Niềm tin nơi cuối trời Tây Bắc

Cô trò Trường PTDTBT Tiểu học Sin Suối Hồ, xã Sin Suối Hồ (Lai Châu).

Mỗi viên gạch, phòng học không chỉ là công trình giáo dục, mà còn là niềm tin, “ngọn đèn tri thức” thắp sáng vùng cao biên cương Tổ quốc.

Niềm tin từ chủ trương lớn

Hơn 5 giờ sáng, khi sương vẫn phủ trắng những triền núi, Hoàng Thái Thiện - học sinh lớp 8, ở bản Huổi Luông 1, xã Phong Thổ, Lai Châu, đã khoác chiếc cặp nhỏ, men theo con đường dốc để tới trường. “Nay bố mẹ đi làm nương, không ai đưa đến trường, nên em phải đi sớm để kịp giờ vào học”, Thiện chia sẻ.

Nhà Thiện cách trường hơn 5km nhưng không đủ điều kiện được hưởng chế độ bán trú. Ngày nắng, em đi mất hơn 1 giờ; ngày mưa, đường trơn trượt, bố mẹ phải đưa em đến trường từ sớm, trước khi bắt đầu công việc nương rẫy.

Những học trò có hoàn cảnh như Thiện không hiếm gặp. Ở Lai Châu - nơi hơn 80% đồng bào dân tộc thiểu số, một trong những tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất cả nước (gần 20%), đường đến trường của các em không chỉ là cung đồi núi quanh co, mà còn là hành trình vượt qua đói nghèo, rào cản để hiện thực hóa ước mơ “biết chữ”.

Những năm qua, giáo dục vùng cao Lai Châu từng bước phát triển vững mạnh, trường lớp được tăng cường đầu tư. Song, với đặc điểm địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, cơ sở vật chất nhiều nơi thiếu đồng bộ, đặc biệt ở các xã vùng sâu, xa, biên giới.

Trong khi đó, ngân sách địa phương còn hạn hẹp, nhiều trường học khó khăn về chỗ ở, sinh hoạt cho học sinh bán trú và nhà công vụ với giáo viên. Đây là một trong những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục toàn diện của tỉnh - địa phương còn được xem là “vùng trũng” về giáo dục so với các tỉnh trong khu vực và cả nước.

Ngày 18/7/2025, Bộ Chính trị ban hành Thông báo số 81-TB/TW, thống nhất chủ trương xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và THCS tại 248 xã biên giới đất liền trên toàn quốc.

Tại tỉnh Lai Châu, có 11 xã biên giới được thụ hưởng chương trình. Đây là những địa bàn vùng sâu, xa, đa số đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống nhiều khó khăn.

Ông Mạc Quang Dũng - Giám đốc Sở GD&ĐT Lai Châu, chia sẻ: “Chủ trương này không chỉ nhằm thu hẹp khoảng cách giáo dục vùng miền, mà còn góp phần giữ vững chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Mỗi ngôi trường khang trang mọc lên nơi đây sẽ là một ‘cột mốc lòng dân’, khẳng định sự hiện diện của Nhà nước, niềm tin và khát vọng vươn lên”.

Chị Hoàng Thị Phương, bản U Gia, xã Phong Thổ, phấn khởi: “Chúng tôi rất vui khi xã được đầu tư một trường nội trú liên cấp tiểu học và THCS. Con em chúng tôi có cơ hội được học tập ở môi trường tốt hơn”.

Cùng chung niềm vui ấy, chị Lùng Thị Lan, dân tộc Mảng ở bản Nậm Sảo 1, xã Pa Tần, bày tỏ: “Tôi có hai con đang học tại Trường PTDTBT Tiểu học và THCS Trung Chải, xã Pa Tần. Khi ngôi trường mới được đầu tư xây dựng, con em chúng tôi có cơ hội học tập ở nơi có đủ cơ sở vật chất. Các con ở nội trú, cha mẹ cũng yên tâm hơn và có thêm thời gian làm việc, không phải đưa đón mỗi ngày”.

Theo ông Mạc Quang Dũng, tỉnh Lai Châu đã rà soát các xã biên giới để khởi công xây dựng 5 trường liên cấp trong năm 2025. Sáu trường còn lại sẽ tiếp tục triển khai năm 2026. Những công trình này không chỉ đầu tư cho giáo dục, mà còn như biểu tượng của niềm tin, khát vọng đổi thay nơi địa đầu Tổ quốc.

Phối cảnh Trường PTDTNT Tiểu học và THCS Phong Thổ sau khi hoàn thiện.

Mô hình mới cho giáo dục vùng biên

Khác các trường phổ thông đơn cấp, trường nội trú liên cấp là mô hình kết hợp cả hai cấp học tiểu học và THCS, đồng thời có khu nội trú, nhà ăn và khu sinh hoạt tập thể.

Ông Mạc Quang Dũng nhận định: “Trường nội trú liên cấp giúp sử dụng hiệu quả nguồn lực, đồng thời tạo điều kiện cho học sinh được học liên tục, ổn định từ tiểu học lên THCS mà không phải di chuyển xa”.

Trường PTDTNT Tiểu học & THCS Phong Thổ là ngôi trường liên cấp đầu tiên được khởi công tại Lai Châu với tổng mức đầu tư gần 200 tỷ đồng, trong đó Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam tài trợ 100 tỷ đồng.

