Nobel Kinh tế 2024 vinh danh 3 nhà kinh tế học người Mỹ
Daron Acemoglu và Simon Johnson từ Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), cùng với James A. Robinson từ Đại học Chicago, đã được vinh danh nhờ nghiên cứu đột phá về vai trò của các thể chế trong việc định hình sự thịnh vượng của quốc gia.
Công trình của họ chỉ ra rằng các thể chế xã hội đóng vai trò rất quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và tăng trưởng lâu dài. Nghiên cứu của họ phân tích cách các thể chế được tạo ra và ảnh hưởng của chúng đến xã hội, từ đó cung cấp những hiểu biết sâu sắc về các điều kiện cần thiết để một quốc gia phát triển bền vững và thịnh vượng.
Ba nhà kinh tế học Daron Acemoglu, Simon Johnson và James A. Robinson. (Nguồn: NobelPrize)
Ủy ban Nobel giải thích mô hình nghiên cứu của họ gồm ba yếu tố chính.
Đầu tiên là sự xung đột về phân bổ tài nguyên và quyền lực giữa các nhóm trong xã hội, cụ thể là giữa giới tinh hoa và quần chúng. Thứ hai, quần chúng đôi khi có thể thách thức quyền lực của giới tinh hoa thông qua sự huy động và gây sức ép, từ đó tạo nên sự cân bằng quyền lực. Cuối cùng, yếu tố cam kết đóng vai trò quan trọng: giới tinh hoa phải cam kết trao quyền quyết định cho người dân để duy trì sự ổn định.
Giải thưởng này có tên chính thức là "Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển về Khoa học Kinh tế để Tưởng nhớ Alfred Nobel", do Ngân hàng Trung ương Thụy Điển thành lập nhằm tôn vinh Nobel, người đã phát minh ra thuốc nổ và sáng lập nên các giải thưởng danh giá. Giải thưởng kinh tế đầu tiên được trao vào năm 1969 cho Ragnar Frisch và Jan Tinbergen.
Năm 2023, giáo sư Claudia Goldin từ Đại học Harvard đã nhận giải Nobel Kinh tế vì những nghiên cứu về bất bình đẳng giới trong lao động. Bà là người phụ nữ thứ ba nhận giải thưởng này trong lịch sử, giữa tổng cộng 93 người đoạt giải.
Mặc dù có tranh luận về việc giải thưởng kinh tế không hoàn toàn thuộc về nhóm giải Nobel gốc, nhưng nó vẫn được trao cùng thời điểm với các giải Nobel khác vào ngày 10 tháng 12, ngày mất của Alfred Nobel năm 1896.
