Nỗ lực đáng kinh ngạc của cô gái Mông Hoàng Thị Mũ trong học tập

Bài dự thi cuộc thi viết "Gia đình học tập" của tác giả Mai Phương (Cao Bằng)

Câu chuyện truyền cảm hứng của Hoàng Thị Mũ - cô gái dân tộc Mông sống tại bản Nà Ca, thị trấn Pác Miầu, huyện Bảo Lâm, tỉnh Cao Bằng. Đồ họa: TTH

Hoàng Thị Mũ chính là điển hình tiêu biểu của tinh thần vượt khó, kiên trì học tập, dù hoàn cảnh có thể đẩy con người đến vực sâu thế nào đi nữa, ánh sáng của học vấn, kiến thức sẽ đưa họ lên đỉnh tri thức thời đại.

Cô bé Hoàng Thị Mũ 9 tuổi ngày nào chăm sóc, địu em đến trường sau khi mẹ bị cuốn trôi theo dòng nước xiết, giờ là sinh viên năm cuối ngành Thiết kế cảnh quan, Học viện Nghệ thuật Quảng Tây, Trung Quốc và hưởng học bổng toàn phần.

Hoàng Thị Mũ năm 9 tuổi bất đắc dĩ phải làm mẹ nuôi 2 em, sau khi lũ cuốn trôi mẹ và em, cò bố bệnh nặng. Ảnh: Xuân Trường

Một ngày tháng 7/2010, Hoàng Thị Mũ cùng mẹ và ba em trai trở về từ nhà ông bà ngoại. Đường về nhà phải đi bè mảng qua sông Gâm. Mấy hôm đó mưa nhiều, nước sông chảy xiết, dâng lên cuồn cuộn.

Không may, dòng nước lũ xô mạnh vào bè khiến mẹ và một người em của Mũ ngã xuống sông, trôi đi mất. Trời tối, lại vắng người không thể kêu cứu, Mũ địu em út trên lưng, ôm chặt em còn lại khóc vì sợ hãi.

Mãi lúc lâu sau, người lái bè đến nắm chiếc bè trôi và đưa ba chị em Mũ về nhà.

Từ ngày mẹ mất vì cơn lũ, bố của Mũ và các em sinh buồn chán. Bố của Mũ chìm đắm trong lo âu rồi sinh bệnh nặng. Lúc đó Mũ 9 tuổi phải làm mẹ bất đắc dĩ của hai em nhỏ 5 tháng tuổi và 6 tuổi. Em còn phải làm bố nữa. Vì bố bệnh nặng không thể lao động gì.

Hoàng Thị Mũ kể lúc đó trong nhà có ngô và lúa do vừa xong vụ mùa, vườn sẵn rau mẹ trồng nên có gì ăn nấy. Mũ bắt đầu buộc phải làm nhiều việc, chủ yếu nhớ lại những lúc mẹ chăm sóc các em và làm việc nhà để làm.

Hàng tối, em út khóc khát sữa mẹ, Mũ nấu bột ngô loãng cho em ăn. Có hôm không biết làm cách nào dỗ, Mũ đành để em khóc mệt rồi tự ngủ. Mũ làm mọi việc theo bản năng, cái quan trọng nhất là làm thế nào để mình và các em vẫn có thể học hành?

Ngày đó, cô Vy Thị Mỹ mới được phân công về làm hiệu trưởng trường Tiểu học Nà Ca, nay là điểm trường thuộc trường Tiểu học Thị trấn Pác Miầu của Bảo Lâm, Cao Bằng.

Thường thì khi học sinh nghỉ học nhiều, giáo viên chủ nhiệm phải đi vận động các em đến trường. Cô Vy Thị Mỹ đến nhà Mũ vận động em trở lại lớp học. Bố em nói Mũ phải trông em, không đi học được. Cô giáo đưa ra sáng kiến Mũ có thể mang cả 2 em đi học cùng.

Lời cô giáo như cởi bỏ cho Mũ tất cả. Mũ nhỏ nhắn nhưng rắn rỏi, nhanh nhẹn. Cô bé đã thoăn thoắt quấn và địu em sau lưng, đi bộ 2 cây số đường dốc núi từ nhà đến trường.

Cô giáo Vy Thị Mỹ hiện là Chủ tịch Hội Khuyến học huyện Bảo Lâm, nhớ lại: 5 giờ sáng hằng ngày, Mũ dậy sửa soạn, chuẩn bị đồ ăn cho các em trước khi cùng nhau đến trường. Các giáo viên có món gì ăn sáng cũng mang thêm cho ba chị em.

Hoàng Thị Mũ địu em cùng đến trường. Ảnh: Xuân Trường

Hồi đó cô Vy Thị Mỹ đi xin được vài hộp bột ăn liền cho em út của Mũ. Thế là hằng ngày, giáo viên chủ nhiệm quấy bột cho em bé rồi cùng các cô khác thay phiên nhau bế cho Mũ học. Cô Mỹ nói khi ấy, trường chưa có bếp ăn bán trú nên học sinh thường phải gói cơm mang đi. Thương học trò, các cô góp tiền, mang rau, thức ăn ở nhà; xin thêm mì tôm, mỡ của nhà hàng để nấu bữa trưa cho các em. Sau này có chế độ ăn bán trú, học sinh đến trường được ăn no, từ đó mới đi học đều.

