Nỗi ám ảnh về bạo lực cực đoan

Biểu tình dẫn tới bạo lực nhắm vào một cơ sở lưu trú người tị nạn ở Rotherham, Anh. Ảnh: PA

Đâm dao dẫn tới bạo loạn

Ngày 30/8, tại Đức xảy ra vụ tấn công bằng dao ở nơi công cộng khiến nhiều người bị thương. Đây là vụ tấn công thứ 2 chỉ trong vòng 1 tuần tại cường quốc châu Âu này, đồng thời kéo dài danh sách các vụ tấn công bạo lực nơi công cộng ở châu Âu chỉ trong một khoảng thời gian ngắn gần đây.

Truyền thông Đức dẫn các nguồn tin an ninh sở tại cho biết, người thực hiện vụ tấn công mới nhất này là một phụ nữ 32 tuổi, bất ngờ tấn công hành khách trên một chuyến xe buýt ở thị trấn Siegen, miền Tây nước Đức. Vụ việc được xác định là không có dấu hiệu khủng bố.

Trước đó, ngày 23/8, tại thành phố Solingen, Đức đã xảy ra vụ đâm dao khiến 3 người thiệt mạng, 8 người bị thương trong một lễ hội đường phố.

Tại Anh, ngày 29/7, ở thị trấn Southport, Tây Bắc vùng England, một thiếu niên 17 tuổi đã tiến hành vụ đâm dao tàn bạo ở một lớp học khiêu vũ dành cho trẻ em. Vụ việc khiến 2 trẻ em thiệt mạng, 9 trẻ khác bị thương, bao gồm 6 trẻ trong tình trạng nguy kịch.

Trong nhiều vụ tấn công ở châu Âu, 3 vụ nêu trên là những vụ điển hình nhất, là “giọt nước tràn ly” gây nên làn sóng tiêu cực trong cả xã hội và trong chính trường.

Cả 3 vụ tấn công này cùng được xác định là không phải khủng bố, nhưng đều có liên quan đến các đối tượng mang tư tưởng cực đoan. Đặc biệt, các hung thủ đều có điểm chung liên quan đến nguồn gốc nhập cư. Điều này tạo nên làn sóng tranh cãi rầm rộ trong dư luận xã hội châu Âu về kiểm soát dòng người nhập cư đang gia tăng ở châu Âu.

Bình luận về những diễn biến hệ lụy xảy ra sau các vụ tấn công nêu trên, giới quan sát chính trị châu Âu cho biết, các đảng cực hữu với tư tưởng chống nhập cư đang trỗi dậy mạnh mẽ tại nhiều quốc gia ở “lục địa già”. Vì vậy, làn sóng tấn công bạo lực cực đoan trong thời gian gần đây đang trở thành áp lực gay gắt đối với các chính phủ trong vấn đề bảo đảm an ninh, an sinh xã hội, song hành với thực hiện các nghĩa vụ, trách nhiệm quốc tế.

Điển hình như sau vụ tấn công ở England, bên cạnh thông tin sai lệch về hung thủ là làn sóng biểu tình, bạo loạn, bạo lực bùng phát ở cả phía chống và ủng hộ người nhập cư. Theo đó, chỉ trong vòng 1 tuần, khoảng 60 cuộc biểu tình cực hữu và biểu tình phản đối cực hữu nổ ra tại hàng loạt thành phố lớn trên khắp nước Anh. Trong đó, nhiều cuộc biểu tình đã biến thành bạo loạn.

Theo truyền thông Anh, những người quá khích tấn công cảnh sát, đốt phá các cơ sở lưu trú của người xin tị nạn, bao vây các đền thờ Hồi giáo và cướp phá cửa hàng. Các cuộc biểu tình cực đoan này đã khiến hơn 100 cảnh sát bị thương và hơn 1.000 người bị bắt, bao gồm 200 người đã ra hầu tòa và lĩnh án.

