Nội bộ Trung Quốc chia rẽ lập trường về thương chiến

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc tại cuộc gặp bên lề hội nghị G20 ở Osaka, Nhật Bản hồi cuối tháng 6. Ảnh: Reuters

Một nhóm trong chính phủ Trung Quốc cho rằng nên tìm cách ký kết thỏa thuận thương mại với Mỹ càng sớm càng tốt để bảo vệ nền kinh tế đang tăng trưởng trì trệ. Một nhóm khác bao gồm các quan chức có lập trường cứng rắn kêu gọi chống trả Mỹ và tránh thỏa thuận thương mại bằng mọi giá.

Khi các nhà đàm phán Trung Quốc đang hướng đến vòng đàm phán thương mại thứ 13 với các quan chức thương mại Mỹ ở Washington vào tháng 9 tới, cả hai bên vẫn không đưa ra tín hiệu rõ ràng nào về những gì mà họ hi vọng sẽ đạt được dù cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung kéo dài hơn dự báo.

Hôm 26-8, cả hai nước dường như tìm cách hạ nhiệt căng thẳng. Phát biểu tại một cuộc triển lãm ở TP. Trùng Khánh, Phó Thủ tướng Lưu Hạc, trưởng phái đoàn đàm phán thương mại Trung Quốc, nói rằng nước này sẵn sàng giải quyết bất đồng với Mỹ thông qua đàm phán bình tĩnh và kiên quyết phản đối leo thang xung đột thương mại.

Tổng thống Donald Trump dường như cũng nhất trí với quan điểm này khi nói với các phóng viên sau khi hội nghị khối nước công nghiệp G7 kết thúc ở Pháp rằng, ông xem phát biểu của ông Lưu Hạc là “một ý kiến hay”.

Hôm 1-8, với thông báo áp thuế 10% lên thêm 300 tỉ đô la hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày 1-9, ông Trump phá bỏ thỏa thuận đình chiến thương mại đã đạt được với Chủ tịch Tập Cận Bình tại cuộc gặp cấp cao bên lề hội nghị G20 ở Osaka, Nhật Bản hồi cuối tháng 6. Giờ đây một phần hàng hóa Trung Quốc sẽ được lùi ngày áp thuế vào giữa tháng 12 nhưng nhiều ý kiến cho rằng hành động leo thang cuộc chiến thuế của ông Trump là một sự bội ước.

Kể từ đó, căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới càng trầm trọng hơn. Tuần trước, Trung Quốc thông báo tăng thuế từ 5-10% với 75 tỉ đô la hàng hóa Mỹ và cho biết sẽ nối lại việc áp thuế vào ô tô và linh kiện ô tô Mỹ. Ông Trump ngay lập tức đáp trả với tuyên bố tăng thuế thêm 5% với 550 tỉ đô la hàng hóa Trung Quốc.

“Kể từ khi hai nhà lãnh đạo Mỹ-Trung đạt được thỏa thuận ở Osaka, tình hình đáng lẽ ra phải giữ nguyên trạng để hai bên có thể khởi động đàm phán tìm kiếm giải pháp tốt. Nhưng dường như phía Mỹ đang đóng cánh cửa đàm phán. Điều này rất nguy hiểm”, He Weiwen, cựu tùy viên thương mại tại một số lãnh sự quán Trung Quốc, nói.

Tình trạng bối rối đang dâng cao ở bộ máy lãnh đạo Trung Quốc, thậm chí ngay cả ở Bộ Ngoại giao Trung Quốc, nơi thường lên tiếng kêu gọi đàm phán để tiến đến thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung.

Ruan Zongze, Phó Chủ tịch Viện Nghiên cứu quốc tế Trung Quốc, một tổ chức tư vấn chính sách thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho rằng các động thái leo thang căng thẳng thương mại của Mỹ đã gieo rắc các nghi ngờ ở nước này về việc liệu Mỹ có tôn trọng các điều khoản của một thỏa thuận thương mại nếu được hai bên ký kết hay không.

“Nhiều người ở Trung Quốc sẽ hỏi rằng: “Nếu chúng ta ký thỏa thuận, liệu nó có thực sự hiệu quả? Hoặc nó sẽ được duy trì đến bao lâu?”. Niềm tin ở Trung Quốc đang biến mất”, ông nói.

