Những trợ lý AI của một nữ nhà báo

Mặc dù cách đây không lâu, viễn cảnh như mô tả dưới đây có vẻ như là thứ gì đó hão huyền, vậy mà người ta có thể dễ dàng hình dung được nó xảy ra như thế nào trong vài năm. Tất cả nhờ vào tiến bộ của AI.

Đây là tương lai gần. Khi Người làm báo ngủ dậy, tất cả các thiết bị thông minh trong nhà cô ấy cũng thế. Một thiết bị bắt đầu phát các bản tin vắn đúng lúc cô ấy ra khỏi giường và bước được vài bước. Nó biết là não của công ấy chưa tiếp nhận được những bản tin dài ngay khi ngủ dậy.

Công nghệ thay đổi tư duy của người làm báo. Ảnh: Media Helping Media.

Cùng lúc đấy, nhà thông minh của cô ấy cũng bắt đầu chuẩn bị công việc cho một ngày. Máy pha cà phê chạy bằng thuật toán thông minh pha đồ theo khẩu vị của Người làm báo. Điện thoại của cô ấy cũng hiện lịch làm việc trong ngày và trước khi ra khỏi nhà, cô ấy cũng đã được cập nhật tất cả tin tức có thể ảnh hưởng đến phạm vi công việc của mình.

Ra khỏi nhà, Người làm báo nhảy lên xe tự lái của mình. Trên đường đi làm, podcast sẽ được phát theo danh sách mà thuật toán gợi ý theo thói quen nghe của cô.

Còn vài dặm trước khi đến công ty, cảm biến của xe phát hiện chất lượng không khí giảm 10 phần trăm. Điều này làm Người làm báo tò mò. Khi đến gần tòa soạn, thuật toán theo dõi mạng xã hội thông báo cho cô là ô nhiễm không khí đang được nhiều người nhắc tới trên mạng và trẻ em vùng này đang lên cơn hen suyễn.

Ngay khi ngồi vào bàn làm việc, cô mở phần mềm ứng dụng AI của mình lên và truy cập vào dữ liệu mục tiêu tiêu: mạng lưới máy bay không người lái đo lường chất lượng không khí và chụp ảnh từ trên không. Cô nhận được đánh giá tự động sau:

Tầm nhìn giảm - dấu hiệu cho thấy khả năng ô nhiễm không khí cao - trong vòng 5 dặm từ các nhà máy dệt may trong 10 ngày gần đây.

Trong lúc đó, Người làm báo nhập lệnh yêu cầu phần mềm ứng dụng AI đánh giá các bộ dữ liệu lịch sử để tìm kiếm sự tương quan, trong đó có vài lệnh mà Người làm báo chưa yêu cầu bao giờ. Một nghiên cứu trong cơ sở dữ liệu của Viện nghiên cứu sức khỏe môi trường Quốc gia (National Institute of Enviromental Health Sciences) chỉ ra rằng chỉ số ô nhiễm trong khu vực này cao bất thường khi so sánh với các xu hướng trong lịch sử.

Ngay lúc này, một AI khác cũng phát hiện ra một nhóm các thảo luận trên truyền thông xã hội của các phụ huynh đang lo ngại về sức khỏe của con mình. Hệ thống nhanh chóng tổng hợp lại các xu hướng trong cuộc trao đổi.

Người làm báo quyết định khám phá những phát hiện này bằng cách phỏng vấn định tính các nguồn tin địa phương. Một vài người trong số này cô đã nói chuyện trước đó, một vài người khác là AI gợi ý và chỉ ra cho cô, bao gồm cả quản lý một nhà máy dệt may địa phương.

Sau đó, một AI tự động chuyển đổi giọng nói sang dạng văn bản tất cả những đoạn phỏng vấn, giúp người làm báo tiết kiệm hàng giờ đồng hồ làm việc thủ công. Cô cũng muốn chắc chắn là mình hiểu đúng nguồn tin của mình nên cô triển khai một AI đánh giá tính nhất quán trong tất cả câu trả lời. Mọi thứ đều khớp.

Sau khi thu thập dữ liệu cả định tính và định lượng, Người làm báo đã gần như sẵn sàng xuất bản tin. Cô điều khiển một AI khác tạo bản nháp đầu tiên tổng hợp dữ liệu và tóm tắt những phóng sự tin tức trước đó về ô nhiễm không khí trong vùng. Chương trình máy tính cho ra một bài báo; Người làm báo xem lại và điều chỉnh một chút. Sau khi được đánh giá lần cuối về một biên tập viên chuyên về tự đông hiểu bản chất của các tạo bài báo này, nó được xuất bản trên các nền tảng khác nhau. Tiêu đề: “Phụ huynh ở Fairview lo ngại về sức khỏe do ô nhiễm không khí”.

Bài báo đầu tiên này nhận được quan tâm đáng kể và nhiều độc giả của cô yêu cầu nhiều thông tin hơn về tình trạng này. Sau khi phân tích phần bình luận của bài báo, AI nhận thấy một số công dân đang bàn về việc liệu có phải chủ các nhà máy địa phương đang có sơ suất. Đây là một khía cạnh hay cho bài báo tiếp theo, Người làm báo nghĩ vậy.

Mô hình báo chí mới chỉ hiệu quả nhất khi nó tích hợp phản hồi trong thời gian thực của độc giả. Nhưng điều này cũng có nghĩa phóng viên phải thay đổi quy trình làm việc phù hợp với một hình thức đưa tin năng động và tương tác nhiều hơn. Trong viễn cảnh này, AI được dùng để tìm kiếm những insight liên quan và quan trọng nhất là kiểm tra xem chủ đề có được độc giả quan tâm không trước khi đầu tư quá nhiều nguồn lực vào một bài điều tra báo chí đầy đủ. Đây chính là interative journalism.

Máy móc sẽ không thay thế được nhà báo ở những vai trò quan trọng nhất. Thay vào đó, chúng sẽ tiếp sức cho các phóng viên, mang đến nhiều cơ hội đào sâu hơn vào các bài báo và chủ động kết nối với độc giả. Mặc dù chuyển đổi là không dễ dàng nhưng những đóng góp cá nhân của nhà báo vẫn sẽ là trọng tâm của quá trình này.

Francesco Marconi/NXB Trẻ