Khi ngọn lửa sân hận liên quan đến người nhập cư ở Anh nói riêng và cả châu Âu nói chung vừa dịu xuống thì lại bị thổi bùng lên sau vụ tấn công xảy ra ở thành phố Solingen, Đức. Truyền thông châu Âu cho biết, hung thủ trong vụ ở Solingen được xác định là người Syria đã tuyên thệ trung thành với tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Ngay sau vụ việc, ông Friedrich Merz - lãnh đạo phe đối lập trong Quốc hội Đức đã yêu cầu Thủ tướng Đức Olaf Scholz phối hợp một cách nhanh chóng, không được chậm trễ thêm nữa để có các quyết định nhằm ngăn chặn hiệu quả các cuộc tấn công khủng bố tiếp theo. Đồng thời kêu gọi thực hiện những thay đổi cứng rắn về luật pháp liên quan đến vấn đề nhập cư. Thậm chí, có thể bỏ phiếu thông qua Quốc hội mà không cần thỏa thuận với các đối tác trong chính phủ liên minh.

Leo thang tâm lý bài ngoại

Theo giới quan sát an ninh châu Âu, những diễn biến phức tạp vừa qua đã phản ánh sâu sắc tâm lý bài nhập cư. Thực chất, tâm lý này luôn cháy âm ỉ trong xã hội các nước châu Âu và chỉ cần một vụ việc châm ngòi để thổi bùng ngọn lửa lớn. Rõ ràng, những vụ tấn công vừa qua đều là các thảm kịch, nhưng chính tâm lý bài nhập cư đã tạo nên bối cảnh xã hội phức tạp.

Giới phân tích chính trị châu Âu nhìn nhận, tâm lý phản đối người nhập cư là một trong những động lực chính thúc đẩy hàng triệu người bỏ phiếu chọn Anh rời Liên minh châu Âu (EU), hay còn gọi là Brexit. Tâm lý này cũng là động lực để chính phủ của đảng Bảo thủ Anh thúc đẩy kế hoạch trục xuất người xin tị nạn đến Rwanda.

Tương tự, trong các cuộc bầu cử ở châu Âu vào mùa hè vừa qua, phe cực hữu đã tạo nên làn sóng quét qua nhiều nước. Điển hình là ở Pháp, lực lượng cực hữu đã tiến gần ngưỡng cửa chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội nhờ lá phiếu từ bộ phận cử tri bài ngoại, phản đối nhập cư.

Tại Đức, đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) vốn có thái độ thù địch trong vấn đề di cư cũng đang trên đà trở thành đảng mạnh nhất trong cuộc bầu cử Quốc hội tại 2 bang Sachsen và Thuringen với khoảng 30% số phiếu tín nhiệm trong các cuộc thăm dò. Trong nhiều năm qua, AfD kêu gọi thắt chặt chính sách nhập cư, được nhiều người hoan nghênh, đặc biệt là ở các tiểu bang miền Đông nước Đức.

Tại Anh, việc chính phủ tiền nhiệm quyết định cung cấp chỗ ở cho người xin tị nạn với chi phí lên tới 3,2 tỷ USD vào năm ngoái đã gây làn sóng phản đối, bất mãn nhắm vào người nhập cư. Điều này được đánh giá là rất nghiêm trọng bởi bối cảnh người Anh đang chịu cảnh thiếu nhà ở, cơ sở hạ tầng xuống cấp, dịch vụ công yếu kém, đặc biệt là dịch vụ y tế và giáo dục quá tải, kinh tế trì trệ, khủng hoảng chi phí sinh hoạt, lạm phát cao kỷ lục...

Theo giới quan sát, dù vấn đề người nhập cư đã góp phần làm phức tạp thêm tình hình an ninh tại châu Âu, song việc quy kết các vụ tấn công gắn với người nhập cư là một định kiến. Trên thực tế, sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông xã hội cũng là nguyên nhân gây tác động lớn đến dư luận cả tích cực lẫn tiêu cực. Điển hình như những thông tin sai lệch về vụ tấn công ở England đã gây nên làn sóng bạo loạn, bạo lực. Những định kiến là yếu tố gây khó khăn cho người nhập cư tìm kiếm công việc, hòa nhập với xã hội châu Âu, từ đó tạo ra cơ hội cho các nhóm cực đoan lợi dụng. Điều này tạo nên vòng luẩn quẩn.

Thanh Trúc