Nợ xấu ngân hàng giảm: Chỉ báo cho thị trường chứng khoán tiếp tục bùng nổ?

Đánh giá tác động từ tăng trưởng tín dụng và nợ xấu tới thị trường chứng khoán, VPBankS cho rằng trong điều kiện các yếu tố khác không đổi, tăng trưởng tín dụng thường có xu hướng chậm lại trong môi trường lãi suất cao hơn.

Tuy nhiên, sau đợt tăng lãi suất mạnh cuối năm 2022-khi lãi suất điều hành tăng tổng cộng 200 điểm cơ bản chỉ trong vòng một tháng - tăng trưởng tín dụng năm 2023 thực tế chỉ giảm 40 điểm cơ bản so với năm trước, dù tăng trưởng GDP danh nghĩa trong cùng giai đoạn giảm mạnh từ 13,4% xuống 7.3%..

Với kịch bản lãi suất tham chiếu tăng thêm khoảng 50 điểm cơ bản trong năm 2026, VPBankS không cho rằng tăng trưởng tín dụng sẽ suy giảm đáng kể so với mức 18-20% dự kiến trong năm 2025, thay vào đó, nhiều khả năng mặt bằng tăng trưởng này sẽ được duy trì trong năm 2026, dựa trên các yếu tố sau:

Mức tăng lãi suất trong năm 2026 thấp hơn đáng kể so với đợt tăng mạnh cuối năm 2022;

Dự báo nhu cầu tín dụng trong năm 2026, đặc biệt ở phân khúc doanh nghiệp, sẽ được thúc đẩy bởi sự chuyển dịch từ vay vốn phục vụ nhu cầu vốn lưu động sang vay vốn để tài trợ cho mở rộng hoạt động và đầu tư.

Nhìn lại năm 2016 ghi nhận tăng trưởng tín dụng đạt 18,2% tuy nhiên nợ xấu vẫn tiếp tục xu hướng cải thiện thêm ba năm sau đó. Vậy hai năm liên tiếp tăng trưởng tín dụng ở mức 18-20% sẽ tác động như thế nào đến chất lượng tài sản của hệ thống ngân hàng trong các năm tới?

VPBankS cho rằng bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện nay đã khác đáng kể so với năm 2016. Một ví dụ tiêu biểu là Nghị quyết 68 (tháng 5/2025), theo đó khu vực kinh tế tư nhân được đặt ngang hàng với khu vực nhà nước. Bên cạnh đó là các cải cách nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy Chính phủ cùng với vai trò ngày càng lớn của đầu tư hạ tầng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Theo ước tính của VinaCapital, tỷ lệ đầu tư hạ tầng/GDP có thể tăng lên 10% vào năm 2026, từ mức 7% năm 2025.

Triển vọng lạm phát và tỷ giá của Việt Nam đang ở trạng thái thuận lợi, do đó xác suất xảy ra cú sốc vĩ mô trong năm 2026 là thấp hơn so với các giai đoạn trước.

Nhà đầu tư nên tiếp tục theo dõi chỉ báo nợ xấu: tổng tỷ lệ nợ xấu (NPL) + tỷ lệ nợ nhóm 2 (SML) + xóa nợ - để phát hiện dấu hiệu đảo chiều trong xu hướng cải thiện chất lượng tín dụng. Trong chu kỳ này, ngày càng nhiều ngân hàng áp dụng chuẩn mực IFRS, và yêu cầu trích lập dự phòng theo IFRS 9 sẽ đóng vai trò là tuyến phòng thủ đầu tiên trước các hành vi cho vay thiếu kỷ luật.

Nợ xấu được cải thiện bốn năm liên tiếp trong giai đoạn 2015-2019, trong thời gian đó thị trường chứng khoán tăng khoảng 70%. 18 tháng gần đây cũng ghi nhận một chu kỳ nợ xấu suy giảm trở lại, song song với việc thị trường chứng khoán tăng 45,7%.

Đối với giai đoạn 2020-2021, khi nợ xấu xuống mức thấp kỷ lục do ảnh hưởng của các biện pháp cơ cấu, giãn nợ và khoanh nợ được triển khai bởi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong bối cảnh COVID-19. Tuy nhiên, ngay cả trong giai đoạn đó, thị trường chứng khoán vẫn ghi nhận mức tăng khoảng 56%.

Liệu nợ xấu trong hệ thống ngân hàng có phải là một chỉ báo sớm tốt cho diễn biến của thị trường chứng khoán hay không? Câu trả lời là: Diễn biến của nợ xấu (tỷ lệ nợ xấu + xóa nợ) trong hệ thống ngân hàng có thể cung cấp những tín hiệu sớm quan trọng cho thị trường chứng khoán, nhưng chỉ báo này phát huy hiệu quả tốt nhất khi được sử dụng để nhận diện chu kỳ và trạng thái thị trường, thay vì được sử dụng như một công cụ độc lập xác định thời điểm đầu tư.

Tuy nhiên, trong trường hợp của Việt Nam, chỉ tiêu nợ xấu + xóa nợ thực tế là một chỉ báo độc lập khá hiệu quả. Cụ thể, nếu nhà đầu tư mua VN-Index vào đầu những năm mà tỷ lệ nợ xấu + xóa nợ của năm liền trước ghi nhận xu hướng giảm, loại trừ hai năm COVID là 2020 và 2021, thì trong bốn lần thử nghiệm, nhà đầu tư chỉ sai duy nhất một lần vào năm 2018.

Đáng chú ý, mức thua lỗ trong năm 2018 cũng tương đối nhẹ, ở mức -9,3%, trong khi hiệu suất bình quân của cả bốn lần đạt tới 19,0%. Điều này tương phản rõ rệt với mối quan hệ giữa EPS và VN-Index.

Nếu chỉ tiêu nợ xấu + nợ nhóm 2 + xóa nợ tại thời điểm cuối năm 2025 thực sự ghi nhận mức giảm - điều mà rất có khả năng xảy ra - thì triển vọng cho năm 2026 đang trở nên khá tích cực.

VPBankS đánh giá đáy gần nhất của chu kỳ thị trường chứng khoán rơi vào tháng 11/2022. Nợ xấu đạt đỉnh trong năm 2023, do đó, đây chính là đáy của chu kỳ kinh tế hiện tại. Từ 2023, nợ xấu đã cải thiện tích cực. Nếu chỉ tiêu nợ xấu tại thời điểm cuối năm ghi nhận ở mức bằng hoặc thấp hơn mức 9 tháng năm 2025 là 4,3% (quy đổi theo năm), điều này sẽ tiếp tục củng cố quan điểm rằng thị trường chứng khoán hiện vẫn đang ở giai đoạn giữa chu kỳ.

VPBankS ước tính EPS toàn thị trường trong năm 2026 sẽ tăng khoảng 14,4% so với cùng kỳ.

Tuệ Lâm