Nỗi buồn mùa quýt, nông dân Nghệ An xót xa nhìn quả rụng đầy gốc

Quả quýt PQ ở huyện Quỳ Hợp, Nghệ An rớt giá, khó tiêu thụ. (Ảnh: NVCC)

Bất lực nhìn quýt rụng đầy gốc

Vài tháng nay, những vườn quýt PQ (còn gọi là cam bóc Phủ Quỳ) ở xã Minh Hợp (huyện Quỳ Hợp, Nghệ An) đang vào vụ thu hoạch. Thay vì cảnh mua bán nhộn nhịp như mọi khi, thì nay quả quýt chín rụng đầy gốc, vắng bóng người mua.

Đang gom những quả quýt rụng quanh gốc cây, chị Nguyễn Thị Yến (trú tại xã Minh Hợp) cho biết, gia đình chị có 10 sào quýt với gần 300 gốc, dự kiến thu hoạch được 10 tấn quả. Từ đầu vụ đến nay, giá nông sản này chỉ khoảng 2.500 - 3.000 đồng/kg, nhưng vẫn không tiêu thụ được.

“Những năm trước, giá quýt dao động từ 8.000 - 10.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí vẫn có lãi. Tuy nhiên, khoảng 2 năm trở lại đây, giá quýt vừa thấp lại vừa khó bán”, chị Yến chia sẻ.

Để “ra hàng”, người phụ nữ này phải chủ động gọi thương lái, đăng bài lên mạng xã hội bán nhưng chỉ vài người trả giá rồi không liên lạc lại.

Hiện nay vườn quýt của chị Yến còn khoảng 6 tấn trên cây, nếu không có đầu ra chị đành để quả rụng. Không đủ chi phí phân bón và công chăm sóc, người phụ nữ này đang có ý định cải tạo đất để trồng loại cây khác.

Quả quýt PQ chín rụng đầy gốc. (Ảnh: NVCC)

Gặp tình cảnh tương tự, gia đình anh Nguyễn Minh Hiếu (trú tại xã Minh Hợp) trồng hơn 1.000 gốc quýt PQ trên mảnh vườn rộng 2ha, năm nay ước tính thu hoạch 40 tấn quả. Trước đây, thương lái đến đặt hàng mua từ đầu vụ, đến giữa vụ là quả được tiêu thụ hết. Nhưng giờ cuối vụ, quả trên cây vẫn còn gần một nửa, không ai đến hỏi giá.

“Một tuần qua tôi phải huy động nhân lực dùng xe đẩy thu gom, đào hố sâu chôn hàng tấn quả bị thối để tránh gây ô nhiễm môi trường”, anh Hiếu buồn bã nói.

Bà Trần Thị Nết, thương lái ở xã Minh Hợp cho biết, trước đây, vào chính hoặc cuối vụ, mỗi ngày bà thu mua được 10-15 tấn quýt PQ, đem đóng thùng xốp vận chuyển ra các tỉnh phía Bắc tiêu thụ.

Nhưng hiện nay các thị trường này không còn đặt mua, quýt chủ yếu tiêu thụ trong tỉnh Nghệ An nên số lượng rất hạn chế, một ngày bà Nết chỉ bán lẻ được hơn một tấn.

"Trên thị trường có nhiều giống quýt và hoa quả khác nhập về, vậy nên đặc sản của vùng Phủ Quỳ không còn nhiều đơn hàng như xưa”, bà Nết nói.

Nơm nớp nỗi lo "được mùa, mất giá"

Quýt PQ được Trung tâm Nghiên cứu cây ăn quả Phủ Quỳ lai tạo, nhân giống và trồng tại vùng Phủ Quỳ gồm các huyện: Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Quế Phong, Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa.

Vào những năm 2000, mỗi gia đình trồng từ một đến vài chục hecta quýt PQ tại vườn và đồi núi, mang lại thu nhập khá. Vụ thu hoạch quýt kéo dài từ tháng 1 đến tháng 4 hàng năm. Nhờ có vị ngọt thanh, mọng nước, vỏ thơm nên loại quả này được nhiều người ưa chuộng.

Ông Nguyễn Duy Hưng, Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Quỳ Hợp cho biết, tình trạng quýt PQ rớt giá diễn ra 3-4 năm nay. Nguyên nhân do quýt không đạt chất lượng tốt như trước, nhu cầu thị trường giảm sút.

Vòng đời của cây quýt PQ khoảng 7-8 năm, sau đó phải thay cây mới. Hiện nhiều diện tích quýt trên địa bàn già cỗi, thỉnh thoảng bị sâu bệnh tấn công.

Quả quýt ở vùng Phủ Quỳ từng nhiều lần rớt giá, chờ "giải cứu". (Ảnh: NVCC)

Theo ông Nguyễn Duy Hưng, địa phương có đất đỏ bazan phù hợp cho phát triển cây quýt PQ. Vào thời kỳ "hưng thịnh" diện tích quýt lên đến gần 900ha, nhưng nay giảm chỉ còn hơn 300ha. Trong đó, 2 xã Minh Hợp và Tam Hợp chiếm hơn nửa diện tích.

Theo thời gian, nhiều vùng thổ nhưỡng không đủ điều kiện cũng trồng theo, từ đó dẫn tới suy thoái giống cây. Những yếu tố trên khiến vị ngọt của quả giảm dần, mẫu mã không còn bắt mắt.

Quýt PQ chủ yếu được tiêu thụ thông qua đầu mối thương lái, bán lẻ tại các chợ hoặc một số siêu thị trong cả nước.

"Qua thời gian, chất lượng quả không còn được như trước nên nhu cầu của người tiêu dùng giảm dần. Huyện đang tìm phương án tiêu thụ quýt cho dân, tuy nhiên vẫn phải tuân theo cơ chế thị trường", ông Hưng nói.

Năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, vùng trồng quýt PQ cũng xảy ra tình trạng được mùa, mất giá khiến nhiều đoàn thể, cơ quan chức năng phải kêu gọi “giải cứu”.

Nhiều loại nông sản ở Nghệ An cũng gặp tình trạng rớt giá, ế ẩm.

Thực tế cho thấy, việc phát triển các mô hình nông nghiệp ở Nghệ An còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là bài toán đầu ra cho sản phẩm. Tình trạng sản xuất nhỏ lẻ, thiếu quy hoạch và liên kết tiêu thụ khiến người nông dân nơm nớp nỗi lo "được mùa, mất giá".

Chỉ đầu năm 2025 đến nay, nhiều loại nông sản ở Nghệ An như: Su su, cà rốt ở huyện Quỳnh Lưu và thị xã Hoàng Mai; gừng ở huyện Kỳ Sơn; hành tăm ở huyện Nghi Lộc... gặp phải tình trạng rớt giá, khó tiêu thụ.

Phạm Tâm