Ông Lê Hữu Hồng - Chủ tịch UBND xã Phong Thổ, bày tỏ: “Ngôi trường được đầu tư xây dựng nhằm đảm bảo cơ sở vật chất đồng bộ trường lớp học cho khoảng 1.000 học sinh tiểu học và THCS tại xã biên giới Phong Thổ, trong tổng số hơn 4.600 học sinh toàn xã. Từ đó, góp phần từng bước nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh dân tộc thiểu số”.

Cuối tháng 8/2025, hai trường nội trú liên cấp tiếp tục được khởi công tại xã Pa Tần và xã Bum Nưa. Tổng mức đầu tư của mỗi dự án gần 200 tỷ đồng, quy mô 30 lớp, dự kiến đón hơn 1.000 học sinh.

Ông Nguyễn Văn Giáp - Chủ tịch UBND xã Pa Tần, cho biết: “Xã hiện có 26 bản, trong đó 21 bản thuộc vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Chính vì vậy, công tác giáo dục còn nhiều trở ngại.

Các trường bán trú hiện chỉ đáp ứng được khoảng 1.300 học sinh. Khi có chủ trương xây trường nội trú liên cấp, chúng tôi rất phấn khởi. Trường mới sẽ có đủ chỗ ăn, ở, học tập cho học sinh. Các em có điều kiện học tập, rèn luyện tốt hơn; thầy cô và phụ huynh yên tâm hơn”.

Chính quyền địa phương, giáo viên, phụ huynh và học sinh ở các xã biên giới đều bày tỏ niềm tin khi các trường nội trú liên cấp hoàn thành, học sinh vùng biên không còn phải vượt đèo, lội suối để đến lớp. Các em sẽ học tập trong môi trường đầy đủ, tiện nghi; được chăm lo cả về thể chất lẫn tinh thần.

Giáo viên vùng cao cũng có nơi ở, nơi dạy ổn định, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy. Địa phương từ đó có thêm nguồn nhân lực tại chỗ, xây dựng thế hệ trẻ năng động, gắn bó với quê hương, góp phần bảo vệ và phát triển vùng biên giới bền vững.

Lễ khởi công xây dựng Trường Phổ thông nội trú liên cấp Tiểu học và THCS xã Pa Tần và xã Bum Nưa.

Trường PTDTNT Tiểu học và THCS Phong Thổ là trường nội trú liên cấp đầu tiên được khởi công tại Lai Châu.

“Gieo chữ” từ những viên gạch đầu tiên

Tại lễ khởi công xây dựng hai trường, ông Lê Văn Lương - Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu, nhận định: “Việc xây dựng hai công trình không chỉ giải quyết căn bản tình trạng thiếu thốn về cơ sở vật chất, chỗ ở nội trú cho học sinh vùng biên giới, mà còn tạo dựng môi trường học tập khang trang, hiện đại, an toàn và thân thiện; mở ra cơ hội học tập tốt hơn, lâu dài cho hàng nghìn học sinh dân tộc thiểu số; đồng thời củng cố và xây dựng vững chắc ‘thế trận lòng dân’ nơi phên giậu Tổ quốc”.

Ông Mạc Quang Dũng khẳng định: “Xây dựng trường học nơi biên giới là đầu tư cho tương lai, cách thiết thực nhất để giữ dân, giữ đất, giữ biên cương. Mỗi mái trường là một ‘pháo đài tri thức’ vững chắc”.

Việc xây dựng trường liên cấp không chỉ giải quyết bài toán “thiếu trường, thiếu lớp”, mà còn góp phần giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, nâng cao chất lượng giáo dục, tạo bình đẳng trong cơ hội học tập cho học sinh dân tộc thiểu số.

Thầy Lò Văn Dinh - giáo viên Trường PTDTBT Tiểu học và THCS Nậm Ban, xã Pa Tần, chia sẻ: “Trước đây, nhiều học sinh nghỉ học khi mưa lũ hay rét đậm. Giờ các em có cơ hội được ở nội trú, việc học sẽ đều hơn. Thầy cô cũng yên tâm hơn vì cơ sở vật chất tốt, học sinh có chỗ ăn, ở, sinh hoạt lành mạnh”.

Những công trình trường nội trú liên cấp không chỉ giải quyết nhu cầu học tập trước mắt, mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu xa. Thực tế cho thấy, nhiều học sinh dân tộc thiểu số sau khi học tại trường nội trú, tốt nghiệp THPT đã tiếp tục học cao hơn, trở thành cán bộ, giáo viên, công an, y sĩ – quay về phục vụ quê hương. Đó là vòng tròn lan tỏa của tri thức, của trách nhiệm và lòng biết ơn.

Giữa đại ngàn Tây Bắc, tiếng trống trường vang lên hòa trong tiếng gió, tiếng suối. Những dãy nhà mới khang trang đã và đang mọc lên giữa mây núi, như điểm tô gam màu hy vọng cho miền biên viễn. Mỗi viên gạch, mái ngói của trường học là thông điệp về niềm tin và sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào nơi xa xôi nhất của Tổ quốc.

Ông Vũ Quang Thiều - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Sin Suối Hồ, kỳ vọng: “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển bền vững. Mỗi ngôi trường ở biên giới không chỉ mang ý nghĩa dạy chữ, mà còn là biểu tượng của lòng tin, khát vọng vươn lên của cả cộng đồng”.

Những đứa trẻ, thầy, cô giáo tận tụy hôm nay chính là người giữ lửa tri thức, giữ biên cương bằng con chữ, trái tim yêu nước. Từ đó, “niềm tin nơi cuối trời Tây Bắc” không còn chỉ là ước mơ, mà là hiện thực được xây đắp từng ngày.

Hà Thuận