàn, mệt rã rời và tâm lý bị ảnh hưởng nặng nề. Lính của Đội, ai cũng có “nghiệp vụ nước”, bơi và lặn thiện xạ. Càng xuống sâu áp lực nước càng lớn, khó thở, tai ù đi và buốt nhói, thậm chí có thể bị chảy máu tai. Để thích nghi được, anh em phải thường xuyên luyện tập để có sức chịu đựng tốt hơn, bản lĩnh luôn vững vàng trong tình thế ngàn cân treo sợi tóc.

Những lá thư cảm ơn của người dân, doanh nghiệp nằm ngay ngắn trên bàn làm việc của Đội trưởng Thám. Những dòng chữ viết tay trong cảm xúc nghẹn ngào, những lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất từ các gia đình dành cho CBCS của Đội đã không quản ngại hiểm nguy, vất vả, tìm kiếm người thân cho họ. Những lá thư không phải ai cũng biết đến, không phải nhiệm vụ nào cũng được vinh danh, nhưng mỗi CBCS luôn lấy sự bình an của nhân dân làm niềm vui, nguồn động viên cho mình. Họ là những người hùng thầm lặng với những chiến công thầm lặng.

“Khi tới hiện trường một vụ CNCH, bến sông đông kín người, mùi hương khói, tiếng gào khóc vang lên, anh em phải gạt bỏ tâm lý nặng nề, nhanh chóng quan sát, nhận định tình hình và lao vào tìm kiến nạn nhân. Đeo bộ đồ lặn, từ từ lặn xuống đáy sông. Giữa một vùng nước tối thẫm, lạnh lẽo, cảm giác cô đơn tuyệt đối. Ngay cả có đồng đội bên cạnh cũng không thể nhìn thấy, nghe thấy, sờ thấy nhau. Kênh thông tin liên lạc duy nhất giữa người dưới nước và người trên thuyền CHCN là sợi dây với những quy ước ám hiệu”, Đội trưởng Hoàng Văn Thám chia sẻ về công việc CHCN trên sông.

Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông, Công an TP. Hải Phòng vinh dự được đón nhận danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (28-9-2023).

Cách đây nửa thế kỉ, ngày 2-9-1973, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Đội PCCC, Sở Công an TP. Hải Phòng vì những thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc chiến chống giặc lửa nơi đất cảng. Và mới đây, ngày 28-9-2023, Đội Cảnh sát PCCC và CNCH trên sông thuộc Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an TP. Hải Phòng một lần nữa vinh dự được nhận danh hiệu cao quý này vì những nỗ lực vượt mọi khó khăn, nguy hiểm cứu hỏa nơi đầu sóng. Tự hào nửa thế kỉ, hai mốc son ở một đơn vị anh hùng!

(Còn nữa...)

Huy Nam - Thái Hưng