Nợ xấu cản đường vay vốn

Doanh nghiệp mong giảm lãi suất, nới điều kiện vay

Tài sản cầm cố của doanh nghiệp khi phát mại từ ngân hàng thường chậm do sức mua hạn chế, trong khi phải chịu lãi phạt 1,5 lần. Điều này khiến doanh nghiệp mất khả năng tái đầu tư, thậm chí nhiều chủ doanh nghiệp trắng tay. Việc đi vay ngoài để trả nợ và lãi ngân hàng để tránh bị chuyển nhóm nợ đã diễn ra với không ít doanh nghiệp.

Thông tin trên được bà Mã Thị Thanh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng chia sẻ tại hội nghị Đẩy mạnh tín dụng ngân hàng, góp phần tăng trưởng kinh tế khu vực 14 diễn ra mấy ngày trước.

Trên thực tế, đây không phải khó khăn riêng của các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng mà cũng là tình cảnh chung của không ít doanh nghiệp hiện nay. Mặc dù ngành ngân hàng đã có nhiều chính sách tín dụng hỗ trợ doanh nghiệp, các ngân hàng thương mại có những gói vay với lãi suất ưu đãi nhưng cũng không thấm vào đâu với những doanh nghiệp cần vốn nhưng lại thiếu tài sản bảo đảm. Vay tín chấp thì không thể. Vì không phải doanh nghiệp nào cũng đủ uy tín để ngân hàng giải ngân.

Nợ xấu gia tăng khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận vốn vay. Ảnh minh họa

Ông Nguyễn Đức Đại, giám đốc một doanh nghiệp sản xuất thức ăn gia súc có trụ sở tại Đông Anh (Hà Nội) chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương: doanh nghiệp nhỏ và vừa đang gặp trở ngại lớn trong việc tiếp cận vốn do thủ tục vay phức tạp và yêu cầu cao về tài sản thế chấp. Hiện nay lãi suất dù đã giảm nhưng vẫn cao so với khả năng tài chính của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp có kế hoạch mở rộng sản xuất nhưng khó vay đủ hoặc không vay được dài hạn. “Đề nghị ngành ngân hàng xem xét giảm lãi suất các khoản vay từ mức 9 - 12%/năm xuống khoảng 6,5 - 7%/năm và đơn giản hóa thủ tục vay vốn; giảm yêu cầu về tài sản thế chấp với các doanh nghiệp có phương án kinh doanh khả thi và đồng thời kéo dài thời gian vay để hỗ trợ doanh nghiệp” - ông Đại kiến nghị.

Thanh khoản của các ngân hàng hiện khá dồi dào, điểm nghẽn của việc doanh nghiệp và ngân hàng hiện nay chưa gặp được nhau nhiều chính là nỗi lo nợ xấu tăng cao. Sự thận trọng của các ngân hàng trong thẩm định hồ sơ và giải ngân vốn vay cũng là điều dễ hiểu khi tính đến cuối năm 2024, nợ xấu nội bảng của các ngân hàng thương mại Việt Nam đạt hơn 733.904 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cuối năm 2023. Mặc dù tỷ lệ nợ xấu trung bình giảm nhẹ xuống 1,67%, một số ngân hàng vẫn ghi nhận mức tăng đáng kể về nợ xấu, đặc biệt là nợ nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn).

Theo các chuyên gia kinh tế, nợ xấu gia tăng mạnh trong những năm gần đây do nhiều yếu tố: Nền kinh tế phục hồi chưa bền vững sau đại dịch, thị trường bất động sản đóng băng, doanh nghiệp gặp khó khăn về dòng tiền, lãi suất tăng cao… Các ngân hàng dù đã triển khai nhiều biện pháp như cơ cấu lại nợ, giãn hoãn nợ, nhưng thực tế đây chỉ là những giải pháp tình thế, chưa thể xử lý tận gốc vấn đề. Và như vậy, việc tiếp cận vốn ngân hàng của các doanh nghiệp cũng sẽ còn gặp không ít khó khăn. Các ngân hàng thậm chí có tiền cũng khó cho vay ra bởi cần phải đảm bảo các yếu tố an toàn vốn theo quy định.

