Nobel Kinh tế 2023 tôn vinh nghiên cứu về bất bình đẳng thu nhập nam nữ

Nhà sử học kinh tế người Mỹ Claudia Goldin, giáo sư của Đại học Havard, được thông báo đoạt giải Nobel Kinh tế 2023 hôm 9-10. Ảnh: AP

Giải thưởng danh giá này, có tên chính thức là Giải Sveriges Riksbank về Khoa học Kinh tế tưởng nhớ Alfred Nobel, là giải thưởng cuối cùng trong loạt giải Nobel năm nay. Giải thưởng có trị giá 11 triệu crown Thụy Điển, tương đương gần 1 triệu đô la Mỹ.

“Người đoạt giải Nobel Kinh tế năm nay, Claudia Goldin, đã cung cấp báo cáo toàn diện đầu tiên về thu nhập và sự tham gia vào thị trường lao động của phụ nữ qua nhiều thế kỷ. Nghiên cứu của bà tiết lộ nguyên nhân của sự thay đổi, cũng như những nguyên nhân chính dẫn đến chênh lệch thu nhập nam nữ còn tồn tại”, KVA cho biết trong một tuyên bố.

Goldin đã nghiên cứu sự tham gia của phụ nữ vào thị trường lao động trong suốt chiều dài 200 năm và phát hiện ra rằng, dù kinh tế tiếp tục tăng trưởng nhưng tiền lương của phụ nữ không đuổi kịp nam giới và đến nay, chênh lệch thu nhập này vẫn tồn tại dù phụ nữ có trình độ học vấn cao hơn nam giới.

Goldin, người vào năm 1990 trở thành người phụ nữ đầu tiên làm việc tại khoa kinh tế Đại học Harvard, là phụ nữ thứ ba giành giải Nobel kinh tế.

Hans Ellegren, Tổng thư ký KVA, nói: “Bà ấy rất ngạc nhiên và rất, hạnh phúc (khi nghe tin đoạt giải Nobel Kinh tế)”.

Cuốn sách nhan đề “Hiểu về khoảng cách thu nhập theo giới tính: Lịch sử kinh tế của phụ nữ Mỹ”, phát hành năm 1990 của Goldin là một nghiên cứu có ảnh hưởng lớn về nguồn gốc của bất bình đẳng tiền lương giữa nam và nữ.

Say đó, bà tiếp tục công bố các nghiên cứu về tác động của thuốc tránh thai đối với sự nghiệp và quyết định hôn nhân của phụ nữ và lý do tại sao phụ nữ hiện nay chiếm đa số sinh viên đại học.

“Hiểu được vai trò của phụ nữ trong thị trường lao động là điều quan trọng đối với xã hội. Nhờ nghiên cứu đột phá của Claudia Goldin, giờ đây, chúng ta biết nhiều hơn về các yếu tố cơ bản và những rào cản nào có thể cần giải quyết trong tương lai”, Jakob Svensson, Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng Khoa học Kinh tế tưởng nhớ Alfred Nobel, nhận xét.

Dù việc người sử dụng lao động phân biệt trả lương dựa trên giới tính là hành vi bất hợp pháp trên khắp thế giới, nhưng phụ nữ vẫn chịu mức lương thấp hơn đáng kể so với nam giới.

Theo phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Pew, tại Mỹ, trong năm 2022, phụ nữ năm chỉ kiếm được trung bình 82% số tiền nam giới được trả. Trong khi đó, ở châu Âu, mỗi giờ làm việc, phụ nữ kiếm được trung bình ít hơn 13% so với nam giới vào năm 2021, theo dữ liệu của Ủy ban châu Âu (EC).

Nghiên cứu của Goldin cho thấy dù có tiến bộ trong nỗ lực thu hẹp khoảng cách thu nhập nam nữ trong những thập niên qua nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy sự bất bình đẳng thu nhập đó sẽ sớm kết thúc hoàn toàn.

Bà cho rằng khoảng cách thu nhập giữa nam và nữ là do các yếu tố từ sự phân biệt đối xử rõ ràng đến các hiện tượng như “công việc tham lam”, một thuật ngữ mà bà đặt ra để ám chỉ những công việc được trả nhiều tiền hơn khi ai đó (thường là nam giới) làm việc với thời gian dài hơn, gây thiệt thòi cho phụ nữ vốn cần giờ làm việc linh hoạt.

“Điều quan trọng là cả hai giới hai đều thua thiệt. Đàn ông thường quên mất thời gian dành cho gia đình và phụ nữ thường bỏ qua sự nghiệp của mình”, bà nói với chương trình podcast Social Science Bites hồi năm ngoái.

Giải thưởng Nobel Kinh tế không phải là một trong những giải thưởng ban đầu dành cho khoa học, văn học và hòa bình được tạo ra theo ý nguyện của nhà phát minh thuốc nổ và doanh nhân Alfred Nobel. Giải thưởng này được Ngân hàng trung ương Thụy Điển thành lập và tài trợ vào năm 1968. Giải thưởng Nobel Kinh tế đầu tiên được trao vào năm 1969 và những người đoạt giải trong quá khứ bao gồm nhiều nhà tư tưởng và học giả có ảnh hưởng như Friedrich August von Hayek, Milton Friedman và gần đây hơn là nhà kinh tế học người Mỹ Paul Krugman.

Năm ngoái, ba nhà kinh tế Mỹ, trong đó có cựu Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang (Mỹ) Ben Bernanke, giành giải thưởng này nhờ nghiên cứu về vai trò của các ngân hàng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong các cuộc khủng hoảng tài chính, và chỉ ra lý do tại sao tránh để cho các ngân hàng sụp đổ là điều quan trọng.

Theo Reuters, AP

Chánh Tài