NIM ngân hàng đang dần tạo đáy, nhưng khó cải thiện trong ngắn hạn

Xu hướng tăng của mặt bằng lãi suất có thể còn tiếp diễn

Trong khi tín dụng toàn ngành ngân hàng tiếp tục tăng tốc trong quý III/2025, huy động lại có tín hiệu giảm tốc.

Sau giai đoạn bùng nổ phát hành giấy tờ có giá (GTCG) trong nửa đầu năm 2025, tốc độ huy động qua kênh này trong quý III bắt đầu chậm lại, giảm 2,7% so với quý trước. Tiền gửi của khách hàng cũng ghi nhận mức tăng khiêm tốn 1,7% so với quý trước.

Trong khi đó, nguồn tiền gửi Kho bạc nhà nước tại các ngân hàng quốc doanh tăng vọt lên 462 nghìn tỷ đồng – với mức tăng ròng 100 nghìn tỷ đồng so với cuối quý II/2025. Điều này phản ánh sự tập trung dòng vốn, qua đó gây tác động lớn đến thanh khoản hệ thống ngân hàng.

S&I Ratings nhận định áp lực nhu cầu vốn nhìn chung duy trì ở mức cao trong quý III, thể hiện qua biến động mạnh của lãi suất trên thị trường liên ngân hàng, dù vẫn được hỗ trợ một phần bởi dòng tiền gửi của Kho bạc nhà nước.

Chênh lệnh giữa tăng trưởng tín dụng (+21,2% svck) và tăng trưởng huy động (+18,4% svck) tiếp tục nới rộng. Trong khi đó, tỷ lệ LDR thuần (tín dụng trên tổng tiền gửi khách hàng) tăng lên 112% so với 110% của quý trước là nguyên nhân chính gây áp lực lên thanh khoản toàn ngành. Tiến độ giải ngân đầu tư công chậm hơn dự kiến, cùng với sức hút từ các kênh đầu tư khác khiến huy động tiền gửi chưa theo kịp đà tăng của tín dụng.

Xuyên suốt quý III, NHNN đã bơm ròng thanh khoản VND với khối lượng cao kỷ lục để hỗ trợ thị trường, đưa tổng giá trị lưu hành OMO lên hơn 185 nghìn tỷ đồng.

Trước áp lực thanh khoản, trong những tuần gần đây, một số ngân hàng TMCP tư nhân bắt đầu điều chỉnh tăng lãi suất tiền gửi với mức tăng 0,1 – 0,8% ở hầu hết kỳ hạn. Trong thời gian tới, S&I Ratings kỳ vọng xu hướng tăng của mặt bằng lãi suất có thể còn tiếp diễn, nhằm thúc đẩy tăng trưởng huy động và đảm bảo cân đối vốn trước nhu cầu tín dụng cao giai đoạn cuối năm.

NIM khó cải thiện trong ngắn hạn

Áp lực từ chi phí vốn là nguyên nhân chính khiến niên lãi thuần (NIM) toàn ngành tiếp tục xu hướng giảm nhẹ, xuống còn 3,15% tại thời điểm kết thúc quý III/2025 (-3 điểm cơ bản so với quý trước).

Cụ thể, trong quý vừa qua, trong khi lợi suất dần cải thiện khi nhích nhẹ trong 2 quý liên tiếp (+3 điểm cơ bản so với quý trước), chủ yếu nhờ các ngân hàng đẩy mạnh cho vay trung và dài hạn; thì chi phí vốn lại tăng cao hơn (+13 điểm cơ bản) khiến NIM tiếp tục thu hẹp.

Trong khi NIM chịu sức ép, thu nhập ngoài lãi tiếp tục là trụ cột nâng đỡ lợi nhuận toàn ngành trong quý III, với mức tăng 29% svck – cao gấp hơn 2 lần tốc độ tăng của thu nhập lãi thuần 13% svck.

Mặc dù thu từ nợ xấu đã xóa vẫn là động lực chính (đạt 12,5 nghìn tỷ đồng, +20% svck), các mảng còn lại đều ghi nhận sự tăng trưởng tốt. Thu từ phí dịch vụ tăng 19% svck, chủ yếu nhờ mảng bancansurrance tăng mạnh 56% svck – đánh dấu mức phục hồi cao nhất trong 3 quý gần đây và thu từ mảng môi giới đạt mức cao kỷ lục.

Đà tăng mạnh mẽ của thị trường chứng khoán khi VN-Index thiết lập đỉnh lịch sử mới trong quý III đã thúc đẩy đáng kể hoạt động môi giới, ngân hàng đầu tư và tự doanh của các công ty chứng khoán thuộc sở hữu trực tiếp của ngân hàng. Nhờ đó, lợi nhuận từ hoạt động mua bán chứng khoán kinh doanh, chứng khoán đầu tư của các ngân hàng cũng tăng mạnh (gấp 13 lần svck) - với mức thu nhập tăng ấn tượng tại VPB (+828% svck), TCB (+134% svck).

Ngoài ra, hoạt động kinh doanh ngoại hối tiếp tục khởi sắc (+18% svck), đóng góp tốt cho mức tăng thu ngoài lãi toàn ngành.

S&I Ratings nhận định NIM nhiều khả năng đang dần tạo đáy, được củng cố bởi đà giảm chậm lại của NIM. Tuy vậy, trong ngắn hạn, NIM khó có thể cải thiện trong bối cảnh lãi suất huy động tăng trở lại, đồng thời có độ trễ giữa chu kỳ điều chỉnh của lãi suất cho vay và huy động.

Bên cạnh đó, áp lực về nhu cầu vốn ở thị trường liên ngân hàng trong thời gian gần đây cũng là yếu tố cần theo dõi trước tác động đến chi vốn toàn ngành. Tại thời điểm cuối quý III/2025, chi phí vay các TCTD khác của toàn ngành tăng mạnh 41 điểm cơ bản, với dư nợ vay đạt mức tăng hơn 20% so với quý trước,

Kiều Anh