Ngân hàng muốn xử lý nợ xấu nhanh chóng thì phải thu hồi và thanh lý tài sản thế chấp. Ảnh: Duy Minh

Xử lý nợ xấu: Thách thức lớn trong năm 2025

Vào tháng trước, tại buổi làm việc của Thủ tướng Chính phủ với các ngân hàng thương mại, Lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank) đã bày tỏ, bên cạnh áp lực tăng vốn, Agribank cũng đang đối diện với vấn đề nợ xấu ngày càng gia tăng. Theo lãnh đạo ngân hàng, dù đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt để thu hồi nợ, tỷ lệ nợ xấu vẫn có xu hướng tăng do những khó khăn chung của nền kinh tế và tác động từ thiên tai. Đặc biệt, cơn bão số 3 vừa qua đã gây thiệt hại lớn về tài sản, khiến nhiều khách hàng mất khả năng trả nợ, ảnh hưởng đến công tác xử lý nợ của ngân hàng. “Cần cơ chế pháp lý phù hợp để hỗ trợ các tổ chức tín dụng xử lý nợ xấu và tài sản bảo đảm. Việc có một khung pháp lý rõ ràng và đồng bộ không chỉ giúp ngân hàng xử lý nợ xấu nhanh hơn mà còn góp phần giảm rủi ro tín dụng, đảm bảo sự ổn định cho hệ thống tài chính” - đại diện Lãnh đạo Agribank đề xuất.

Vướng mắc về pháp lý trong xử lý nợ xấu đã được nhắc đến nhiều nhưng đến thời điểm này vẫn chưa có giải pháp triệt để. Một trong những rào cản lớn nhất là cơ chế thu hồi tài sản đảm bảo. Ngân hàng muốn xử lý nợ xấu nhanh chóng thì phải thu hồi và thanh lý tài sản thế chấp. Tuy nhiên, quá trình này bị vướng vào nhiều thủ tục pháp lý rườm rà, mất nhiều thời gian và công sức. Khi Nghị quyết thí điểm về xử lý nợ xấu đã hết hiệu lực, việc thu hồi tài sản càng trở nên khó khăn hơn. Trong khi đó, thị trường mua bán nợ ở Việt Nam chưa phát triển đúng nghĩa, khiến các ngân hàng gặp khó khăn trong việc chuyển nhượng các khoản nợ xấu để giảm áp lực tài chính.

Bên cạnh đó, chính sách liên quan đến nợ xấu chưa thực sự đồng bộ. Các quy định về cơ chế trích lập dự phòng, phân loại nợ đôi khi còn cứng nhắc, gây khó khăn cho ngân hàng trong việc xử lý các khoản vay có vấn đề. Trong nhiều trường hợp, dù khách hàng vẫn có khả năng trả nợ nhưng do bị xếp vào nhóm nợ xấu, họ không thể tiếp cận vốn vay mới để tái cơ cấu hoạt động kinh doanh, dẫn đến vòng luẩn quẩn nợ nần.

Theo các chuyên gia kinh tế, để giải quyết vấn đề này, trước hết cần một cơ chế pháp lý mạnh mẽ hơn để ngân hàng có thể xử lý tài sản đảm bảo nhanh chóng, minh bạch. Khi quyền lợi của chủ nợ được bảo vệ, việc thu hồi nợ sẽ hiệu quả hơn, giảm tình trạng kéo dài thời gian xử lý.

Ngoài ra, thị trường mua bán nợ cần được phát triển đúng nghĩa, với sự tham gia của các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Khi các khoản nợ xấu có thể được chuyển nhượng dễ dàng, áp lực tài chính lên ngân hàng sẽ giảm đi đáng kể.

Quan trọng hơn, bản thân các ngân hàng cần thay đổi tư duy trong quản trị rủi ro tín dụng. Việc kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng ngay từ khâu thẩm định, đồng thời áp dụng các công nghệ phân tích dữ liệu để đánh giá khách hàng chính xác hơn, sẽ giúp hạn chế nợ xấu phát sinh ngay từ đầu.

Thùy Linh