Được các cô giáo bao bọc, Mũ xem các cô như người thân, có khó khăn gì đều nhờ giúp đỡ. Có lần, em út bị bỏng hay chó cắn, Mũ được cô giáo hướng dẫn vệ sinh và đưa đến viện điều trị. Nhiều nhà hảo tâm biết chuyện cũng hỗ trợ, tiếp thêm động lực để em đi học.

Anh Hoàng Văn Sùng, trưởng xóm Nà Ca, cho biết mọi người ở đây quen với hình ảnh cô bé địu em đi học hằng ngày. "Ai cũng khâm phục nghị lực của Mũ. Khó có người nào cố gắng được như em ấy", anh Sùng nói.

Sau khi bố của Mũ mất, năm lớp 8, Mũ và các em chuyển đến Trung tâm bảo trợ xã hội tỉnh Cao Bằng, cách nhà gần 200 km.

"Mình không muốn đi nhưng ở nhà thì không ai nuôi. Vào đó, chúng mình được ăn, ở không mất tiền, lại có các cô, chú bảo ban, nhiều bạn bè", Hoàng Thị Mũ kể về thời điểm thêm một biến cố nữa đến với em và gia đình nheo nhóc của mình.

Hoàng Thị Mũ nói muốn học đại học để sau này có công việc tốt, lo được cho các em. Mũ thích học khối C00 và mơ ước thi vào Đại học Luật Hà Nội. Nhưng năm lớp 12, biết đến học bổng ASEAN của tỉnh Quảng Tây, Mũ làm hồ sơ và giành học bổng toàn phần cho 5 năm học. Sau hai năm học online ở Việt Nam vì COVID-19, đầu năm 2023, Hoàng Thị Mũ sang Trung Quốc học trực tiếp.

Và Hoàng Thị Mũ của hiện tại - sinh viên Đại học Quảng Tây, Trung Quốc. Ảnh: nvcc

Ban đầu Mũ học ngành Quản lý văn hóa nhưng sau đó được chuyển sang ngành Thiết kế cảnh quan. Không có thế mạnh về hội họa hay đam mê nghệ thuật nên lúc đầu, em hoang mang. Mũ không biết sử dụng các phần mềm đồ họa, thậm chí chưa thành thạo máy tính.

Tuy không gặp khó khăn trong giao tiếp hàng ngày nhưng ngành học khó, nhiều từ ngữ chuyên ngành khiến Mũ chật vật, nhiều lúc không hiểu giáo viên nói gì. Những hôm phải thuyết trình nhóm, Mũ phải nhờ bạn hỗ trợ. Mũ từng có ý định bỏ học vì thấy quá khó.

Một lần nữa Mũ được cô Vy Thị Mỹ động viên cố gắng theo học, em tự học các kiến thức còn thiếu trên mạng, ghi âm bài giảng của thầy cô để về nhà học lại. Chỗ nào không hiểu, Mũ nhờ giảng viên và bạn bè chỉ dẫn. Nhờ đó, Mũ dần bắt nhịp và đạt điểm số từ 80/100 trở lên trong các môn học, cao nhất là Hán ngữ - 98/100.

Đi học xa nhà, chỉ về được vào dịp Tết hoặc hè nên Mũ thường xuyên liên lạc với hai em ở Trung tâm bảo trợ xã hội để nhắc nhở việc học hành. Mỗi lần đoàn tụ, ba chị em cùng nhau nấu ăn, giặt giũ, làm việc nhà và trò chuyện.

Lớn rồi, hiểu hơn, tôi muốn cho hai em không khí của một gia đình bình thường - Mũ chia sẻ. Em thứ hai của Mũ đã đi xuất khẩu lao động ở Nhật sau khi học xong lớp 12, còn em út đang học lớp 8, muốn theo nghề đầu bếp sau này.

Mũ rất hy vọng học xong sẽ về Hà Nội làm việc, sau đó học thêm chứng chỉ sư phạm để dạy tiếng Trung. Cô gái bày tỏ nguyện vọng sớm ổn định cuộc sống để đón em về một nhà, cho giống với một gia đình.

Tinh thần vượt khó, kiên trì học tập của Hoàng Thị Mũ là một chặng đường đầy gian nan nhưng cũng rất ý nghĩa. Với sự hy sinh, định hướng và nỗ lực không ngừng của Mũ đã khiến em không bị bỏ lại trong hoàn cảnh khó khăn mà vươn lên học tập có kiến thức, được ra thế giới mở rộng khả năng và năng lực.

Cuộc đời của em sẽ là câu chuyện truyền cảm hứng đến nhiều người trẻ, cho cả cộng đồng. Không có cánh cửa nào khép chặt lại cho việc học hành, dù có điều gì xảy ra đi nữa.

Tôi luôn muốn gửi lời tri ân sâu sắc đến các cô giáo của mình, đến Hội khuyến học huyện Bảo Lâm, Cao Bằng luôn hết lòng vì chúng tôi, làm cầu nối để chúng tôi gặp nhiều người tốt, giúp đỡ và hy vọng rằng câu chuyện của gia đình tôi sẽ lan tỏa tinh thần học tập suốt đời đến nhiều gia đình khác - Hoàng Thị Mũ chia sẻ.