Một nhóm các quan chức có lập trường cứng rắn, phần lớn xuất thân từ quân đội và ngành công nghiệp quốc phòng ở nước này, lập luận rằng thỏa thuận thương mại là không cần thiết. Lập trường này đối lập sâu sắc với lập trường ủng hộ đàm phán để ký kết thỏa thuận thương mại của Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại Trung Quốc.

“Hiện nay, Trung Quốc đang chống trả ở hai mặt trận trên một chiến trường Mỹ bao gồm các xung đột kinh tế và chính trị”, Dai Xu, đại tá cấp cao của lực lượng không quân nước này và là một nhà bình luận thời sự nổi tiếng, khẳng định trong một bài viết trên mạng hồi tháng 5.

Hồi tháng 1, trong một bài bình luận khác, ông Dai Xu cho rằng Tổng thống Trump “trước hết sẽ lấy tiền của Trung Quốc và sau đó, sẽ tước đoạt mạng sống của chúng ta”.

Dai Xu nhận định các xung đột thương mại giữa Bắc Kinh và Trung Quốc đánh dấu bước khởi đầu của “một chiến tranh trường kỳ”, một khái niệm do Chủ tịch Mao Trạch Đông đưa ra trong suốt cuộc kháng chiến chống phát xít Nhật trước đây.

Khái niệm này giờ đây ngày càng được sử dụng nhiều trong các bài bình luận của truyền thông nhà nước Trung Quốc để mô tả chiến thuật đàm phán của nước này.

Dai Xu và những người ủng hộ quan điểm của ông kêu gọi phát động “một cuộc chiến tiêu hao”, trong đó Trung Quốc cuối cùng sẽ trụ vững lâu hơn các đối thủ bất chấp thương mại toàn cầu tổn hại ra sao. Ý tưởng này hấp dẫn đối với những người tin rằng hệ thống lãnh đạo cùng với sự kiểm soát các đòn bẫy tài chính và tiền tệ quan trọng của chính phủ Trung Quốc sẽ cho phép nước này đánh bại Mỹ trong một cuộc chiến giằng co.

“Kết cục cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung được quyết định không phải bởi số quân cờ mà hai nước có thể triển khai mà là sức chịu đựng thiệt hại. Bạn có nhiều quân cờ hơn nhưng sức chịu đựng thiệt hại của bạn có thể thấp hơn của tôi”, Shen Yi, giáo sư quan hệ quốc tế ở Đại học Phúc Đán, Thượng Hải, viết trong một bài bình luận trên truyền thông nhà nước hồi tháng 6.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến khác cho rằng Trung Quốc sai lầm khi nghĩ rằng nước này mạnh hơn Mỹ.

“Giữa Trung Quốc và Mỹ, Mỹ vẫn là bên mạnh và Trung Quốc là bên yếu. Vậy nên, Trung Quốc phải chú trọng hơn đến mối quan hệ tốt đẹp Trung-Mỹ”, Jin Canrong, Phó hiệu trưởng trường Nghiên cứu quốc tế Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhấn mạnh trong một phát biểu gây chú ý hồi tháng 7 tại một sự kiện ở Thượng Hải.

Thậm chí, ông còn mạnh dạn dự báo thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung sẽ đạt được chậm nhất là vào tháng 11 tới khi áp lực của các đòn thuế của Mỹ làm sụt giảm triển vọng kinh tế Trung Quốc.

Ông nói: “Nếu chiến tranh thương mại kéo dài và các chuỗi cung ứng trung và cao cấp rời Trung Quốc, điều này sẽ gây thiệt hại lớn cho tiềm năng phát triển trong tương lai của nước này”.

Wang Huiyao, Chủ tịch trung tâm Toàn cầu hóa và Trung Quốc ở Bắc Kinh, cố vấn thương mại và kinh tế của chính phủ Trung Quốc, cho rằng nước này nên đạt được thỏa thuận thương mại nhanh chóng với Mỹ để có thể tập trung năng lượng vào các chính sách như tăng tốc cải cách doanh nghiệp nhà nước.

Theo NPR

Khánh Lan