Nỗ lực giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh

Tuyên truyền giúp người dân hiểu rõ hơn về những hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh. Ảnh: LN

Tỉ số giới tính khi sinh được xác định bằng số trẻ em trai/100 trẻ em gái được sinh ra. Tỉ số này thông thường là 105-107/100. Bất kì một sự thay đổi đáng kể nào của tỉ số trên chệch khỏi mức sinh học bình thường đều phản ánh những can thiệp có chủ định ở các mức độ khác nhau đến sự cân bằng tự nhiên này. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ dẫn đến tình trạng thừa nam giới, thiếu nữ giới trong độ tuổi kết hôn, từ đó nảy sinh những tiêu cực đối với cấu trúc dân số Việt Nam trong tương lai nếu không có sự can thiệp kịp thời ngay từ bây giờ. Bên cạnh đó, mất cân bằng giới tính khi sinh cũng dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với phát triển kinh tế- xã hội của đất nước, ảnh hưởng tới cuộc sống của phụ nữ, nam giới, gia đình và cộng đồng. Làm gia tăng tình trạng bất bình đẳng giới, tỉ lệ li hôn và tái hôn của phụ nữ sẽ tăng cao…

Trước tình trạng tỉ lệ giới tính khi sinh của tỉnh vẫn đang ở mức cao hơn mức bình quân chung của cả nước và có xu hướng tăng lên nếu không có sự can thiệp kịp thời, từ năm 2016, Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh giai đoạn 2016-2020 đã được triển khai trên địa bàn tỉnh. Việc thực hiện đề án nhằm từng bước khống chế có hiệu quả tốc độ gia tăng tỉ số giới tính khi sinh, tiến tới đưa tỉ số giới tính khi sinh trở lại mức cân bằng tự nhiên, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên địa bàn tỉnh. Phấn đấu giảm tốc độ tăng tỉ số giới tính khi sinh xuống dưới mức 0,2 điểm phần trăm/năm, đưa tỉ số này xuống dưới mức 112 trẻ em nam/100 trẻ em nữ vào năm 2020. Giảm tỉ số giới tính khi sinh tạo cơ sở thuận lợi để đưa tỉ số này đạt khoảng 107 trẻ nam/100 trẻ nữ sau năm 2025 để trở lại mức cân bằng tự nhiên.

Tuổi thơ hạnh phúc. Ảnh: LN

Nhằm thực hiện có hiệu quả các mục tiêu đề ra, trong phạm vi đề án, tỉnh đã triển khai truyền thông nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi đối với công tác kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Đồng thời nâng cao hiệu quả truyền thông, giáo dục mất cân bằng giới tính khi sinh tại cộng đồng. Giáo dục giới, bình đẳng giới và mất cân bằng giới tính khi sinh cho học sinh, sinh viên tại các trường trên địa bàn.Triển khai xây dựng, thử nghiệm một số chính sách ưu tiên, hỗ trợ trẻ em gái, gia đình sinh con một bề là gái thực hiện tốt chính sách DS-KHHGĐ. Qua đó nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ, trẻ em gái trong gia đình, cộng đồng và xã hội, góp phần giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Bên cạnh đó, việc nâng cao tinh thần trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, nhân viên y tế có liên quan đối với kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh cũng được xem là một nhiệm vụ quan trọng. Đề án giúp lãnh đạo và đội ngũ cán bộ y tế tại các cơ sở thực hiện dịch vụ siêu âm hiểu và thực hiện đúng những quy định nghiêm cấm của pháp luật. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra và xử lí vi phạm các quy định về nghiêm cấm chọn giới tính thai nhi. Phát hiện kịp thời và xử lí nghiêm những trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật về lựa chọn giới tính thai nhi; sản xuất, buôn bán và lưu hành các tài liệu phổ biến phương pháp tạo giới tính thai nhi.

Để cải thiện tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, thời gian qua, Chi cục DSKHHGĐ tỉnh cũng đã tổ chức nhiều hội nghị chuyên đề, các buổi nói chuyện chuyên đề để cung cấp thông tin về thực trạng mất cân bằng giới tính khi sinh của cả nước và trên địa bàn tỉnh; các nguyên nhân và hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh cho lãnh đạo các địa phương và đội ngũ cộng tác viên dân số tại cơ sở. Phối hợp với Hội Y- Dược và KHHGĐ tỉnh tổ chức các hội nghị chuyên đề phổ biến các quy định của pháp luật về nghiêm cấm việc tuyên truyền, phổ biến, chẩn đoán lựa chọn giới tính thai nhi cho các hội viên của hội. Trong tháng 11/2019, Chi cục DS- KHHGĐ tỉnh phối hợp với Hội LHPN tỉnh tổ chức hoạt động cung cấp thông tin về công tác dân số trong tình hình mới; phổ biến, giáo dục các quy định của pháp luật về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh; Luật Bình đẳng giới cho hội viên phụ nữ của các chi hội phụ nữ đang thực hiện mô hình điểm về “Chi hội 5 không 3 sạch tham gia xây dựng nông thôn mới”.

Hoàng hôn trên sông Hiếu. Ảnh: Trà Thiết

Bên cạnh đó, tại cơ sở cũng diễn ra nhiều hoạt động ý nghĩa như các chiến dịch truyền thông về mất cân bằng giới tính khi sinh. Phối hợp với các trường THPT tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa để giáo dục về giới, bình đẳng giới và mất cân bằng giới tính khi sinh cho học sinh.Tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề cung cấp các thông tin về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh tại các xã, phường, thị trấn. Nhờ thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp can thiệp giảm mất cân bằng giới tính khi sinh nên tốc độ tăng tỉ số giới tính khi sinh trên địa bàn tỉnh trong 2 năm trở lại đây đã được khống chế, bình quân tăng trên 0,3 điểm phần trăm/năm (giai đoạn 2010-2016 tăng bình quân trên 0,5 điểm phần trăm/năm). Tính đến năm 2019, tỉ số giới tính khi sinh của tỉnh đang ở mức 112,9 trẻ nam/100 trẻ gái, thấp hơn so với mức bình quân chung của cả nước (115 trẻ trai/100 trẻ gái).

Trong điều kiện đời sống kinh tế ngày càng phát triển như hiện nay, không dễ dàng để thay đổi quan điểm phải có con trai để nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên, phụng dưỡng cha mẹ của một bộ phận người dân. Trước thực tế đó, để giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, thời gian tới, tỉnh sẽ tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong thực hiện đồng bộ các giải pháp giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh nhằm khống chế tốc độ gia tăng tỉ số giới tính khi sinh. Đồng thời đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi đối với việc giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh tại cộng đồng, nâng cao hiệu lực thực thi những quy định của pháp luật về kiểm soát tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh và phát huy hiệu quả quản lí, giám sát, đánh giá việc tổ chức thực hiện Đề án Kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh. Với việc tăng cường công tác truyền thông và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, các ban, ngành, đoàn thể cùng với sự chung tay của cộng đồng xã hội, tin tưởng rằng tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong thời gian tới sẽ tiếp tục được cải thiện, góp phần nâng cao chất lượng dân số, chất lượng cuộc sống của người dân trên địa bàn tỉnh.

Thanh Lê